وبلاگ

بعد سوم امنیت ملی: رابطه درون دولتی
بعد چهارم امنیت ملی: رابطه درون جامعه ای
پس از بیان چارچوب نظری پایان نامه در بخش اول، تلاش گردید تا از همین منظر و در راستای تایید فرضیه به ارائه الگوی تحلیلی منتج از چارچوب نظری پرداخته شود. بر این اساس در چهار فصل بعد چارچوب نظری به بیان شاخص های ناکارآمدی دولت در ابعاد مختلف چهارگانه امنیت ملی پرداخته شد و در آخر هر فصل نیز نمودار رابطه بین جلوه های ناکارآمدی دولت و گسترش تهدید امنیت ملی در هر بعد امنیت ملی ترسیم گردید.
در فصل اول بخش دوم در مورد شاخص های تهدید درون دولتی به ٢ دسته شاخص تهدید اشاره شد. دسته اول تهدید های زمینه ای و دسته دیگر تهدید های برآیندی. نقطه کانونی شدت یا ضعف این تهدید ها در وجود یا فقدان سازوکارهای حل تعارض می باشد. در چنین وضعیتی، چنین سازوکارهایی می توانند از بهم ریختگی، تزاحم و در نهایت ناکارآمدی دولت جلوگیری کند. در صورتی که در فقدان چنین مکانیزمی، ناکارآمدی دولت به عنوان تهدید علیه امنیت ملی رخ خواهد داد که خود در مرحله بعدی به علل زمینه ای تهدیدات در بعدهای دیگر امنیت ملی تبدیل می شود. دسته بندی دو گانه شاخص های تهدید امنیت ملی بدینگونه شرح داده شد :
شاخص های تهدید های زمینه ای
این شاخص های تهدید علاوه بر اینکه خود نشانگر وجود تهدید امنیت ملی هستند، در شرایطی که به درستی مدیریت نشوند، خود سبب ساز ایجاد تهدید های جدیدتری می شوند که در ابعاد دیگر تهدید امنیت ملی تاثیر گذارند. علاوه بر این، تداوم این تهدیدات، می تواند در درازمدت در تمام حوزه های دیگر به عنوان تهدید بازتولید شوند.
تهدیدات برآیندی
این دسته تهدیدات، مواردی هستند که بر اثر عدم مدیریت تهدیدات زمینه ای ایجاد می شوند. و خود نیز زمینه ی تهدیدات امنیت ملی در ابعاد دیگر امنیت ملی می گردند. در مورد امنیت ملی ایران اینگونه تهدیدات عبارتند از تعارضات تصمیم گیری و نهایتاَ دخالت دستگاه های مختلف سیستم سیاسی که به ناکارآمدی دولت می انجامد. وجه سیاستگذارانه این تحلیل در مورد تهدیدات از این روست که مشخص کند، حل این گونه تهدیدات به صورت جزیره ای و بدون توجه به علل زیربنایی ایجاد کننده آن امکان پذیر نیست.
در مجموع در این فصل باید به این نکته اشاره کرد که به دلیل قوت و قدرت دولت در جوامع شرقی و بخصوص جوامع رانتی، بررسی دولت به عنوان مبدا ایجاد و رفع تهدید در نظر گرفته می شود. از اینرو اقدامات دولت چه به صورت کلیت سیستم و چه به صورت قوه مجریه تعیین کننده وجود یا عدم تهدیدات نسبت به امنیت ملی است.
