وبلاگ

• سیدمرتضی حسینی (۱۳۸۷): پایان نامه­ای با عنوان «صبر در قرآن و عهدین» با راهنمایی آقای عبدالرحیم سلیمانی؛

• علی­خانی (۱۳۸۹): مقاله­ای به نام «اخلاق در آیین یهود»؛

• نعمتی پیرعلی (۱۳۸۹): مقاله­ای با نام «بررسی تطبیقی فضایل اخلاقی در اناجیل اربعه و قرآن کریم»؛

و لکن تاکنون پژوهشی تطبیقی و مبسوط پیرامون فضایل اخلاقی ایمانی در قرآن و عهدین با توجه به کتب معتبر تفسیری سه کتاب انجام نشده است. لذا در این پژوهش سعی بر آن است که به بررسی تطبیقی این فضایل در قرآن و عهدین پرداخته تا نقاط مشترک و مورد اختلاف این سه کتاب آسمانی در این زمینه در جهت ابهام­زدایی از پیام­های اصلی ادیان به دست آید.
۱-۵- روش تحقیق و مراحل آن
روش تحقیق پژوهش حاضر کتابخانه ای- اسنادی و به شیوه توصیفی- تحلیلی خواهد بود و از متون و منابع اعم از کتاب، رساله، مقاله و یا پایگاه­های اطلاعاتی و راهنمایی اساتید و مراکز تحقیقاتی مرتبط استفاده خواهد شد. در این رساله ابتدا فضایل اخلاقی ایمانی در قرآن و سپس در عهدین مورد بررسی قرار گرفته و سپس به مقایسۀ آن در قرآن و عهدین پرداخته و در آخر یافته های پژوهش، مفترقات و مشترکات آن بیان گردیده است.
۱-۶- کلید واژه‌ها

• قرآن (Quran): قرآن وحی نامه ی اعجاز آمیزالهی است که به زبان عربی به عین الفاظ توسط فرشته ی امین وحی جبرییل از جانب خداوندواز لوح محفوظ برقلب وزبان پیامبراسلام (ص) هم اجمالا-یکباره-هم تفصیلا-درمدت بیست وسه سال-نازل شد (خرمشاهی، ۱۳۷۷، ج۲: ۱۳۶۰).

• عهدعتیق (Old Testament): «عهد عتیق» مجموعه ای از کهن ترین کتاب های مقدس ادیان آسمانی جهان است که از مجموعه کتب مقدس عبرانی هستند و ترسیم کننده فرهنگ کهن قوم یهود است که در طول قرون متمادی نگاشته و مدون گردیده است (ویر، ۱۳۷۴: ۶۰۳). این اصطلاح ویژه ی مسیحیان است؛ زیرا کتاب مقدس عبرانیان را مقابل عهد جدید مسیحیان قرار می­دهد، و به ندرت توسط یهودیان مورد استفاده قرار می­گیرد و آنان تعابیر غیرارزشی­تری مانند کتاب مقدس عبری یا تَنَخ را ترجیح می­ دهند. اصطلاح اخیر از حرف­های اول نام بخش­های سه­گانه­ی متون مقدس یهود: تورا، نویئیم و کتوویم درست شده است (آنترمن، ۱۳۸۵: ۷۱).

• عهد جدید New Testament) ):کتاب مقدس مسیحیان دو بخش دارد: عهد جدید و عهد عتیق. علت این نامگذاری آن‏ است که مسیحیان معتقدند خدا با انسان دو پیمان بسته است: یکی پیمان کهن، به وسیله‏ پیامبران پیش از عیسی مسیح. در این پیمان مرتبه‏ای از نجات از طریق وعد، وعید، قانون‏ و شریعت به دست می‏آید. دیگری پیمان نو، توسط خدای متجلی یعنی عیسی مسیح. در پیمان نو نجات از طریق محبت حاصل می‏شود. آن قسمت از کتاب مقدس که درباره پیمان کهن سخن می‏گوید عهد عتیق، و آن‏ قسمت که درباره پیمان نو سخن می‏گوید عهد جدید نامیده می‏شود (توفیقی، ۱۳۸۱: ۱۱۰).

