۴.تلاش برای توسعه صنایع و کارخانه ها و نیز تلاش برای رفع بیکاری.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۵.تلاش برای توسعه ی تجارت و جست وجوی راه های ترانزیتی تا بتوان با بهره گرفتن از ان کالاهای آذربایجان را صادر کرد.
۶.تلاش برای ازاد ساختن شهرهای آذربایجان که این امر مستلزم تغییر یافتن قانون انجمن های شهری است و نیز تامین اب شهر تبریز.
۷.تلاش برای تامین احتیاجات دهقانان ،تعیین حدود مشخص بین مالکان و دهقانان و جلوگیزی از گرفتن مالیات های غیر قانونی.
۸.مبارزه با بیکاری؛ بدین منظور تاسیس کارخانه ها، توسعه تجارت، ایجاد موسسات زراعتی و کشیدن راه آهن و شوسه ممکن است مفید واقع شود.
۹.با توجه به اینکه بیش از چهار میلیون نفر در آذربایجان زندگی می کنند و به نمایندگان آذربایجان فقط هشت کرسی داده شده است ،فرقه خواهد کوشید که آذربایجان به تناسب جمعیت خود حق انتخاب نماینده داشته باشد که تقریبا معادل یک سوم نمایندگان مجلس است.
۱۰.مبارزه با اشخاص فاسد،مختلس و رشوه بگیر در ادارات دولتی و تامین زندگی بهتر مامورین دولتی.
۱۱.فرقه خواهد کوشید بیش از نصف مالیات ها ،صرف احتیاجات خود آذربایجان شود.
-
- دوستی با کلیه ی دولت های دموکرات مخصوصا متفقین.[۱۶۶]
در ۲۵ شهریور۱۳۲۴ مردم شهرها و روستاهای آذربایجان صبح اول وقت روی دیوارها اعلامیه هایی چاپ شده به زبان آذری را مشاهده کردند که در آن حزب دموکرات آذربایجان از مردم خواسته بود ،دور این حزب جمع شوند تا اهداف و خواسته های انها برآورده شوند. اعلامیه ی حزب دموکرات آذربایجان بین مردم جایگاه وسیعی پیدا کرد. البته نقش اتحاد جماهیر شوروی در این زمینه چشمگیر بود. از شهرها و روستاهای آذربایجان تلگرام های زیادی برای طرفداری از حزب جدید مخابره میشدو امواج جدیدی از تظاهرات به وجود امده بود.[۱۶۷]اطلاع از تشکیل حزب دموکرات آذربایجان دولتمردان ایرانی را به شدت نگران کرده بود.[۱۶۸]
روز ۵ مهر بعضی از نمایندگان در این مورد در جلسه ی رسمی نطق هایی ابراز کردند. مهندس پناهی گفت “….بنده یقین دارم که اگر خدایی ناکرده پای استقلال و ازادی کشور به میان بیاید و منافع اساسی ایران و یا آذربایجان در معرض تهدید قرارگیرد،همین مجلس شورای ملی و همین اقایان و وکلا یک دل و یک جهت به دفاع خواهند پرداخت…… منافع کشور قابل تقسیم نیست شمال و جنوب و شرق و غرب برای ما یکی است ……بنده از طرف خود و همکاران محترم خود اعلام میکنم که روح آذربایجان از این مقاصد بی اطلاع است.”[۱۶۹]
روز دهم مهرماه نخستین کنگره ی فرقه دموکرات اذربایجان بوسیله ی پیشه وری افتتاح گردید. کنگره مرامنامه فرقه را به تصویب رسانده، سازمان فرقه را رسمیت داد و کمیته ی مرکزی ان را انتخاب نمود.۲۱ آذر ۱۳۲۴ فرقه ی دموکرات حکومت خودمختاررا در آذربایجان اعلام کرد و رهبران فرقه تلاش داشتند تا هدف خود را از تشکیل فرقه بیان کنند.
