۴) مولفه دانش طرح ها و پروژه های صنعت نفت: بر اساس شاخص های بدست آمده برای این مولفه، گزارش مکتوب پروژه های اجرا شده و یا در حال اجرا و همچنین اطلاعات مربوط به محصولات دانش بنیان تولید شده در پروژه ها اهمیت زیادی در توسعه شبکه های دانش خواهد داشت.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
پرسش فرعی دوم پژوهش حاضر این بود که محیط داخلی هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت چه تاثیری بر ساختار الگوی توسعه شبکه های دانش دارد؟
در پاسخ به پرسش فرعی دوم نیز می توان اینطور بیان نمود که محیط داخلی هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت جزء عوامل زمینه ای (محیطی) الگوی توسعه شبکه های دانش می باشد که بر اساس شاخص های بدست آمده برای این مولفه، موارد زیر در توسعه شبکه های هاب های پژوهش و فناوری اهمیت زیادی دارد:
وجود فرهنگ سازمانی مناسب برای تولید و به اشتراک گذاری دانش در هاب های پژوهش و فناوری. این موضوع از طریق برنامه ریزی مناسب و اقدامات آموزشی و فرهنگ سازی میای کارکنان محقق می شود.
حمایت مادی و معنوی مدیران ارشد در خصوص استفاده کارکنان از شبکه های دانش نیز یکی دیگر از شاخص های مهم در توسعه شبکه های دانش می باشد. به عنوان نمونه استفاده خود مدیران ارشد از سیستم نرم افزاری طراحی شده و درخواست گزارش آماری از کاربران و دانش های موجود در این شبکه ها میتواند بر توسعه آنها تاثیرگذار باشد.
یکی دیگر از شاخص های محیط داخلی مربوط به کارآمدی و اثربخشی بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد استفاده در هاب های پژوهش و فناوری می باشد. فناوری اطلاعات پیشرفته و ابزارهای جدید آن نظیر ارتباطات چندرسانه ای، تالارهای مجازی گفتگو و… نقش مهمی برای توسعه شبکه های دانش دارند.
در نهایت نیز طراحی و اجرای ساختار سازمانی مستقل و منعطف در هاب های پژوهش و فناوری که وظیفه مدیریت کردن شبکه های دانش را برعهده داشته باشند از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
پرسش فرعی سوم پژوهش حاضر این بود که محیط خارجی هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت چه تاثیری بر ساختار الگوی توسعه شبکه های دانش دارد؟
در پاسخ به پرسش فرعی سوم می توان اینطور بیان نمود که بر اساس نتایج نگاشت شناختی خبرگان و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی انجام شده، مولفه های مربوط به محیط خارجی هاب های پژوهش و فناوری که در توسعه شبکه های دانش اهمیت دارند، از دو بخش محیط کلان و محیط بخش صنعت نفت به شرح زیر تشکیل می شود.
۱) مولفه محیط کلان: بر اساس شاخص های بدست آمده برای این مولفه، تصمیم گیرندگان کلان پژوهش کشور (نظیر وزارت علوم تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و…)، قوانین و مقررات کشوری که توسط هیئت دولت تصویب و ابلاغ می شود، فرهنگ تولید و به اشتراک گذاری دانش و ارزش قائل شدن برای آن در سطح کشور، جهت گیری های سیاسی کلان کشور (نظیر تغییر دولت و…)، و وضعیت اقتصاد کلان کشور (نظیر میزان تولید ناخالص ملی، تورم، رونق یا رکود اقتصادی و اشتغال و…) در محیط کلان هاب های پژوهش و فناوری نقش بسیار مهمی در توسعه شبکه های دانش دارا می باشند.
۲) مولفه محیط بخشی صنعت نفت: بر اساس شاخص های بدست آمده برای این مولفه، قوانین و مقررات حاکم بر صنعت نفت (نظیر مقررات اداری داخلی صنعت نفت، قوانین مربوط به قراردادها، مناقصه ها، خرید و فروش تجهیزات، حفاری و…)، تعاملات شرکتهای نفتی مصرف کننده (بهره بردار) محصولات دانشی با شبکه دانش، و استراتژی و نقشه راه فناوری صنعت نفت کشور، بر الگوی توسعه شبکه های دانش تاثیر مستقیم دارد.
