وبلاگ

۴) تلاش برای ارزش شدن مهارت در سازمان

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵) داشتن میانگین نرخ بالای دستمزد
در استراتژی مبتنی بر تعهد کارکنان کنترل بر امر بروز تردیدها صورت می‌گیرد یعنی میزان انعطاف و سازگاری در مجموعه کاهش نیابد. با گسترش این امر ضرورت نظارت و کنترل کاهش می‌یابد بنابراین کنترل و نظارت روبه کم شدن است.
در این استراتژی هرکس که متخصص‌تر و کارشناس‌تر است اعتبار و ارزش بالاتری دارد، بنابراین سرپرستان عملیاتی در این استراتژی قدرت بیشتری دارند.
اگر بخواهیم با بهره گرفتن از شیوه‌ ها و دیدگاه های مختلف (تئوریک، تجربی، داده‌ها و کنترل) را ترکیب کنیم در استراتژی منابع انسانی چیزی که ما از ترکیب اینها بدست می‌آوریم بعد تأمین نیرو و کنترل را درهم آمیخته‌ایم و از ترکیب استراتژی‌های اصلی موجود می‌توانیم جدولی را بدست بیاوریم که بسیار کارساز است.

1. 1. استراتژی متعهدانه:

استراتژی مبتنی بر تعهد، بیشتر در سازمان هایی مشاهده می شود که مدیریت فاقد توان و درک کنترل کار کارکنان است لذا ناچار است که به آنان اعتماد نماید و بازده و فرایند را مورد ارزیابی قرار دهد.

2. 2. استراتژی پیمانکارانه:

در این استراتژی به جای تولید انبوه به پیمانکاران و مهارت های خاص روی می آورد و نیروها به شدت دارای آزادی عمل هستند.

3. 3. استراتژی پدرانه :

شرکت هایی از این استراتژی استفاده می کنند که می خواهند بر پدیدهْ تردید اعمال کنترل نمایند و تلاش دارند که کارکنان دارای رفتارهای مشخص باشند و هیچ خدشه ای بر فرایند تولید وارد نشود لذا به صورت محدود از بازار کار داخلی استفاده می کنند.

4. 4. استراتژی ثانویه:

این استراتژی زمانی بر سازمان حاکم می شود که در سازمان کارها بسیار تکراری هستند،هزینه ها بسیار پایین است و فرایند تبدیل و بهره وری منبع اصلی مزیت رقابتی است. زیرا برای اعمال کنترل بر پدیدهْ تردید از یک فن آوری ثابت استفاده می شود و مدیریت به دنبال آن است که همه به مقررات پایبند باشند و هیچ خدشه ای به فرایند تولید وارد نشود در این حالت نظارت دقیق است و کارایی نیروی انسانی و نیروی کار را یک منبع مکمل یا درجه دو از مزیت رقابتی می دانند و از بازار کار داخلی استفاده نمی کنند (وردی نژاد،۱۳۸۹).
جمع بندی: اینک برای ما روشن است که هر نوع استراتژی را که بر برنامه ریزی نیروی انسانی اعمال نمائیم از سایر واحدها تأثیر می پذیرد و تأثیر و تأثر سایر واحدها اجتناب ناپذیر است.
بر این اساس باید نگاه به منابع انسانی را به شکل کلان ، کلی و با نگرش سیستمی مد نظر قرار دهیم و در روش های اجرایی مسائل را به صورت موردی و مجزا و غیر کامل مورد توجه قرار ندهیم و بر همین اساس بود که پژوهشگرانی نظیر :میلز، والتر، بیر و اسپکتر و لارسن در دههْ ۸۰تا۹۰ گفتندکه در بحث نیروی انسانی سیاست ها و عملیات سیستم منابع انسانی بر اساس چهار سیاست اصلی استوار است:
۱) اعمال نفوذ کارکنان ارتباط مستقیم دارد با میزان تفویض اختیار
۲) جریان منابع انسانی تأمین ، یافتن نیرو، نقل و انتقال و ارزشیابی
۳) سیستم پرداخت حقوق و مزایا
۴) سیستم کار(صامعی، ماهنامه تدبیر).
پیوند میان برنامه‌ریزی استراتژی و منابع انسانی
همانگونه که گفته شد، برنامه‌ریزی عبارت است از طریقه و روش نیل به اهداف سازمانی، و به تبع آن استراتژی عبارت از تمام امکانات لازم برای انجام موفقیت آمیز وظایف سازمانی است (شریفی، ۱۳۷۶).
از این رو، برنامه ریزی استراتژیک فرایندی است که ضمن آن اهداف بلندمدت سازمانی تعیین و تصمیم‌گیری برمبنای روشها، جهت دستیابی به این اهداف را دربرمی گیرد که از قبل پیش بینی شده اند. یا به عبارتی، تلاش سازمان یافته و منظم برای تصمیم گیری اساسی و انجام اقدامات بنیادی است که جهت گیری فعالیتهای یک سازمان با دیگر نهادها را در چارچوب قانونی شکل می دهند (واکر،۱۳۷۵).
برنامه زمانی، برای فرایند برنامه ریزی استراتژیک به ماهیت، نیازهای سازمان و محیط خارجی آن بستگی دارد. برنامه ریزی در سازمانها درقالب تولیدی و خدماتـــی انجام می گیرد که سریعاً درحال تغییراند. در چنین موقعیتی، برنامه ریزی ممکن است یک یا دو بار در سال به صورت یک سری مراحل جامع و جزئـــــی تدریجی با توجه به ماموریت، چشم انداز، ارزشها، کنکاش محیطی، اهداف، استراتژی ها، مسئولیتها، جدول زمانی، بودجه و غیره انجام گیرد. به عبارتی، اگر سازمانی سالهای زیادی در بازار ثابت فعالیت می کند برنامه ریزی ممکن است در سال یک بار و فقط در بخشهای مشخصی صورت گیرد. برای مثال، برنامه ریزی درحین کار^[۹] ازطریق اهداف و، مسئولیتها، جدول زمانی، بودجه و غیره هر ســال به روز می شوند. توجه به راهنماییهای زیر می تواند موسسات را در برنامه ریزی استراتژیک یاری کند (مک نامرد، ۱۹۹۸).
اجرای برنامه ریزی استراتژیک همزمان با آغاز فعالیت سازمان است. برنامه ریزی استراتژیک معمـــولاً بخشی از یک برنامه کسب و کار تجاری، همراه با برنامه بازاریابی، برنامه مالی و عملیاتی است؛ برنامه ریزی استراتژیک با آمادگی موسسه برای سرمایه گذاری جدید انجام می شود. برای مثال توسعه یک بخش جدید، تولید عمده کالای جدید یا خط تولید جدید؛
برنامه‌ریزی استراتژیک باید حداقل سالی یک بار به منظور آماده سازی سازمان جهت سال مالی جدید اجــــرا شود. به عبارتی، برنامه ریزی استراتژیک باید در یک زمان مشخصی باتوجه به اهداف سازمانی تعیین شده و منابع دردسترس برای نیل به اهداف در طول سال مالی انجام شود. فرایند برنامه ریزی استراتژیک باید حداقل در سه سال اجرا شود و اگر سازمان درحال تغییر و دگرگونی است این فعالیتها باید هر سال اعمال گردد؛ هر سال برنامه های حین کار به روز گردند؛
در طول اجرای برنامه های استراتژیک، پیشرفتهای اجرای برنامه باید بازبینی شود.
برنامه ریزی استراتژیک ازطریق روش های مختلفی در سازمانها به کار گرفته می شود که مزایایی را برای سازمانها وموسسات به ارمغان می آورد، این مزایا عبارتنداز: (سینگر، ۱۹۹۰).
تعریف واضح از اهداف سازمان درجهت سازگاری با ماموریت سازمان باتوجه به ظرفیت و چارچوب زمانی تعیین شده برای سازمان؛
ارتباط اهداف و مقاصد سازمان با اجزاء و عناصر سازمانی مشخص می گردد توسعه حس مشارکت در برنامه ها.
اطمینان از به کارگیری اثربخش تر منابع سازمان
تمرکز بر اولویتها و منابع کلیدی
فراهم آوردن مبنایی برای پیشرفت کارکنان و سازوکارهایی جهت تغییر توجه بیشتر به کارایی و اثربخشی؛
پل ارتباطی بین کارکنان و هیئت مدیره و مدیران؛
تیم سازی قوی در هیئت مدیره و کارکنان؛
برقراری ارتباط بین اعضای هیئت مدیره؛
ایجاد رضایت بیشتر بین برنامه ریزان با یک چشم انداز مشترک؛ افزایش بهره وری ازطریق ارتقا کارایی و اثربخشی.
از دیگرسو، برنامه ریزی منابع انسانی فرایندی برای ارزیابی تقاضا، اندازه، ماهیت و عرضه منابع انسانی برای نیل به تقاضای موردنیاز است. از این رو، نخستین مرحله هر برنامه مدیریت امـــــور کارکنان و منابع انسانی، برنامه ریزی منابع انسانی است.
همان طوری که گفته شد، برنامه‌ریزی استراتژیک فرایندی است که ضمن آن اهداف کلی، فعالیتها و ماموریتهای سازمان در درازمدت تعیین می شود. بنابراین، با بیان اهداف کلی سازمان، روش های دستیابی به این اهداف، منابع، شرایط بازار، تغییرات تکنولوژیک، توسعه و بهبود محصول و سرمایه ازجمله مواردی هستند کــــــه در فرایند برنامه ریزی استراتژیک موردتوجه هستند. برنامه ریزی منابع انسانی به طور مستقیم با برنامه ریزی استراتژیک پیوند می یابد و مهمترین عامل و ابــــــزاری که اهداف و خط مشی های سازمانی را به اهـــداف و برنامه های منابع انســـانی ارتباط می دهد. برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی است. از این رو، بین برنامـــه ریزی منابع انسانی و برنامه ریزی استراتژیک ارتباط تنگاتنگی وجود دارد (سیملان، ۲۰۰۵).
برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی
به عقیده دوچینزو و رابینز^[۱۰] (DECENZO ROBBINS) برنامه ریزی منابع انسانی فرایندی است که به وسیله آن سازمان معین می کند که برای نیل به اهداف خود به چه تعداد کارمند، با چه تخصص و مهارتهایی برای چه مشاغلی و درچه زمانی نیاز دارد (سعادت، ۱۳۷۵).
هدف برنامه ریزی منابع انسانی تجزیه و بررسی تعادل عرضه و تقاضا با یک روش ساختاریافته است، این امر با یک تصویر روشن و با حرکت سریع باتوجه به آینــده آغاز می گردد و مقصود آن است که زمینه های عملی را به عنوان یک نتیجه، تجزیه وتحلیل و تعیین کرد. در برنامه ریزی منابع انسانی ما به شناخت اعضا و مهارتهای موردنیاز برای انجام وظایف روزمره و تغییراتی که ممکن است ظرفیت کار را در آینده و حجم فعالیتهای تعهد شده را تغییر دهد نیازمندیم. این درک خوبی از استراتژی و برنامه های تجاری جزئی تر را دربرمی گیرد. بعد از آن ما باید وضعیت عرضه نیروی انسانی را ازنظر فهرست موجودی نیروی انسانی جاری و نیازهای آنان که چقدر باید تغییر کند را درنظر داشته باشیم. این موضوع بیانگر آن است که سازمانها نیاز به شناخت دقیق از اعضا و ویژگیها و روابط بین آنان با سازمان دارد.
برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی فرایندی است درجهت برقراری اهداف منابع انسانی و توسعه استراتژی های منابع انسانی برای نیل به اهداف، سیاستها ازطریق بسیج، توسعه و نگهداری منابع انسانی (زارعی،۱۳۷۵).
برنامه ریزی منابع انسانی با مفاهیم محیط و عملیات سازمان در ارتباط بوده و شامل عوامل داخلی وخارجی می شود. عوامل خارجی همچون فشارهای اقتصادی، تغییرات تکنولوژی، قوانین و مقررات، وضعیت سیاسی، بازار نیروی کار و آموزش، عوامل داخلی شامل هدف و مقاصد سازمان، فرهنگ، ساختار، منابع انسانی و ذینفعان می گردد. برنامه ریزی منابع انسانی ویژگیهای ممتاز و مشخصه ذیل را داراست:
۱ - آگاهی: مفروضات روشن و آشکار را در مبحث منابع انسانی به وجود آورد؛
۲ - تحلیلی: بر یک سری قضاوتها و واقعیات متکی است؛

۱-طراحی و نصب انواع پوستر وبروشوربرای تشریح هدف از پرداخت کارمزد در نزد مشتریان

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- ایجاد برخی تغییرات در نرخ سپرده ها و تسهیلات پرداختی به مشتریان
۳- بازاریابی در مسکن مهر
۴- طراحی جدید شعب بانک به نحوی که مشتری جذب شود

فرصت ها

۱- بخشهای خالی بازار که رقبا دران بی تاثیر یا کم تاثیر بوده اند.
۲- بخشهای بین المللی وجدید بازار که سود اوری درانها در حال افزایش می باشد.