در فصل دوم بخش دوم در مبحث شاخص تهدید امنیت ملی در بعد دولت- جامعه به مهمترین شاخص های تهدید امنیت ملی در بعد دولت- جامعه پرداخته شد. در این فصل مجموعه شاخص های برآیندی تهدید امنیت ملی در بعد امنیت درون دولتی به عنوان شاخص های تهدید زمینه ای و ایجاد کننده تهدیدات دیگر در بعد امنیت دولت- جامعه است. به سخن دیگر ناکارآمدی دولت به عنوان شاخص برآیندی در تهدیدات امنیتی درون دولتی، علاوه بر اینکه خود نشانگر تهدید امنیت ملی است، موجد تهدیدات دیگر امنیت ملی می شود. در این فصل به بررسی جزئی تک تک این شاخص ها پرداخته شد. از اینرو با بررسی ابعاد چهارگانه کارویژه های دولت در تعریف دولت های قوی در حوزه های اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی پرداخته شد. مجموعه این تهدیدات ناشی از ناکارآمدی دولت سبب تهدید امنیت ملی کلان تری به نام «عدم تامین کالاهای عمومی از سوی دولت» می شود. این شاخص تهدید علاوه بر اینکه خود فی نفسه تهدید امنیت ملی است، علل زمینه ای و زیرساختی برای تهدید های بعد درون جامعه ای امنیت ملی می شود. مهمترین تهدید های ناشی از ناکارآمدی دولت در مقوله « عدم توانایی دولت در مهندسی فرهنگی جامعه» است. در بحث اختصاصی در مورد امنیت ملی در ایران باید ذکر کرد که جمهوری اسلامی ایران از منظر کارآمدی دولت بخصوص در مورد کارویژه فرهنگی و رخنه در جامعه برای بازسامان بخشی فرهنگی، دچار کاهش گرایی هویتی است که این امر سبب کاهش انسجام ملی و اراده به تداوم زیست مشترک در میان جامعه شده است. لازم به ذکر است که تهدیدات ناشی از ناکارآمدی دولت در عرصه های اقتصادی و امنیتی را می توان با برنامه ریزی در کوتاه مدت و بوسیله ابزارهای قدرت سخت به صورت مقطعی مرتفع نمود، اما تهدیدات امنیت ملی ناشی از ناکارآمدی بعد فرهنگی، مواردی دشوار تر همراه با کاربرد شیوه های نرم مدیریت فرهنگی است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در فصل سوم بخش دوم، تلاش گردید تا به شاخص های تهدید امنیت ملی از منظر درون جامعه ای پرداخته شود و نقش ناکارآمدی دولت را در افزایش این تهدید ها بررسی کند. در راستای تایید فرضیه تحقیق از نظر نگارنده مهمترین جلوه ناکارآمدی دولت در این بعد، کاهش گرایی هویتی و به تبع آن ناکارآمدی در بازسامان دهی فرهنگی(مهندسی فرهنگی) جامعه است که سبب گسترش نارضایتی اجتماعی شده است که خود در تعیین نوع رابطه جامعه- دولت موثر است
در فصل چهارم بخش دوم در مبحث شاخص های تهدید امنیت ملی در بعد جامعه- دولت میزان کارآمدی دولت در ارتباط با خواسته های سطح جامعه به عنوان مهمترین عامل تعیین کننده در نوع واکنش جامعه به دولت مورد بررسی قرار گرفت. این واکنش ها زمانی در قالب تامین امنیت ملی است که به طور پیوسته در قالب پشتیبانی ها و ارائه داده به سیستم سیاسی عمل نماید. عکس این موارد، این واکنش ها می تواند چهره تهدید امنیت ملی به خود بگیرد که بر اساس میزان شدت و ضعف تهدید علیه امنیت ملی به دو دسته مخالفت های دموکراتیک و غیر دموکراتیک تقسیم می شوند.
مخالفت های دموکراتیک: تهدیدات کم شدت امنیت ملی
این گونه مخالفت ها در حقیقت زنگ خطری به تصمیم گیران نظام سیاسی است که نشان دهنده امنیتی شدن خواسته های جامعه است. اهمیت توجه به این تهدیدات کم شدت از اینروست که در صورت عدم توجه نظام سیاسی و عدم تلاش آن برای مدیریت این تهدیدات، امکان گذار به تهدیدات شدید امنیت ملی در قالب اعتراضات غیر دموکراتیک در آنها بسیار بالاست.
مخالفت های غیر دموکراتیک: تهدیدات شدید امنیت ملی
با عدم نتیجه بخشی و نیز مشروعیت زدایی از اعتراضات دموکراتیک، شیوه های غیر دموکراتیک اعتراضات معمولاَ در بین نخبگان مختلف مطرح می گردند. وجه بحرانی تر این تهدیدات گسترش یافتن محدوده این نوع مخالفت ها در بین بخش های مختلف جامعه است. نکته قابل توجه در مورد تهدیدات امنیت ملی در این سطح، امکانپذیری تبدیل شوندگی این دو نوع اعتراض است. در هر دو حالت، دولت می تواند با مدیریت خواسته های جامعه در ابتدا موارد شدید تهدید امنیت ملی را از حالت تعارض معمولاَ نظامی- امنیتی به تهدید کم شدت اعتراضات دموکراتیک تبدیل کند که آن را نیز طی برنامه ریزی منسجم به تدریج از شاخص های تهدید امنیت ملی خود حذف نماید.