پرسش فرعی چهارم پژوهش حاضر نیز این بود که الگوی طراحی شده دارای چه کارکردهایی برای هاب های پژوهش و فناوری صنعت نفت می باشد؟
در نهایت در پاسخ به پرسش فرعی چهارم می توان اینطور بیان نمود که بر اساس نظر خبرگان مورد مطالعه، اهم کارکردهای توسعه شبکه های دانش در هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت در دو بخش شامل سیاستگذاری و راهبری حوزه های دانش محور و همچنین ساماندهی تعدد پروژه های مدیریت دانش انجام شده در صنعت نفت می باشد.
مهمترین کارکردهای مربوط به سیاستگذاری و راهبری حوزه های دانش محور به شرح زیر می باشند:
کمک به سیاستگذاری و تعیین خط مشی های وزارت نفت در حوزه پژوهش و فناوری
طبقه بندی دانش موجود در هاب های پژوهش و فناوری بر اساس اهمیت، کاربرد، میزان محرمانگی، مالکیت معنوی و…
سیاستگذاری عملیاتی و اجرایی در حوزه پژوهش و فناوری
ایجاد یکپارچگی و هم افزایی در فرایندهای دانش محور هاب های پژوهش و فناوری.
همچنین بخش مهمی از کارکردهای توسعه شبکه های دانش مربوط به ساماندهی تعدد پروژه های مدیریت دانش در صنعت نفت دارد. همانطور که در فصل دوم رساله حاضر اشاره شد، بر اساس مطالعات محققین، تا کنون بالغ بر ۱۸۸ پروژه پژوهشی، پایان نامه، کتاب و مقاله در زمینه مدیریت دانش با حمایت شرکتهای اصلی و فرعی صنعت نفت اجرا شده و با نگاه جزیره ای و داخلی به مدیریت دانش، راهکارهای نرم افزاری پراکنده ای پیشنهاد شده که هزینه های هنگفتی نیز برای این صنعت داشته است. اما عدم ارتباط این اقدامات با یکدیگر کارایی و اثربخشی این اقدامات را با ابهام مواجه کرده است. لذا با توسعه شبکه های دانش در صنعت نفت با نگاه جامعی که در الگوی ارائه شده رساله حاضر بیان شد، اقدامات پیشین انجام شده با یکدیگر شبکه سازی خواهد شد و کارکردهای زیر را برای صنعت نفت در پی خواهد داشت:
از تحقیقات و هزینه های پراکنده و جزیره ای آینده پیشگیری می شود
هزینه های مربوط به نرم افزارهای غیرجامع و مشابه مدیریت دانش در شرکتهای مختلف تابعه حذف کاهش خواهد یافت
دستیابی کلیه کاربران و دانشکاران در کلیه سطوح شرکتهای عملیاتی و بهره بردار به محتوای دانشی شبکه های دانش
برقراری ارتباط مجازی کاربران با خبرگان تعریف شده در شبکه های دانش.
در مجموع با عنایت به توضیحات فوق و در پاسخ به پرسش اصلی تحقیق می توان اینطور بیان نمود که الگوی توسعه شبکه های دانش در هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت شامل ابعاد سه شاخگی زمینه ای (محیطی)، محتوایی و ساختاری می باشد که مولفه ها و شاخص های هرکدام از این ابعاد در پاسخ به سوالات فرعی تحقیق بیان شده است.
-
- نوآوری های تحقیق
پژوهش حاضر به لحاظ علمی و کاربردی دارای نوآوری های جدیدی است که مهمترین آنها به شرح زیر می باشند:
۵-۱٫ نوآوری علمی
بر اساس مطالعات نظری محقق در زمینه شبکه های دانش و شبکه های به اشتراک گذاری دانش با بهره گرفتن از منابع علمی دست اول که گزارش آن در فصل دوم ارائه شده است، علی رغم وجود ادبیات تئوریک نسبتاً مناسب، اما بر اساس مطالعات محقق، تا کنون تنها یک الگوی مشخص برای شبکه های دانش در قالب پایان نامه دکتری دانشگاه ساسکس انگلیس در سال ۲۰۰۶ میلادی شناسایی شده، که نسبت به مدل طراحی شده در این تحقیق نیز بسیار کلی تر می باشد. البته به دلیل شناسایی شبکه های دانش در شرکت هایی نظیر شرکت تویوتا، شرکت پی اند جی[۳۳۶] که گزارش آن در فصل دوم رساله حاضر ارائه شده، این احتمال وجود دارد که مدل مفهومی این شبکه های دانشی وجود دارد که به دلیل محرمانه بودن آنها، به صورت عمومی ارائه نشده اند و محققین امکان دسترسی به آنها را پیدا نکردند. لذا ایده طراحی مدل جامع بهمراه کلیه ابعاد، مولفه ها و شاخص های آن برای توسعه شبکه ها دانش که در این پژوهش بدست آمده است دارای نوآوری نظری علمی محقق در ارائه چارچوب نظری تایید شده می باشد.