در سخنرانی های پیشه وری به عنوان یکی از رهبران اصلی فرقه و نیز در مطالب روزنامه ی آذربایجان به عنوان ناشر افکار فرقه، در عین انتقاد از ارتجاع و استبداد، به لزوم تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی تاکید می شد . با توجه به اینکه دولت صدور لایحه ای را به تصویب مجلس رسانده بود، مبنی براینکه تا زمان حضور نیروهای بیگانه در کشور، انتخابات برگزار نخواهد شد، اما فرقه خواهان لغو مصوبه و برگزاری انتخابات ازاد برای مجلس پانزدهم بود. پیشه وری در سخنان خویش ، خودمختاری آذربایجان را در چهارچوب نظام سیاسی ایران می دانست و تاکید می کرد که منظور از این امر هرگز جدایی نیست “من اشکارا می گویم که تمام حرف ها و خواسته های ما خارج از این نقشه نیست و در داخل سرحدات ایران است .من به استقلال ایران کاملا علاقه مندم و فکر ملحق کردن یک وجب از خاک ایران، به کشورهای دیگر ، ابدا در میان نیست ،ما حقوق داخلی و مختاریت مدنی را که قانون اساسی به ما داده است را خواهانیم.”[۱۷۰]
در روز ۱۷ آبان ۱۳۲۴ جلسه ی عمومی کمیته ی مرکزی فرقه ی دموکرات آذربایجان به هیئت عامله اختیار داد برای تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی به عنوان کلید حکومت ملی اقدام کند.جلسه ی کمیته مرکزی این شعارها را به عنوان شعارهای مرحله دوم مبارزه این چنینی اعلام کرد«شعار امروزی ما تشکیل انجمن ها و شروع انتخابات مجلس پانزدهم است و چون فرقه تنها به دست اعضای خود نمیتواند به خواسته هایش جامه ی عمل بپوشاند لذا وظایف مرحله دوم مبارزه را به شرح زیر خلاصه میکنیم :
۱تحکیم سازمان های فرقه یعنی کمیته های حوزه و غیره
-
- توضیح مفهوم انتخابات با برپاساختن میتینگ های بزرگ ،کنفرانس های وسیع و حاضر کردن مردم برای مبارزه در این دوره.
« فرقه از این روز به بعد در راه کسب قدرت سیاسی مبارزه میکند و کسب قدرت سیاسی با انتخاب نمایندگان ازادیخواه و دموکرات به نمایندگی مجلس پانزدهم و انجمن ها ممکن است.اهالی آذربایجان با شرکت در این انتخابات، نمایندگان خود را در کنگره خلق آذربایجان تعیین کردند و در روز ۲۹ ابان این کنگره افتتاح شد».[۱۷۱]
در واکنش به این حوادث اذربایجان نمایندگان این استان به دو دسته تقسیم شدند، یک دسته ضمن اعلامیه ای ارتباط مردم اذربایجان با فرقه را تکذیب کردند و دسته ی دیگر بدون انکه وارد اصل موضوع شوند ،وطن-پرستی اذربایجانی ها را یاداوری کردند و اینکه انها به کشور و وطن خیانت نخواهند کرد.[۱۷۲]
با جدی شدن مسئله ی اذربایجان و اینکه محسن صدر مورد قبول آذربایجانی ها نبود، ادامه ی نخست وزیری او غیر ضروری محسوب میشد. بنابراین نمایندگان مجلس ملی تمایل خود را به نخست وزیری حکیمی نشان دادند. دولت صدر در روز ۲۹ مهر ماه ۱۳۲۴ سقوط کرد.[۱۷۳] با روی کار آمدن دولت حکیمی مهمترین ماموریت دولت جدید در آغاز کار چاره اندیشی برای معضل ایجاد شده در کردستان و اذربایجان بود. در این زمان نیروهای دموکرات اذربایجان رفته رفته با عملیات نطامی پادگانهای اذربایجان را خلع سلاح نمودند.[۱۷۴] سرانجام در روز ۲۴ آذر ماه ۱۳۲۴ مجلس ملی آذربایجان افتتاح شد، در این جلسه ۷۶ نفر از ۹۵ نماینده ای که از نقاط مختلف اذربایجان انتخاب شدندحضور داشتند. از نمایندگان سیاسی همه اعضای سرکنسولگری شوروی و نماینده فرانسه و همچنین اعضای استانداری تبریز حاضر بودند ،اساسنامه مجلس مورد بررسی قرار گرفت که براساس ان هیئت رئیسه وزیران زیر نظر نخست وزیر انتخاب می شدند . ولی پیشه وری با وجود وزیر امور خارجه مخالفت نمود و معتقد بود آذربایجان خودمختاری را به دست آورده است ولی در چهار چوب استقلال ایران ،بنابراین ایجاد وزارت خارجه ضرورتی ندارد. در این جلسه حاج علی شبستری به ریاست مجلس ملی، زین العابدین قیامی به ریاست دیوان تمیز و فریدون ابراهیمی به سمت دادستانی کل آذربایجان منصوب شدند.