فضایل اخلاقی ایمانی (MORAL VIRTUES - FAITH): فضیلت های اخلاقی ایمانی صفاتی هستند که با ایمان اسلامی ارتباط وثیقی دارند؛ به گونه ای که بدون ایمان به خداوند طرح آنها نیز بی معنا خواهد بود (داودی، ۱۳۹۱: ۵۰).
فصل دوم
معرفی قرآن و عهدین
یکی از انگاره‌های مهم و تأثیرگذار ادیان توحیدی، نوع نگرش درباره ماهیت و جایگاه کتاب‌های آسمانی‌شان است ؛ زیرا عموم اندیشه‌ها و باورهای یهودیت، مسیحیت و اسلام به گونه‌ای مستقیم یا غیرمستقیم متأثر از آموزه‌های کتاب مقدس و قرآن است. بر این اساس، در این فصل نخست ماهیت و جایگاه کتاب مقدس و قرآن هریک به طور جداگانه، مورد بررسی قرار گرفته و سپس براساس نتایج این مبحث میان آنها تطبیق شده است.
۲-۱- عهدین
فیلسوف هلندی، «باروخ اسپینوزا» در اثرخود که در خصوص نقد تاریخی کتاب مقدس نگاشته است، بیان می­دارد که به اعتقاد او، علم به تاریخ معتبرکتاب مقدس، عهد عتیق و عهد جدید از مبانی و اصول شناخت کتاب مقدس است (هوشنگی، ۱۳۸۲: ۸۹).
عهدین (کتاب مقدس) شامل دو بخش اصلی می­باشد یکی عهد عتیق که مشتمل بر متون مقدس یهود می­باشد و دیگری عهد جدید که شامل اناجیل چهار گانه و نامه­ های حواریون و در واقع نوشته­ های اختصاصی مسیحیان می­باشد.
عهدین، تثنیه­ی عهد در حال نصب و جر، و شامل عهد قدیم و جدید می­باشد. عهد قدیم، کتب و اسفار مقدسی که پیش از مسیح نوشته شده است. و عهد جدید، کتب و اسفار مقدسی که پس ازمسیح نوشته شده است» (دهخدا، ۱۳۷۷: ۱۶۴۵۳و۱۶۴۵۵). «این دو عهد در اصل به پیمان قدیم و جدید معروف بوده ­اند به این معنا که خداوند نخست با یهودیان و سپس با مسیحیان عهد بسته است مسیحیان هر دو بخش را آسمانی می­دانند و به آن احترام می­گذارند ولی یهودیان فقط عهد عتیق را محترم می­شمارند وبه عهد جدید ایمان ندارند زیرا به پیامبری عیسی(ع) ایمان ندارند. عهد عتیق نامی است که مسیحیان در مقابل عهد جدید به کتاب یهودیان داده اند، این عهد که شامل تورات و دیگر کتب انبیاء بنی­اسرائیل می­باشد مورد قبول مسیحیان و یهودیان می­باشد» (هیوم، ۱۳۷۳: ۱۷۳).
عهدین نیز همچون قرآن که به سوره­ها وآیه­ها تقسیم شده است، به باب­ها و آیه­ها (بند­ها). تقسیم گردیده است. مثلاً اگر بخواهیم نشانی موضوعی را از عهدین داد، این گونه می­نویسند: لاویان ۱۴: ۵ یعنی به سفر لاویان باب ۵، بند (آیه) ۱۴ مراجعه شود. «برای اولین بار این کار در سال ۱۲۲۸م به وسیله ی استفان لانگتون انجام گرفت. » (کارل، ۱۳۷۳: ۳۳). کتاب مقدس شامل ۱۱۸۹فصل و حدود ۳۱۰۰۰هزار آیه می­باشد (محمدیان، ۱۳۸۱: ۸۱).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • • 1. 1. عهد عتیق

       

   