نوآوری علمی دیگر در این پژوهش مربوط به بکارگیری روش ترکیبی رویکرد تفکر نرم و نگاشت شناختی در طراحی مدل بومی تحقیق می باشد که در پژوهش ها و مسائل مدیریتی، جزء روش های تحقیق جدید و نوآورانه محسوب می شود.
۵-۲٫ نوآوری در کشور
تا کنون مطالعات زیادی در خصوص مدیریت دانش در داخل کشور انجام شده که در قالب کتاب، پروژه، پایان نامه های دانشجویی، مقالات و… منتشر یافته است. اما در خصوص موضوع شبکه های دانش با وجود اینکه کتاب ها و مقالات بین المللی متعددی طی چند سال اخیر منتشر شده است، اما در جامعه علمی کشور تنها تعداد بسیار معدودی ترجمه مقاله وجود دارد و حتی در کنفرانس های معتبر داخلی (مانند کنفرانس ملی مدیریت دانش که چهار دوره برگزار شده و کنفرانس ملی سرمایه های فکری که دو دوره برگزار شده) هنوز به این موضوع نپرداخته اند. این خلاء موجب شده تا عمده مباحث مدیریت دانش در کشور تنها به موضوعات درون سازمانی توجه داشته باشد و از دانش های محیط بیرونی سازمان ها هیچ استفاده ای نشود. این چالش اولاً با پویایی ها و پیچیدگی های محیط ی کنونی دنیا از قبیل روند جهانی شدن، فضای مجزی، تکنولوژی های بالا و… همخوانی ندارد، ثانیاً منظور اصلی مدیریت دانش که همان به اشتراک گذاری و به کاربرد رساندن دانش های تولید شده می باشد، با رویکرد درون سازمانی محقق نخواهد شد و اثر بخشی مدیریت دانش بسیار کم خواهد شد. لذا یکی دیگر از نوآوری های این تحقیق مطرح کردن موضوع شبکه های دانش در جامعه علمی داخل کشور می باشد.
۵-۳٫ نوآوری در صنعت نفت
در وزارت نفت و شرکتهای تابعه آن تا کنون اقدامات متعددی را در زمینه مدیریت دانش و اجرای پروژه های مربوط به آن به صورت بخشی و جزیره ای انجام شده که موجب انجام دوباره کاری های متعدد (اجرای پروژه های مدیریت دانش با عناوین مشابه در چند شرکت نفتی) و عدم اطلاع شرکتها از دستاوردهای پژوهشی سایر شرکتها در این حوزه شده است. این مسئله درحالی است که تا کنون در قالب یک مطالعه کل نگر این اقدامات شناسایی و بررسی نشده و ارتباطات آنها تبیین نشده است. این امر باعث شده تا ارتباط مراکز تولید دانش در صنعت نفت با محل های کاربرد دانش در این صنعت به خوبی برقرار نباشد و نیاز سنجی و تعریف پروژه و همچنین به کارگیری نتایج تحقیقات و دانش های تولید شده در صنعت نفت دچار چالش باشد.
از طرفی به منظور طراحی یک الگوی جامع و قابل تعمیم شبکه های دانش در صنعت نفت بایستی کلیه اقدامات اصلی انجام شده در زمینه مدیریت دانش در صنعت نفت مرور شود. لذا یکی دیگر از نوآوری های این تحقیق مرور جامع و کل نگر اقدامات اصلی انجام شده در زمینه مدیریت دانش در صنعت نفت و ارائه چارچوب تحلیلی برای آن ها می باشد. همچنین مدیران صنعت نفت می توانند با توجه و فراهم آوردن بسترهای مورد نیاز که در نتایج تحقیق به آنها اشاره شده است، این الگوی طراحی شده را ابتدا به صورت آزمایشی در هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت پیاده سازی نموده و سپس آن را در کل مجموعه صنعت نفت پیاده سازی نمایند تا چالش های مطرح شده برطرف گردد.
-
- ۶. محدودیتهای تحقیق
محدودیت های تحقیق آن دسته از عواملّی هستند که در مسیرجمع آوری اطلاعات و کسب نتایج مطلوب از تحقیق مانع ایجاد می کند. محقق بایستی برای آن دسته از محدودیت هایی که در اختیار او می باشد راه حل های مناسب را بیابد. (کمالی، ۱۳۸۸) مهمترین محدودیت تحقیق حاضر به شرح زیر می باشد:
مدل طراحی شده در تحقیق حاضر برای هاب های پژوهش و فناوری وزارت نفت بومی سازی شده و با کمک خبرگان صنعت نفت کشور در این حوزه اعتبار یابی می شود. لذا محدودیت اصلی تحقیق این است که مدل برازش شده نهایی این تحقیق قابلیت تعمیم دهی به سایر بخش های اقتصادی و سازمان های خارج از صنعت نفت را ندارد.