در این فصل با بر شماری انواع تهدید ها در عرصه جامعه- دولت و دلایل ظهور آنها، سعی کردیم که ٢ نکته را خاطر نشان سازیم:
١- ماهیت به هم پیوستگی و به تبدیل شوندگی مخالفت های دموکراتیک و غیر دموکراتیک. در این صورت، روند شناسی اولیه اعتراضات دموکراتیک چون اعتراضات مدنی، کاهش مشارکت و … نیز برای دولت معنا دار است که باید به آن توجه نماید تا از تبدیل آن به مخالفت های غیر دموکراتیک جلوگیری نماید.
٢- بازتولید اعتراضات به عنوان تهدید امنیت ملی، اختلاف جامعه و نخبگان دولتی به عنوان عوامل تهدید زمینه ای در بعد درون دولتی. در این شرایط تهدید های درون جامعه نه فقط در سطح خود، بلکه در سطوح دیگر امنیت ملی نیز تاثیر گذارند.
در پایان نیز تلاش شده است تا نوع تعامل ابعاد مختلف تهدید های امنیت ملی از لحاظ نوع ارتباط با هم دیگر در چارچوب نمودار ترسیم گردد که در ذیل ارائه می گردد. نکته مهم در این نمودار ارتباط برآیندهای تهدیدی یک بعد امنیت ملی به عنوان تهدیدهای زمینه ای افزایش تهدید امنیت ملی در یک سطح دیگر است. مثلاَ اگر عدم تامین کالاهای عمومی و ناتوانی بازسامان دهی فرهنگی جامعه برآیندهای تهدید در بعد جامعه-دولت است، همین عامل خودش تهدید زمینه ساز برای تهدیدهای بعد درون جامعه ای است. این همان نکته ای بود که در پژوهش های پیشین در مورد ارتباط ابعاد مختلف تهدید امنیت ملی به آن توجه نشده بود.
ب: یافته های این پژوهش برای پژوهش های بعدی: روند شناسی تهدیدات امنیت ملی ایران
بررسی ارتباط منطقی استفاده از چه نوع منابعی برای مقابله با چه نوع تهدیدی پس از شناخت نوع تهدید، منشأ تهدید و هدف تهدید، بنیادی‌ترین عمل در ساختار تصمیم‌گیری است. لزوم کارکردی این اهمیت از اینجا ناشی می‌شود که اگر در استفاده از ابزاری در راستای رسیدن به اهداف ملی به محیط عملیاتی داخلی و خارجی و پتانسیل این ابزار برای مقابله با تهدید توجه نشود، گذشته از اینکه این امر تامین منافع را به خطر خواهد انداخت، بلکه خود به عامل تهدید مضاعف بدل می‌گردد. هر چند بسیاری از متفکران، برداشت از واقعیت را مهمتر از خود واقعیت می‌دانند، اما تصمیم‌گیران یک کشور زمانی موفق خواهند بود که برداشت آنها از واقعیت از سازوکارهای علمی حاصل شود که در این صورت انطباق بیشتری بین محیط عملیاتی و محیط روانی و بین برداشت از واقعیت و خود واقعیت خواهد بود. در این راستا بر اساس یافته های پژوهش به طور کلی مهمترین تهدیدات آتی امنیت ملی ایران برای پژوهشهای بعدی اینگونه ترسیم می شود:
الف: تضعیف انسجام و عدم وجود گفتمان وحدت بخش ملی ، لزوم جذب گروه های سنی در گفتمان شیعی، تهدید خاص گرایی شیعی
ب: روند غیردموکراتیک شدن بیان اعتراضات مردمی به دلیل عدم مدیریت خواسته ها توسط دولت و تهدید به بن بست رسیدن شیوه های دموکراتیک در نظر مردم.
پ: اختلاف بین نخبگان سیاسی و مهمتر از آن اختلاف نخبگان رسمی و غیر رسمی
ت: افزایش تهدید عدم تناسب سیستم با مرزهای هویتی مردم ژئوپلیتیک قومی و مذهبی اهل تسنن
ث: تهدید گسترش تروریسم قومی – مذهبی در صورت تاکید دولت بر ابزار زور در پاسخ به اعتراضات جامعه ای
کتابنامه