۴- بدترین حالت برای هر سازمان موقعی است که هم سازمان دارای نقاط ضعف است و هم اینکه تهدیدات محیطی وجود دارد . در این حالت سازمان از استراتژی تدافعی استفاده می کند بدین شکل که سعی می کند تا زیانهای حاصل از نقاط ضعف و تهدیدات محیطی را به حد اقل برساند(خوشنام،ص۳۲)
در مورد بانک ملت نیز ، به جهت حداقل کردن زیانهای ناشی از نقاط ضعف و تهدیدات محیطی ، از استراتژی WT به شرح زیر استفاده می شود.
جدول۵-۴- جدول استراتژی تدافعی(WT)

نقاط ضعف

۱- عدم توجه و کم کاری در مورد درامد های غیرمشاع
۲- عدم توجه به طرز تفکر و تلقی مردم از پرداخت کارمزد
۳- عدم راه اندازی یک سامانه جامع دریافت کارمزد
۴- وجود نارسایی ها و ضعف ها در بعضی ازمحصولات و خدمات
۵- محل نامناسب ارائه برخی خدمات وعدم تخصص نیرو های بازاریابی کارمزد

استراتژی WT

۱-ایجاد طرح های انگیزشی در جهت افزایش درامد های غیر مشاع بانک بین کارکنان صف و ستاد
۲-تشکیل یک تیم کاری در جهت پی گیری انواع درامد های غیرمشاع
۳-عدم بخشش بی مورد کارمزدها
۴-توانمند سازی و اموزش کارکنان
۵-توجه به نحوه ارائه خدمات یا محصولات از لحاظ مدت زمان انجام خدمت و شکل سخت افزاری محصولات و…نسبت با رقبا .
۶-راه اندازی یک سامانه جامع دریافت کارمزد
۷-توجه به ضریب اهمیت کارمزد ها(تفکیک خدمات غیر مشاع بر اساس میزان کارمزد دریافتی)
۸-توسعه خدمات قابل ارائه در بستر الکترونیک بانک
۹-شناسایی و حل انواع نارسائی ها و ضعف هادر محصولات و خدمات بانکی
۱۰-تبلیغات
۱۱-تلاش در جهت رضایت مندی مشتری
۱۲-اجرای درست برنامه عملیاتی بانک

تهدیدات

۱- ازدیاد رقبا و عملکرد مناسب انان بویژه بانک های خصوصی
۲- تحریم ایران که موجب کمتر شدن مبادلات خارجی گردید
۳-شرایط تورمی کشور
۴-طرز تفکر و تلقی نادرست مردم و مشتریان از پرداخت کارمزد(پول زور)
۵-دستیابی رقبا به محصولات و خدمات بهتر