-
- پیشنهادهای تحقیق
در این بخش از فصل پنجم بر اساس نتایج حاصل از توصیف و تحلیل داده های گردآوری شده در جریان تحقیق، پیشنهادها در دو بخش اصلی شامل پیشنهادهای کاربردی برای صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران و پیشنهادهای تئوریک برای پژوهشگران و تحقیقات آینده ارائه شده است.
۷-۱٫ پیشنهادهایی برای صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران
الف) در پژوهش حاضر کلیه ابعاد، مولفه ها و شاخص هایی که به صورت مستقیم برای توسعه شبکه های دانش در هاب های پژوهش و فناوری (شامل موسسه مطالعات بین المللی انرژی، پژوهشگاه صنعت نفت و دانشگاه صنعت نفت) اهمیت دارند شناسایی و تبیین شده است. لذا مدیران ارشد این هاب ها و معاونت پژوهش و فناوری وزارت نفت می توانند پس از طراحی پلت فرم کامپیوتری شبکه دانش بر اساس مدل ارائه شده در این تحقیق، با فراهم آوردن بسترهای لازم به پیاده سازی آن اقدام نمایند.
ب) مدیران و تصمیم گیرندگان حوزه پژوهش و فناوری صنعت نفت بایستی توجه داشته باشند که صرف زمان و هزینه های زیاد برای اجرای طرح ها و پروژه های مدیریت دانش با رویکرد داخلی به صرفه نخواهد بود. لذا پیشنهاد می شود در حوزه پژوهش و فناوری و حتی دیگر حوزه های عملیاتی، توسعه شبکه های دانش بین سازمانی با بهره گرفتن از الگوی بدست آمده در این تحقیق جایگزین طرح ها و پروژه های پراکنده فعلی مدیریت دانش شوند.
ج) الگوی بدست آمده و نتایج تحقیق حاضر با توجه با زمینه های مشابه تخصصی در بخش های دیگر صنعت نفت (از قبیل شرکتهای عملیاتی و بهره بردار نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش فرآورده های نفتی)، اجرای آزمایشی (پایلوت) آن در دیگر شرکتهای عملیاتی و بهره بردار توصیه می شود. البته لازمه اجرای آزمایشی و سپس تعمیم الگوی توسعه شبکه های دانش در صنعت نفت، مستلزم بکارگیری سامانه نرم افزاری جامعی است که کلیه سامانه های اطلاعاتی نظیر سامانه سامانه CPMIS، سامانه ارزیابی عملکرد BSC و سامانه قطب بندی مراکز علمی پژوهشی را در بر بگیرد و با سایر سامانه های اطلاعاتی موجود در حوزه های مختلف صنعت نفت نظیر منابع انسانی، امور مالی، زنجیره تامین و غیره ارتباط تبادل داده ای داشته باشد.
۷-۲٫ پیشنهادهایی برای پژوهشگران و تحقیقات آینده
الف) روش شناسی سیستم های نرم و بکارگیری روش های ترکیبی را می توان از مباحث نسبتاً جدید در علم مدیریت دانست و بررسی حوزه های میدانی و اجرایی روش شناسی های ترکیبی می تواند موضوع بسیاری از تحقیقات آینده باشد. لذا همانطور که نتایج تحلیل استنباطی داده ها و تحلیل عاملی تاییدی انجام شده در این پژوهش نشان داد، کلیه ابعاد، مولفه ها و شاخص هایی که با بهره گرفتن از روش کیفی و ترکیبی نگاشت شناختی و روش شناسی سیستم های نرم برای دستیابی به الگوی توسعه شبکه های دانش بدست آمده بود، با بهره گرفتن از روش های کمی و آمار استنباطی مورد تایید قرار گرفتند. لذا با توجه به تایید اعتبار نتایج روش کیفی و ترکیبی نگاشت شناختی و روش شناسی سیستم های نرم در این پژوهش، پیشنهاد می گردد با توجه به دقت و سرعت نسبتاً بالا و هزینه کمتر این روش، محقیق در تحقیقات آینده برای انجام پژوهش در خصوص موضوعات دیگر مدیریتی از این روش کیفی استفاده نمایند.
فرم در حال بارگذاری ...