یک روز پس از تشکیل مجلس آذربایجان و اعلام خودمختاری، بیات نخست وزیر پیشین که ۱۶ روز قبل به عنوان استاندار وارد تبریز شده بود تا مانع چنان تحولی گردد، در گفتگوهای خود با سران دموکرات به نتیجه نرسید. بنابراین عازم تهران شد، ولی قبل از ان در مذاکراتی با علی درخشانی (فرمانده لشکر تبریز )با توجه به اوضاع منطقه دستور خلع سلاح ژاندارمری و شهربانی تبریز را داد.[۱۷۵] پس از ان افسران ارتش تصمیم به تسلیم گرفتند و مقاومت در برابر دموکرات ها را بی فایده دانستند.[۱۷۶]
در روز ۶ دی ماه ۱۳۲۴ حکومت خودمختار اذربایجان طی اعلامیه ای مسئله ی رسمی بودن زبان ترکی در استان آذربایجان را رسمیت بخشید و اعلام نمود که در مقام ادارات طرح ها و لوایح محکمات و بازپرسی های قضایی با زبان اذری صورت خواهد گرفت و برای کسانی که زبان اذری نمیدانند از مترجم استفاده خواهدشد. در پی رسمی شدن زبان ترکی دولت خودمختار اعلام کرد. تشکیل دانشگاه دولتی به زبان اصلی آذربایجان ضروری می باشدبه همین منظور وزارت فرهنگ موظف است کتاب های درسی را به زبان آذری تهیه کند.[۱۷۷]
مدتی بعد مجلس ملی آذربایجان قوانین مربوط به انتخابات و قوانین محلی و شورا ها را تصویب کرد.همین مجلس ملی اقدام به اطلاع قانون مالیات کرده و با لغو رژیم فئودالی در زمینه ی قضایی، قدرت قضات را افزایش داد.[۱۷۸]
در مورد شکل گیری و اقدامات فرقه دموکرات آذربایجان بایستی گفت این حزب با کمیته ایالتی حزب توده ادغام شد و حزب توده منحل گشت .به دنبال موافقت کمیته ی مرکزی ،حزب توده با توجه به اقدامات و اهداف فرقه دموکرات آذربایجان روزنامه «رهبر»ارگان حزب توده ،به ستایش از فرقه دموکرات پرداخت و اتهام تجزیه طلبی را نسبت به ان کاملا بی اساس دانست و نوشت : «امروز دیگر اذربایجان واقعا به جانامده و قیام نموده اما قیامی وطن خواهانه ،قیام بر علیه خودسری و استفاده جویی و برای به دست اوردن حقوق و حق قانونی خود . این قیام بر علیه دولت و کشور نیست و مطلقا اسمی از تجزیه ایران وجود ندارد.»[۱۷۹]
دولت حکیمی تصمیم گرفت برای سرکوب قیام کنندگان نیروی انتظامی به اذربایجان اعزام کند .در اجرای این تصمیم دو گردان پیاده، یک گردان تانک و یک گردان ژاندارم با اسلحه و مهمات به سوی تبریز گسیل داشت، اما نیروی شوروی در شریف اباد واقع در شش کیلومتری قزوین انها را متوقف کردند.[۱۸۰]دولت ایران چند یادداشت اعتراض امیز به سفارت شوروی تسلیم کرد. دولت شوروی طی یادداشتی به ایران دخالت نیروهایش را تکذیب و اعلام کرد اگر نیروهای شوروی در شمال ایران اقداماتی انجام می دهند؛ جهت ایجاد امنیت و جلوگیری از اغتشاشات است.