کارمودی^[۲۵۷] و بائر (۲۰۰۷؛ به نقل از احمدوند، ۱۳۹۱) در بررسی های خود نشان دادند که افزایش ذهن آگاهی منجر به کاهش معنادار و مؤثر آشفتگی های روان شناختی و استرس می شود.
جین^[۲۵۸] و همکاران (۲۰۰۷؛ به نقل از کنگ و همکاران، ۲۰۱۱) در بررسی که روی دانشجویان انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که برنامه کاهش استرس براساس ذهن آگاهی، منجر به کاهش آشفتگی روانی و افزایش حالات خلقی مثبت می شود. هم چنین مشخص گردید که گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل، کاهش معناداری را در نشخوار فکری و حواس پرتی گزارش می کنند (کنگ و همکاران، ۲۰۱۱).
نتایج تحقیقات یوک^[۲۵۹] و همکاران (۲۰۰۸؛ به نقل از کیم و همکاران، ۲۰۱۰) بیان گر، اثربخشی درمان های ذهن آگاهی در اختلالات اضطرابی است، این اثربخشی از طریق کاهش در میزان نگرانی افراد حاصل می شود.
در پژوهش کارمودی و همکاران (۲۰۰۹؛ به نقل از کنگ و همکاران، ۲۰۱۱) مشخص شد که شرکت در این برنامه ی درمانی، موجب افزایش میزان مواجهه ی افراد با موقعیت هایی می شود که پیش از این، از آن ها اجتناب می شد. در واقع توجه آگاهانه به تجارب به شیوه ای غیرقضاوتی و پذیرا، به افراد کمک می کند تا بتوانند به خوبی با فرایند حساسیت زدایی کنار آیند؛ حساسیت زدایی نسبت به احساسات، افکار و هیجانات پریشان کننده ای که در غیر این صورت از آن ها اجتناب می شود.
لیکنز^[۲۶۰] و بایر(۲۰۰۹؛ به نقل از کنگ و همکاران، ۲۰۱۱)، به مقایسه ی شاخص های بهزیستی روان شناختی در افراد مراقبه کننده و افرادی که مراقبه انجام نمی دهند، پرداختند. نتایج آن ها نشان داد که مراقبه کنندگان در مقایسه با گروهی که مراقبه انجام نمی دهند، سطوح بالایی از ذهن آگاهی، شفقت به خود و به طور کلی حس بهزیستی و سطوح پایینی از نشانگان روان شناختی، نشخوارفکری، سرکوبی افکار، ترس از هیجان و مشکلات تنظیم هیجان را گزارش می کنند.
نتایج بررسی های بوهلمیجر^[۲۶۱]و همکاران (۲۰۱۰؛ به نقل از به نقل از بویل^[۲۶۲]، ۲۰۱۱) و گراسمن^[۲۶۳]و همکاران (۲۰۰۴؛ به نقل از بویل، ۲۰۱۱) نیز بر کاهش نشانگان بالینی (افسردگی و اضطراب) و نشانگان غیر بالینی (هیجانات ناخوشایند و پریشانی های روان شناختی) در میان افراد مختلف تاکید دارد (بوهلمیجر، پرینگر^[۲۶۴]، تال^[۲۶۵]و کویجپرس^[۲۶۶]، ۲۰۱۰؛ گراسمن، نیمن^[۲۶۷]، اسکمیت^[۲۶۸] و والاش^[۲۶۹]، ۲۰۰۴؛ به نقل از بویل، ۲۰۱۱).
هافمن^[۲۷۰] و همکاران (۲۰۱۰؛ به نقل از تری نر^[۲۷۱]، ۲۰۱۱) در فراتحلیل خود، مشخص کردند که درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی بر دامنه ای از نشانگان اضطرابی موثر هستند (تری نر، ۲۰۱۱).
والستاد^[۲۷۲]و همکاران (۲۰۱۱) در مطالعه ی خود به بررسی اثرات MBSR در بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی پرداختند. مشخص شد که آموزش ذهن آگاهی می تواند اثرات سودمندی بر اختلالات اضطرابی و نشانگان مرتبط با آن داشته باشد.
اکثر پژوهش هایی که تاکنون انجام گردیده به بررسی اثر درمان های ذهن آگاهی در میان جمعیت
های بالینی مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر می پردازند اما در خصوص کاربرد این روش در مورد نگرانی در جمعیت های غیربالینی، پژوهش های اندکی انجام شده که از جمله آن ها می توان به کاربرد تکنیک های مبتنی بر ذهن آگاهی در میان جمعیت غیربالینی مبتلا به نگرانی مزمن و مقایسه آن با تکنیک های آرام سازی تدریجی عضلانی، توسط دلگادو و همکاران (۲۰۱۰) اشاره کرد.
این پژوهش به بررسی شاخص های روان شناختی و فیزیولوژیکی تنظیم هیجانی در جمعیت غیربالینی با سطوح بالای نگرانی می پردازد. آزمودنی ها از میان دانشجویان زن انتخاب گردیدند که در مقیاس PSWQ نمره بالایی کسب کرده و به اختلال اختلال اضطراب فراگیر مبتلا نبودند. نتایج نشان دهنده ی بهبود بالینی و کاهش تعداد و مدت اپیزودهای نگرانی درسرتاسر مداخله بود. هم چنین مشخص گردید که آموزش ذهن آگاهی نقش مهمی در اصلاح جنبه های مهم تجربه ی هیجانی ایفا می کند. (به عبارت دیگر، ذهن آگاهی باعث افزایش وضوح و تمییز هیجانات، احساسات و افزایش توانایی در ادراک و تنظیم هیجانات می شود)، این امر خود منجر به سازگاری رفتاری و بهزیستی روانی می شود. شرکت کنندگان این دوره، در شاخص های فیزیولوژیکی نیز کاهش معناداری در سرعت تنفس و طولانی تر شدن مدت مرحله ی بازدم نشان دادند. این پژوهش بیان گر اثربخشی درمان ذهن آگاهی در کاهش نگرانی مزمن بود، هر چند به بررسی اثرات کوتاه مدت درمان پرداخت و براین اساس پی گیری اثرات درمان صورت نپذیرفت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲-۲- ادبیات تحقیق در داخل کشور
در ایران نیز تاکنون پژوهش های گوناگونی در حوزه ی نگرانی بیمارگونه انجام شده است. به عنوان مثال وزیری و موسوی نیک (۱۳۸۷) به بررسی رابطه فرانگرانی و باورهای فراشناختی منفی با فوبی در میان ۲۷۰ دانشجو، پرداختند. نتایچ پژوهش نشان داد که بین میزان باورهای منفی فراشناختی، فرانگرانی و فوبی اجتماعی در دانشجویان، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. هم چنین بین سطح فرانگرانی و باورهای منفی فراشناختی نیز رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
ارتباط میان نگرانی مرضی، شیوه های حل مسأله و افکار خودکشی در نمونه غیر بالینی توسط عدالتی شاطری و همکاران (۱۳۸۸) مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد که میان میزان نگرانی، شیوه های حل مسأله و افکار خودکشی رابطه معناداری وجود دارد و نگرانی بر گرایش به برخی شیوه های حل مساله تاثیرگذار است.
در پژوهش نیکبخت نصرآبادی و همکاران (۱۳۸۷) ارتباط حیطه های نگرانی با کیفیت زندگی دانشجویان بررسی گردید و مشخص شد که بالا بودن میزان نگرانی در دانشجویان نشان دهنده وجود چالش در بهداشت روانی و جسمانی این گروه است. و یا خانی پور و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که باورهای فراشناختی و راهبرد های کنترل فکر نقش مهمی را در تداوم نگرانی دارند.