«عهد عتیق» مجموعه ­ای از کهن ترین کتاب های مقدس ادیان آسمانی جهان و از مجموعه کتب مقدس عبرانی هستند و ترسیم کننده فرهنگ کهن قوم یهود است که در طول قرون متمادی نگاشته و مدون گردیده است (ویر، ۱۳۷۴: ۶۰۳). این اصطلاح ویژه مسیحیان است؛ زیرا کتاب مقدس عبرانیان را مقابل عهدجدید مسیحیان قرار می­دهد. استفاده از این دو اصطلاح بدین معناست که عهد میان خدا و اسرائیل قدیم (یهودیت). که در عهدعتیق آمده است جای خود را به عهد با اسرائیل جدید (مسیحیت) داده که در عهدجدید موجود است. بدین جهت این اصطلاح به ندرت توسط یهودیان مورد استفاده قرار می­گیرد و آنان تعابیر غیرارزشی­تری مانند کتاب مقدس عبری یا تَنَخ (Tanakh) را ترجیح می­ دهند. اصطلاح اخیر از حرف­های اول نام بخش­های سه­گانه­ی متون مقدس یهود: تورا، نبیئیم و کتوبیم درست شده است (آنترمن، ۱۳۸۵: ۷۱؛ هوشنگی، ۱۳۸۶: ۹-۱۰). این مجموعه دربردارنده­ی ۳۹ کتاب مقدس عبری است و در سه بخش تدوین شده است:

• بخش اول، کتاب تورات (شریعت یا قانون) موسی (ع) است که شامل پنج سفر (کتاب) بوده و همواره به عنوان مستقیم­ترین وحی خداوندی، نسبت به دو مجموعه و یا بخش دیگر، از منزلت بالاتری برخوردار بوده است. اعتقاد ثابت و همیشگی به تورات یکی از قوی­ترین عوامل اتحاد در تاریخ دین یهود به شمار می­رود (ویر، ۱۳۷۴: ۶۰۵).

• بخش دوم به نام نَبُوییم (و یا پیامبران) خوانده می­ شود که شامل چهار کتاب تاریخی تحت عنوان پیامبران پیشین و چهار کتب نبوی به نام پیامبران متأخر می­باشد. بخش پیامبران پیشین شامل کتب یوشع بن نون، داوران، سموئیل نبی و داوران می­باشد که دربرگیرنده­ی تاریخ قوم عبرانی برای یک دوره­ هفتصد ساله است. مجموعه پیامبران متأخر شامل سه پیامبر عبرانی اشعیا نبی و حزقیال نبی است که همچنین به اصطلاح پیامبران کوچکتری نظیر هُوشِع، یُوئیل، عامُوس، عُوبُدِیا، یُونُس، مِیکَاه، نَاحُوم، حِبقُوق، صفنِیا، حِجِِّی، زَکَریا و مِِلاکِی را نیز شامل می­ شود. در حالی که این گروه آخر به عنوان «دوازده پیامبر» نامیده می­ شود، در واقع روی هم رفته به عنوان چهارمین کتاب (سفر) پیامبران محسوب می­ شود (همان).

• بخش سوم به نام کَتُوبیم (و یا نوشته­ها) خوانده شده و شامل یازده کتاب می­باشد که تنوع وگستردگی مطلب در آنها نسبتاً بیشتر است. این گروه شامل کتاب مزامیر یعنی زبور داود (ع)، کتاب امثال سلیمان (ع)، کتاب ایوب (ع)، کتاب غزل غزل های سلیمان (ع)، کتاب رُوت، مَراثی ارمیاء نبی، کتاب جامعه سلیمان، کتاب اِستَر، کتاب دانیال نبی، کتب عَزرا و نَحَمیاء و در آخر دو کتاب تاریخ ایام (اول و دوم) است (همان).