عدم آزادی ارتش به سبب جلوگیری مستقیم نیروی روسیه از ورود قوای دولتی به آذربایجان موجبات تقویت متجاسرین را فراهم کرد. روز ۲۱ اذر ماه ۱۳۲۴ شهر تبریز مورد محاصره نیروی نظامی قرار گرفت،و در روز ۲۲ اذر ماه در اثر خیانت و تسلیم فرمانده لشکر آذربایجان ( سرتیپ در خشانی )نیروهای نظامی به موجب قراردادی که با دولت داخلی متجاسرین اذربایجان بسته بودند به تصرف نهضت کنندگان در می آید و بیات استاندار آذربایجان که مورد موافقت دولت پیشه وری نبود، روز ۲۲ آذر ماه به تهران مراجعت می کند. در دیماه ۱۳۲۴ کنفرانس وزرای خارجه سه دولت متفق برای حل مسائل ناشی از جنگ در مسکو تشکیل گردید. دولت حکیمی مکررا تقاضا کرد تا از نمایندگان ایران نیز در این کنفرانس حضور یابند تا در جریان تصمیماتی که نسبت به ایران اتخاذ میشود قرار گیرند و نتیجه ی مذاکرات به تمامیت استقلال ایران لطمه وارد نیاورد.[۱۸۱]
تقاضای دولت ایران مورد موافقت واقع نشد. در مقابل در تاریخ ۱۸ دی ماه سفرای دولت انگلیس و امریکا در ضمن پیشنهادی به دولت ایران اطلاع دادند که با تشکیل کمیته ای مرکب از نمایندگان سه دولت شوروی، امریکا و انگلیس در تهران موافقت کند تا کمیته ی مزبور اوضاع ایران را به طور کلی و به ویژه مساله خودمختاری اذربایجان را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.
با انتشار پیشنهاد، و اطلاع مجلس شورای ملی، نمایندگان مخالفت خود را ابراز داشتند و قبول چنین پیشنهادی را که در واقع به مفهوم مداخله مستقیم سه دولت در امور داخلی ایران تلقی مشد از وظایف مجلس و منوط به تصویب قوه قانون گذاری دانستند.
نخست وزیر در جلسه ی ۲۵ دی ماه ۱۳۲۴ مجلس شورای ملی در ضمن نطقی مشروح پیشنهاد کمیسیون سه جانبه را از طرف دولت ایران به اطلاع مجلس رسانید.
دولت ایران به موجب یاداشتی به تاریخ ۲۹ دی ماه ۱۳۲۴ ش. شکایت خود را مبنی بر مداخله ی مستقیم شوروی در امور داخلی ایران به شورای امنیت سازمان ملل تقدیم داشت . دولت حکیمی در مجلس با مخالفت شدید روبرو شد. این امر و عدم موفقیت وی در حل مشکلات روز کشور نتوانست دوام و ثباتی داشته باشد. نخست وزیر عصر روز یکشنبه ۳۰ دی ۱۳۲۴ استعفای خود را به پادشاه تقدیم داشت.[۱۸۲]
۵-۴-۵ تشکیل حزب خودمختار کردستان
تقریبا همزمان با فعالیت دموکرات ها در اذربایجان ،کردها هم برای استقرار دولتی خودمختار در کردستان آغاز به مبارزه نمودند. نظر به ریشه دار بودن سرشت قبیله ای جامعه در این منطقه، مبارزه برای خودمختاری کردستان بیشتر بر پایه وفاداری قومی –قبیله ای بود و نه مانند آذربایجان صرفا بر مبنای هویت قومی.[۱۸۳]
روز ۲۵ مرداد ۱۳۲۱ اولین حزب در کردستان به نام «ژ ک» (جمعیت احیا کردستان )توسط جمعی از روشنفکران و کارمندان و کسبه در مهاباد تشکیل شد.جمعیت مزبور با حضور ۱۶ نفر مهابادی و ۲نفر کرد عراق در مهاباد به وجود امد. ترکیب این گروه مذهبی –ملی بود و تلاش انها در جهت ارتقای سطح فرهنگ مردم بود. ژ ک نخستین حرکت سیاسی در کردستان ایران بود.عضویت در این جمعیت شرایطی داشت :
۱.هرگز به مردم کرد خیانت نکند.
۲.برای خودمختاری کردستان از تلاش باز نایستد.