خانی پور، محمدخانی و طباطبایی (۱۳۹۰) به بررسی رابطه رگه اضطراب و راهبردهای کنترل فکر با نگرانی پرداختند. این پژوهش بر روی ۱۴۶ دانشجو انجام گردید و نتایج نشان داد که رگه اضطراب نسبت به راهبرهای کنترل فکر از توانایی بهتری برای پیش بینی نگرانی بیمارگون برخوردار است.
هم چنین با ورود درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی، تاکنون اشکال مختلف این درمان در بسیاری از حوزه ها هم چون کاهش افکار خودآیند منفی (کاویانی و همکاران، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۷)، نگرش ناکارآمد (کاویانی و همکاران، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۷)، پیش گیری از عود مصرف مواد افیونی (دباغی و همکاران، ۱۳۸۶)، کاهش نشخوار فکری (آذرگون و همکاران، ۱۳۸۸ )، درمان اختلال وسواسی اجباری (فیروزآبادی و شاره، ۱۳۸۸)، درمان اختلال افسردگی اساسی (امیدی و همکاران، ۱۳۸۷)، افراد افسرده خودکشی گرا (حناساب زاده و همکاران، ۱۳۹۰)، افراد افسرده غیربالینی (کاویانی و همکاران، ۱۳۸۷)، کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان (بیرامی و عبدی، ۱۳۸۸) و مقایسه ذهن آگاهی نابینایان و همتایان بینا (نجاتی، ۱۳۸۸) به کار برده شده است. اما با این حال تاکنون کاربرد رویکرد منسجم MBSR، بر نگرانی بیمارگونه، مورد بررسی قرار نگرفته است.
همان گونه که مشاهده می شود تمامی تحقیقات به نوعی مبین سودمندی این درمان در افکار نگرانی زا، تنش های موجود و افزایش رضایت از زندگی است. با توجه به اهمیت نگرانی در کیفیت زندگی و بهزیستی روان شناختی افراد؛ و نقش موثر این مولفه، در حوزه ی آسیب شناسی روانی؛ و با تکیه بر شواهدی که در خصوص سودمندی رویکرد کاهش استرس براساس ذهن آگاهی در این حوزه ها وجود دارد، برآن شدیم که اثربخشی آن را در جمعیت دانشجویی با نگرانی بیمارگونه مورد بررسی قرار دهیم.
فصل سه
روش شناسی پژوهش
۳-۱- مقدمه
هدف پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی رویکرد درمانی کاهش استرس بر اساس ذهن آگاهی (MBSR) بر میزان نگرانی افراد مبتلا بوده است. بدین خاطر ابتدا پرسش نامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (PSWQ) بر روی نمونه ی وسیعی از دانشجویان دختر مقطع کارشناسی در سطح تمام دانشکده های دانشگاه شاهد انجام شد (۴۰۸ = n) و افرادی که نگرانی آن ها بالاتر از نقطه برش بوده و ملاک های شمول را نیز دارا بودند، به منظور قرارگیری در گروه های آزمایش و کنترل، انتخاب شدند. آزمون های موردنظر در مراحل پیش آزمون و پس آزمون، بر روی هر دو گروه اجرا گردید و رویکرد درمانی MBSR بر روی گروه آزمایش انجام شد. در مرحله ی بعد نتایج مورد نظر استخراج شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در این فصل ابتدا چهارچوب طرح تحقیق بیان می شود، سپس به جامعه و نمونه انتخاب شده و نحوه نمونه گیری پرداخته می شود، پس از آن ابزارهای مورد استفاده و شیوه ی درمانی به کار گرفته شده معرفی می شوند و در نهایت شیوه انجام تحقیق و شیوه تحلیل داده ها ارائه می گردد.
۳-۲- نوع پژوهش
نوع پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است.
۳-۳- آزمودنی های پژوهش
۳-۳-۱- جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانشجویان دختر مقطع کارشناسی بوده که در دانشکده های دانشگاه شاهد در سال تحصیلی ۹۲- ۹۱ مشغول به تحصیل بوده و دارای نگرانی بیمارگونه بوده اند.
۳-۳-۲- نمونه تحقیق
نمونه گیری تحقیق حاضر در دو مرحله انجام شده است :
الف) مرحله اول : در مرحله اول ۴۰۸ نفر از دانشجویان دختر دانشگاه با بهره گرفتن از مقیاس PSWQ مورد بررسی قرار گرفتند. سپس میزان نگرانی آن ها وارسی شد و آزمودنی هایی که دارای نمره نگرانی بالاتر از نقطه برش بودند، انتخاب شدند.
قابل ذکر است که در پژوهش دلگادو و همکاران (۲۰۱۰) آزمودنی هایی که در مقیاس PSWQ نمراتی بالاتر از نقطه برش بدست آورده بودند (۶/۳ = sd ، ۹/۶۹ = M)، به عنوان افرادی با نگرانی بیمارگونه شناخته شدند. در پژوهش خانی پور و همکاران (۱۳۹۰) با اقتباس از پژوهش بیهار، الکن، زولیگ و بورکووک (۲۰۰۳؛ به نقل از خانی پور و همکاران، ۱۳۹۰) نمره برش (۴۵) برای آزمون PSWQ به منظور جداکردن افراد با نگرانی بهنجار و بیمارگون تعیین گردید (۱۰/۱۰ = sd، ۵۲/۴۵ = M). در پژوهشی دیگر میانگین و انحراف معیار نگرانی بیمارگونه مقیاس PSWQ، به ترتیب ۸۹/۴۳ و ۹۴/۱۱ تعیین شد (منصوری و همکاران، ۱۳۸۹).
از سوی دیگر قابل اشاره است که میانگین و انحراف معیار افراد در پژوهش حاضر، به ترتیب برابر با ۷۱/۴۵ و ۹۳/۱۰ بوده است. ۵/۱۷درصد از آزمودنی های حاضر نمراتی بالاتر از یک انحراف معیار داشتند (یعنی بالاتر از ۶۴/۵۶ = ۹۳/۱۰+ ۷۱/۴۵). هم چنین ۶۷/۳۱ درصد افراد نیز نمراتی در حد فاصل میان میانگین و ۱ انحراف معیار (۵۷-۴۵) کسب کردند.
در این پژوهش براساس پژوهش های قبلی که نمره ۵۰ در خارج از ایران و ۴۵ در ایران، به عنوان نقطه برش درنظر گرفته شده بود، نمره ی ۵۰ برای احتیاط بیش تر به عنوان نقطه ی برش درنظر گرفته شد. از میان افرادی که نمره ای بالاتر از نمره ی برش کسب کرده بودند، با ۷۵ نفر تماس گرفته شد که از آن میان، ۵۵ نفر در مرحله ی اول حاضر به همکاری شدند.
براین اساس، با هر یک از این افراد به صورت انفرادی مصاحبه ی تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر مبتنی بر DSM-IV انجام گردید، پرسش نامه ی GAD-7 نیز بر روی آن ها انجام شد و ملاک های شمول در خصوص آن ها مورد بررسی قرار گرفت. ملاک های شمول و عدم شمول در این پژوهش به شرح زیر بود:
الف) معیارهای ورود
اشتغال به تحصیل در دوره کارشناسی در رشته های متعدد
زن بودن
گستره سنی ۲۴- ۱۸ سال
کسب نمره بالاتر از نقطه برش در مقیاس PSWQ
عدم دریافت درمان های دارویی، روان شناختی و یا مشاوره در یک سال اخیر
عدم ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر و سایر اختلالات روان شناختی
ب) معیارهای خروج:
عدم اشتغال به تحصیل در هنگام اجرای مداخلات
جنسیت مرد