۳.نه با نوشته و نه با گفته اسرار سازمان را بروز ندهد.
۴.تا پایان زندگی عضو کومله باشد.
۵تمام مردان کرد را برادر و تمام زنان کرد را خواهر خود بداند.
۶بدون اجازه به عضویت هیچ حزب و دسته ای در نیاید.[۱۸۴]
در سال ۱۳۲۳ این حزب از قاضی محمد درخواست کرد تا رهبری حزب را بپذیرد، قاضی محمد نیز حاضر به همکاری شد، این اقدام پیشرفت بزرگی برای حزب ژ.ک محسوب می شد. زیرا قاضی محمد فردی بود روحانی با مقبولیت زیاد که علمأ ریاست شهر مهاباد را بر عهده داشت اجداد قاضی محمد از چهارصدسال پیش نسل در نسل شیخوخیت قوم کرد را دارا بودند. وی همچنین تحصیل کرده بود وزبان های روسی و انگلیسی را میدانست.[۱۸۵]
چون کردها بین چهار کشور قرار داشتند و از عراق تا قفقاز اسکان داشتند در صورت بروز درگیری بین انگلستان و شوروی، شوروی ها می توانستند از کردها علیه انگلیسی ها در مواقع لزوم استفاده نمایند. بنابراین شوروی با دعوت از رهبران کرد به اذربایجان در صدد برامد که به تشکیل دولت خودمختار کرد در ایران کمک نماید و شهر مهاباد برای مرکزیت انتخابات گردید. اولین دیدار سران کرد با شوروی ها آبان ماه ۱۳۲۰ صورت گرفت. در این دیدار باقر اف رئیس جمهور اذربایجان شوروی به طور ضمنی با استقلال کردستان موافقت نشان داد، اما گفت : موقعیت برای استقلال کردستان مساعد نیست و کردها باید صبر کنند. در این ملاقات طرز پذیرایی از دو هیئت کرد و آذری متفاوت بود و در این دیدار باقر اف پس از یاداوری پیوندهای خونی و نژادی که دو آذربایجان را به یکدیگر پیوند می داد تایید کرد. اما در مورد کردستان فقط وعده کمک های مادی بود.[۱۸۶]
دومین سفر کردها به ریاست قاضی محمد در خردادماه ۱۳۲۴ به باکو صورت گرفت. در این سفر با توصیه باقر اوف قرار شد با توجه به وجهه بین المللی حزب دموکرات ،حزب ژ ک به حزب دموکرات کردستان تغییر نام یابد.در خلال مذاکرات دو طرف همچنین باقر اوف به قاضی محمد قول داد تا روزی که جمهوری سوسیالیستی شوروی هست، خودمختاری و ازادی مردم کرد هم برقرار است.قاضی محمد پس از بازگشت از
باکو ،تاسیس حزب دموکرات کردستان را به عنوان تنها سازمان سیاسی مناطق کرد نشین اعلام کرد و جمعیت ژ.ک نیز در آن ادغام شد. در تیرماه ۱۳۲۴ نخستین کنفرانس حزب دموکرات کردستان جهت تصویب اساسنامه و انتخاب کمیته ی مرکزی و دبیر کل شکل یافت و قاضی محمد به عنوان دبیر کل آن انتخاب شد.[۱۸۷]
سپس بیانیه ای صادر شد که اهداف حزب دموکرات کردستان را چنین برشمرد :
۱.مردم کرد ایران باید از ازادی و خودگردانی در اداره ی امور خود بهره مند باشند.
۲.زبان کردی زبان رسمی اداری و آموزشی باشد
۳.انجمن ایالتی کردستان بی درنگ، موافق با قانون اساسی ،انتخاب شود و بر تمام امور دولتی نظارت کند .
۴تمام کارکنان دولت منطقه کردتبار باشند.
۵.قانونی واحد برای کشاورزان و مالکان وضع شود و آینده این دو طبقه تامین شود
۶ حزب دموکرات کردستان برای تامین وحدت دولتی کامل در مبارزه با مردم آذربایجان و سایر اقوامی که در آذربایجان زندگی می کنند ،کوشش خاصی مبذول خواهد داشت.
فرم در حال بارگذاری ...