در این قصه، طبقات اجتماعی مانند دیگر قصه‌ها روبه‌روی هم قرار نمی‌گیرند. ابتدای قصه سخن از پسری است که در ضمن کوچکی تصمیم می‌گیرد، برای زندگی بهتر کار کند. این شخصیت در پی یافتن کار از خانه خارج شده و پس از آشنایی با دختر ای وای قدرت جادوگری آموخته و همین امر موجب می‌شود که با دختر پادشاه ازدواج کند و جانشین شاه شود. شخصیت مؤثر دیگر در این قصه وای با شخصیتی دوگانه است. وی ابتدا به پسر کمک میکند؛ اما در پایان قصه نقشی اهریمنی دارد و به دنبال نابودی پسر است. تغییر شکلهای مداوم وای و پسر، نقش جادو و جادوگری را در قصه نشان میدهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

¨آداب و رسوم
____________
¨ وضعیت اقتصادی و رابطه با قدرت و ثروت
_______________________
■ عناصر روانشناسی
______________
■ باورهای عامیانه و خرافی
____________
■ سایر عناصر
_________
۳-۸۲-ایوایهای
* خلاصه‌ی قصه
روزی پسری به نام ابراهیم عاشق دختر پادشاه شد و به خواستگاری رفت. پادشاه گفت:« به شرطی که بازی عجبیان-غربیان یاد بگیری، دخترم را به تو میدهم». پسر به همراه پدرش راه افتاد تا به چشمهای رسید. پدر از زور خستگی گفت: «ای وای های!» دراین موقع مرد ریزه‌میزهای از چشمه بیرون آمد و ابراهیم را با خود به خانهاش برد. دختر ایوایهای عاشق ابراهیم شد. ابراهیم بازی عجیبان-غریبان را از ایوایهای یادگرفت. روزی پدر ابراهیم به سراغ پدرش رفت و او را با خود به خانه برد. پسر هر روز خود را به شکلی درمیآورد و پدرش او را به بازار میبرد و میفروخت. تا اینکه روزی ایوایهای ابراهیم را که به شکل قوچی درآمده بود، شناخت و او را به خانه آورد تا سرش را ببرد. دختر ایوایهای او را فراری داد. ای‌وای‌های و ابراهیم هر لحظه به شکلی در میآمدند و ابراهیم از دست ایوایهای میگریخت تا این که ابراهیم به شکل یک دسته گل درآمد و در دامن شاه افتاد. ایوایهای هم یک درویش شد. شاه از درویش خواست که دست از سر ابراهیم بردارد. ایوایهای قبول کرد به شرطی که ابراهیم شب چهارشنبه به دیدن او برود. ابراهیم قبول کرد. شب چهارشنبه که ابراهیم به خانه‌ی ای‌وایهای رفت. دختر ایوایهای به او هشدار داد که پدرش قصد دارد، او را تبدیل به طلا کند. ابراهیم با کمک دختر ایوایهای ، ایوایهای را تبدیل به طلا کرد. ابراهیم دختر را به زنی گرفت و طلاها همه مال او شد. بعد هم دختر پادشاه را گرفت و به دلخواه خود رسید.
■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
____________
¨ کنشهای اساطیری
-اظهار عشق از سوی دختر
(رجوع شود به قصهی ۸۱ و ۶۶)
-جادوگری
(رجوع شود به قصهی ۳۷)
-کیمیاگری
(رجوع شود به قصهی ۴۸.
-آزمون ازدواج
(رجوع شود به قصهی ۲۸)
¨ موجودات و پدیده های اساطیری
-تبدیل شخصیت
(رجوع شود به قصهی ۸۱)
-وای
(رجوع شود به قصهی ۸۱)
■ عناصر اجتماعی
¨ طبقات اجتماعی، شخصیتها و روابط بین آنها
در این قصه، ایوایهای همان شخصیت ایوای در قصهی ۸۱ است. ابتدا به ابراهیم کمک میکند؛ اما در پایان وقتی متوجه میشود که ابراهیم بخشی از اسرار کار او را فرا گرفته، تصمیم به نابودی وی میگیرد و از هر حربهای برای این کار استفاده میکند. تغییر شکلهای مداوم ایوایهای و ابراهیم، همچنین شرطی که پادشاه میگذارد؛ یعنی آموختن بازی عجیبان-غریبان بیانگر نقش جادو و جادوگری در قصه است. شخصیت اصلی قصه، پسری کچل به نام ابراهیم و کچل از شخصیتهای اصلی قصههای ایرانی است. «این شخصیت در قصههای سرزمینهای تحت نفوذ فرهنگ ترک وجود دارد» (مارزلف، ۱۳۷۱: ۴۲). در این قصه که از مجموعهی افسانه‌های آذربایجان انتخاب شده، شخصیت اصلی کچل است؛ اما در قصهی ۸۱ مضمونی شبیه به این قصه دارد و از کتاب افسانههای بوعلی انتخاب شده، شخصیت اصلی را پسری بدون برشمردن صفات او ذکر میکند.
¨ آداب و رسوم
____________
¨ وضعیت اقتصادی و رابطه با قدرت و ثروت
در این قصه، قهرمان تنها زمانی می‌تواند با دختر پادشاه ازدواج کند که به ثروت قابل ملاحظه‌ای دست یابد، به همین دلیل پادشاه از وی می‌خواهد تا بازی عجیبان- غریبان بیاموزد. در این قصه بر خلاف دیگر قصه‌ها قهرمان بر اثر ارتباط با مراکز قدرت و ثروت به خواسته‌اش نمی‌رسد، بلکه باید ابتدا برای آن شرایطی را کسب کند و داشتن ثروت یکی از آن شرایط و شاید مهم‌ترین آن باشد. توجه به نقش ثروت در رسیدن قهرمان به هدف در این قصه به نوعی حاکم بودن روحیه‌ی اشرافی‌گری را در جامعه به اثبات می‌رساند.
■ عناصر روانشناسی
____________
■ باورهای عامیانه و خرافی
____________
■ سایر عناصر
__________
۳-۸۳-بابا خارکن
* خلاصهی قصه
خارکنی به همراه زن و دخترش در خانهی کوچکی زندگی میکرد. روزی دختر برای گرفتن آتش به خانهی همسایه رفت. در آن‌جا زنان همسایه را دید که آجیل مشکلگشا پاک می‌کردند. او هم نشست و نذر کرد که هرماه آجیل مشکلگشا بخرد تا خدا گره از کار پدرش باز کند. چند روزی گذشت. روزی بابا خارکن در صحرا بوتهی خاری دید که زیر آن سنگی بود. خارکن، سنگ را برداشت و به زیرزمینی پر از جواهر دست یافت. خارکن جواهرات را برداشت و با آن قصری برای خود ساخت. حاکم شهر که به شکار رفته بود، قصر خارکن را دید و به آنجا رفت. دختر حاکم وقتی فهمید، صاحب قصر دختری دارد خواست با او دوست شود. وقتی دختر خارکن به دیدن او میرفت. مادرش گفت: «یادت باشد که موقع برگشتن آجیل مشکلگشا بخری»؛ اما دختر بیاعتنایی کرد.
روزی دختر حاکم و دختر خارکن به آبتنی رفته بودند. کلاغ گردنبند دختر حاکم را برد. دختر خارکن را به جرم سرقت گرفتند و با پدر و مادرش به زندان انداختند. از آن طرف هم قصر بابا خارکن ناپدید شد. دختر خارکن از شدت ناراحتی خوابش برده بود. در خواب دید که آقایی نورانی با شال و عمامهی سبز آمد و او را به ادای نذر تشویق کرد. آنگاه به دختر گفت:« یک صناری زیر پاشنهی در است. آن را بردار و نذرت را ادا کن». دختر از خواب برخاست. صناری را پیدا کرد. آن را به پیرزنی داد. پیرزن مقداری نخودچی و کشمش خرید. آن را پاک کردند و فاتحهاش را هم خواندند. در همین موقع خبر دادند که کلاغ گردنبند را برگردانده و حاکم، خارکن و خانوادهاش را از زندان آزاد کرد.
■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
_____________
¨ کنشهای اساطیری
-نذر کردن
(رجوع شود به قصهی ۲)
¨ موجودات و پدیده های اساطیری
_________________
■ عناصر اجتماعی

این بینش و گرایش به سمت یکتا پرستی، دست مایه پیمان فطری خدا با ماست که آن نیز در سرشت ماست. مفاد این پیمان از این قرار است که تنها باید خدا را معبود خود بگیریم و فقط و فقط سر بر آستان مقدس او بساییم. این نکته در قرآن کریم نیز آمده است؛^[۴۷۴]
«أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ * وَ أَنِ اعْبُدُونی‏ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ»^[۴۷۵]: اى فرزندان آدم، مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید، زیرا وى دشمن آشکار شماست؟ * و اینکه مرا بپرستید این است راه راست!
و در جای دیگر، قرآن کریم در توصیه­ای از ما خواسته است که پا جای پای شیطان نگذاریم و از او تبعیت نکنیم: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ»^[۴۷۶]: اى کسانى که ایمان آورده اید! پا جاى پاهاى شیطان مگذارید.
و در روایتی امام رضا به عبدالعظیم حسنی فرمود: «یا عبدَ العظیمِ ، أبلِغْ عنّی أولیائی السّلامَ، و قُلْ لَهُم : أنْ لا یَجعَلوا للشَّیطانِ على أنْفُسِهِم سَبیلاً، و مُرْهُم بالصِّدقِ فی الحدیثِ و أداءِ الأمانهِ، و مُرْهُم بالسُّکوتِ و ترکِ الجِدالِ فیما لا یَعْنیهِم»^[۴۷۷]: اى عبد العظیم! از طرف من دوستانم را سلام برسان و به آنان بگو که شیطان را بر خود مسلّط نکنند و دستورشان ده که راستگو و امانت پرداز باشند و دستورشان ده که خاموشى گزینند و از مجادلات بیهوده بپرهیزند.
۴-۲-۲-۱-۴- نفس لوامه و سرزنش­گر
و آن نفسی است که سرزنش و ملامت او در وقت گناه و پیروی از شیطان برای هر کس قابل درک است و مانند آژیر خطری هشدار می­دهد و بعد از انجام گناه نیز به سرزنش خود ادامه می­دهد.^[۴۷۸]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۲-۲-۱-۵- نفس الهام­گر
هر کس تقوا و فجور را می­شناسد یعنی خداوند انسان را به گونه ­ای آفریده است که می ­تواند بدون عامل بیرونی تشخیص دهد کدام رفتارش زشت است و کدام پسندیده و در درون مرز فطرت است. خداوند به همین نفس قسم خورده است:^[۴۷۹]
«وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها * فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها»^[۴۸۰]: سوگند به نَفْس و آن کس که آن را درست کرد * سپس پلیدکارى و پرهیزگارى‏اش را به آن الهام کرد.
۴-۲-۲-۱-۶- نیروی بینایی، شنوایی و ادراکی
که اینها غیر از مواردی است که بین انسان و حیوان مشترک هستند یعنی انسان می ­تواند چشم دل را بگشاید تا حقیقت را بنگرد، گوش جان به حق سپرد و دل را به آیات هستی بگمارد تا از این طریق در مقابل حملات دشمن از بصیرت کافی برخوردار باشد و از او گزندی نبیند.^[۴۸۱]
۴-۲-۲-۱-۷- شناخت موقعیت_­های درونی
خودِ انسان هر وقت که بخواهد می تواند از درون خود و از ضعف و قوت خود آگاهی پیدا کند^[۴۸۲] و تا قبل از پایان یافتنِ فرصت، به خود آید و از مسیرِ اصلاحِ پلیدی­ها از طریق مراجعه به قرآن دردهای خود را درمان کند و با نیرویی مضاعف به مصاف شیطان برود.^[۴۸۳]
۴-۲-۲-۱-۸- شناخت موقعیت بیرونی
بدان معنا که ما می­توانیم بفهمیم از کجاییم و به کجا می­رویم و چرا آفریده شده­ایم و حکمت زیستن ما در این دنیا چیست. دشمن کیست و چه می­ کند. از ما چه می­خواهد موقعیت ما در برابر او چگونه است. که از این طریق دیدگان ما نسبت به حیات و اهداف آن بیشتر می­گردد تا از این راه به مقابله هدفمند با شیطان، گام برداریم.^[۴۸۴]
۴-۲-۲-۱-۹- آگاهی از پیشینیان و عبرت از آنها؛
بدان معنا که تاریخ گذشتگان نمونه­های روشنی برای ما در مقابله با دشمن می­باشد تا این طریق چشم باز کنیم و مسیر غلط آنها را نپیماییم تا در مبارزه با دشمن شکست خورده باشیم.^[۴۸۵]
۴-۲-۲-۱-۱۰- توبه و بازگشت؛^[۴۸۶]
۴-۲-۲-۱-۱۱- سایر تجهیزات؛
الف: دعا کردن
امام علی فرمود: «أکثِرِ الدُّعاءَ تَسلَمْ مِن سَورَهِ الشَّیطانِ»^[۴۸۷]: زیاد دعا کن تا از گزند شیطان محفوظ مانى .
ب: ترس حقیقی داشتن از خداوند
امام باقر فرمود: «تَحَرَّزْ مِن إبلیسَ بالخَوفِ الصادِقِ»^[۴۸۸]: با ترس واقعى ، خود را از ابلیس مصون دار.
پ: در امان بودن پنج دسته دیگر
امام صادق فرمود: «قالَ إبلیسُ : خَمسَهٌ لیسَ لی فیهِنَّ حِیلَهٌ و سائرُ الناسِ فی قَبضَتی : مَنِ اعتَصَمَ بِاللّه ِ عن نیّهٍ صادِقَهٍ و اتَّکَلَ علَیهِ فی جَمیعِ اُمُورِهِ ، و مَن کَثُرَ تَسبیحُهُ فی لَیلِهِ و نَهارِهِ ، و مَن رَضِیَ لأخِیهِ المؤمِنِ بما یَرضاهُ لنفسِهِ ، و مَن لَم یَجزَعْ على المُصیبهِ حینَ تُصِیبُهُ ، و مَن رَضِیَ بما قَسَمَ اللّه ُ لَهُ و لَم یَهتَمَّ لِرِزقِهِ»^[۴۸۹]: ابلیس گفت : پنج دسته اند که هیچ چاره­اى براى آنها ندارم اما دیگر مردمان در مشت من هستند : هرکه با نیّت درست به خدا پناه برد و در همه کارهایش به او تکیه کند ؛ کسى که شب و روز بسیار تسبیح خدا گوید؛ کسى که براى برادر مؤمنش آن پسندد که براى خود مى­پسندد ؛ کسى که هر گاه مصیبتى به او مى­رسد بیتابى نمى­کند؛ و کسى که به آنچه خداوند قسمتش کرده خرسند است و غم روزیش را نمى­خورد .
ت: صدقه دادن
امام باقر فرمود: «علَیکُم بِالصَّدَقَهِ ، فَبَکِّرُوا بِها ؛ فإنَّها تُسَوِّدُ وَجهَ إبلیسَ»^[۴۹۰]: بر شما باد صدقه دادن . صدقه را صبح زود بدهید که آن روى ابلیس را سیاه مى کند .
ث: روزه گرفتن
امام صادق نقل می کند که رسول خدا فرمود: «ألا اُخبِرُکُم بِشَیءٍ إن أنتُم فَعَلتُمُوهُ تَباعَدَ الشَّیطانُ مِنکُم کما تَباعَدَ المَشرِقُ مِن المَغرِبِ ؟ قالوا : بَلى ، قالَ : الصَّومُ یُسَوِّدُ وَجهَهُ ، و الصَّدَقَهُ تَکسِرُ ظَهرَهُ ، و الحُبُّ فی اللّه ِ و المُؤازَرَهُ على العَمَلِ الصّالِحِ یَقطَعانِ دابِرَهُ ، و الاستِغفارُ یَقطَعُ وَتِینَهُ»^[۴۹۱]: آیا شما را از چیزى خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید شیطان از شما دور شود ، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند : چرا . فرمود : روزه روى شیطان را سیاه مى کند ، و صدقه پشت او را مى شکند، و دوست داشتن براى خدا و همیارى در کار نیک ریشه او را مى کند، و استغفار شاهرگش را مى زند .^[۴۹۲]
۴-۲-۲-۱-۱۲- نماز
امام علی فرمود: « الصَّلَاهُ حِصْنٌ‏ مِنْ سَطَوَاتِ الشَّیْطَان‏»^[۴۹۳]: نماز، دژی است در مقابل حملات شیطان.
۴-۲-۲-۱-۱۳- امدادهای ویژه الاهی، در مصاف با شیطان؛
که در قرآن کریم بارها به این موضوع اشاره شده است:
«… وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاَّ قَلیلاً»^[۴۹۴]: و اگر فضل خدا و رحمتِ او بر شما نبود، مسلّماً جز [شمارِ] اندکى، از شیطان پیروى مى‏کردید.^[۴۹۵]
یعنی باید از خداوند عاجزانه خواست تا در مصاف جانکاه با شیطان یاریمان کند.
۴-۲-۲-۲- مقابله با فقر
برای مقابله با فقر می­بایست با علل ایجاد آن مقابله کرد. مهمترین علل ایجاد آن را از کتاب «فقر-انفاق» استخراج کرده­ایم که به قرار زیر است:
الف. ثروت اندوزی ثروتمندان
ب. استعمار گران و زیاده خواهان؛ که این با چپاول دولت­های ضعیف صورت می­گیرد.
ج. خودِ شخص؛ یعنی شخص با ارتکاب اعمالی مانند گناهان، اسراف یا عملکردی بد در مواجهه با پیچ و خم­های زندگی سرمایه ­های خود را از بین ببرد.
د. طبیعی^[۴۹۶]؛ بدان معناست که عوامل طبیعی مثل آب و هوا و خوراک و … سبب به وجود آمدن فقر در جامعه­ای می­ شود.
لذا با هر کدام از این عوامل می­توان در حد و اندازه خود مبارزه کرد تا ریشه ­های فقر را از میان برد.
۴-۲-۲-۳- مقابله با ظلم
در مقابله با ظلم چند راهکار وجود دارد که مهمترین آنها به قرار زیر است.
۴-۲-۲-۳-۱- امر به معروف و نهی از منکر
چنانچه در روایتی امام علی فرمود: «فَرَضَ اللّهُ … الأمرَ بِالمعروفِ مَصلَحَهً لِلعَوامِّ»: خداوند امر به معروف را براى اصلاح عمومِ مردم واجب فرمود.
که یکی از ناهجاری­ها در جوامع، ظلم است که می­توان با امر به معروف و نهی از منکر آن را نابود و یا کم ساخت. چرا که یکی از موانع جدی برای تخریب مصالح عمومی جامعه، ظلم است که با انجام و فراگیر شدن امر به معروف و نهی از منکر ریشه­اش برچیده خواهد شد.
۴-۲-۲-۳-۲- توجه به عواقب شوم آن که شخص ظالم باید این را بداند که او جزای ظلمش را در همین دنیا می­بیند.
در روایتی رسول­خدا فرمود: «إیّاکُم و الظُّلمَ؛ فإنّهُ یُخرِبُ قُلوبَکُم»^[۴۹۷]: از ستم کردن بپرهیزید ، که آن دل­هاى شما را ویران مى­کند .
و در روایت دیگری امام علی فرمود: «الظُّلمُ فی الدُّنیا بَوارٌ، و فی الآخِرَهِ دَمارٌ»^[۴۹۸]: ستمگرى، در دنیا مایه نابودى و در آخرت، مایه هلاکت است .
۴-۲-۲-۴- مقابله با فتنه­ها
رسول خدا فرمود: «تکون فتنه، النائم فیها خیر من المضطجع، والمضطجع فیها خیر من القاعد، والقاعد فیها خیر من القائم، و القائم فیها خیر من الماشی، و الماشی خیر من الراکب»^[۴۹۹]: فتنه ای خواهد بود که انسان خوابیده بهتر است از کسی است که دراز کشیده است و دراز کشیده بهتر از نشسته و نشسته بهتر باشد از رونده و انسان رونده بهتر از کسی است که بر مرکب سوار باشد.
که به طور کلی مراد این است که در بروز فتنه­ها انسان بهتر است با احتیاط و حفظ جوانب امور و با آگاهی کامل در جامعه به زندگی خود ادامه دهد تا مبادا دچار آن فتنه­ها شود. همان طور که در روایتی امام علی فرمود: «کُنْ‏ فِی‏ الْفِتْنَهِ کَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَب‏»^[۵۰۰]: در فتنه همچون شتر بچه باش، او را نه پشتى است که سوارش شوند، و نه پستانى که شیرش دوشند.