این مجموعه توسط بزرگان قوم (عبری ن‍‍ژاد) بنی اسرائیل، در طول قریب هزار سال نگاشته شده است. البته در خصوص نگارندگان و تاریخ نگارش کتاب های عهد قدیم، اطلاعات دقیقی موجود نیست. طبق آنچه از تورات استنتاج می گردد شریعت موسوی به تدریج و در طول متجاوز از چهل سال بر موسی نازل گردید، و او به دستور خداوند در پایان عمر آنها را به صورت طومارهایی به نام تورات (قانون) در آورده وبه دست کاهنان و بزرگان بنی اسرائیل سپرد تا در درون تابوت عهد قرار دهند و هر هفت سال یک بار آن را برای تمام بنی اسرائیل بخوانند تا بشنوند و تعلیم یابند و از خدا بترسند و در عمل و فرامین هشیار باشند (تثنیه؛ ۳۱). اما پس از مرگ «موسی» در زمان «یُوشِع» و در دوران «داوران» مدت مَدیدی (قریب بر۴۰۰ سال)، بنی اسراییل با «فِلسطیِنیان» در جنگ و ستیز بودند، و در طی این جنگ­ها بارها «تابوت عهد» که حاوی طومارهای «تورات» موسی بود، به دست دشمنان افتاده و محتوی آن غارت و نابود گردید. تا اینکه در دوران «شَائول» اولین پادشاه بنی اسراییل و پس از آن «داود» و «سلیِمان»، بنیان اجتماعی دینی «یهود» شکل گرفت و قوام یافت، و تورات دوباره بر مردم عرضه شد. بدین سان، پدید آمدن پنج کتاب (سِفر) تورات از زمان موسی (حدود ۱۲۵۰ ق. م) آغاز گردیده است و تا حدود میلاد مسیح طول کشید» (ویر، ۱۳۷۴: ۶۰۷).
اینک به مطالب و محتوای هر یک از آنها اشاره می‏شود:
۱) بِرِشیت (به عبری: בראשית) به معنای «درآغاز»، عنوان سفر پیدایش (Genesis) یا تکوین که دربردارنده­ی داستان آفرینش، سرگذشت آدم و حوا، نوح، ابراهیم، لوط، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و فرزندان وی است و با مرگ یوسف به پایان می­رسد.
۲) شِیموت (به عبری: שמות) به معنای «نامها»، که عنوان سفر خروج (Exodus) و دربردارنده­ی مطالبی چون ماجرای بردگی بنی­اسرائیل در مصر، تولد و پیامبری موسی (ع)، خروج بنی اسرائیل از مصر، سرگردانی آنها در بیابان و اعطای ده فرمانبه حضرت موسی (ع) است.
۳) وَئیقرا (به عبری: וַיִּקְרָא ) به معنای «و او خوانده شد»، که عنوان سفر لاویان (Leviticus) و شامل احکام شرعی و آداب و شعائری است که در واقع به منزله­ی کتاب راهنمای کاهنان بنی­اسرائیل از سبط لاوی محسوب می­ شود.
۴) بَمیدبار (به عبری: בַּמִּדְבָּר) به معنای «در بیابان»، که عنوان سفر اعداد (Numbers) و شامل گزارش دو سرشماری قوم بنی­اسرائیل و حوادثی است که بین راه مصر و سرزمین موعود بر این قوم گذشت.
۵) دِباریم(به عبری: דְּבָרִים) به معنای «کلمات»، عنوان سفر تثنیه (Deuteronomy) است که حاوی بازگویی مقررات و فرمان­های اسفار قبلی از زبان موسی خطاب به بنی­اسرائیل و تعیین یوشع به عنوان رهبر بنی­اسرائیل و درنهایت درگذشت موسی (ع) است (هوشنگی، ۱۳۸۶: ۱۰-۱۱).
۶) صحیفه یُوشِع (Joshua) : یوشع جانشین حضرت موسی است و، به گفته تورات، حضرت موسی او را انتخاب کرد و به مردم دستور داد برای ورود به سرزمین موعود او را اطاعت کنند. این کتاب جنگهای بنی اسرائیل با کنعانیان و فتح و پیروزی بنی اسرائیل و تقسیم زمین بین اسباط بنی اسرائیل را بیان می‏کند. در این کتاب حضرت یوشع بنی اسرائیل را به اطاعت از خدا و فرمانهای او فرا می‏خواند.
۷) سِفر داوران (Judges) : پس از حضرت یوشع یک دوره ۳۵۰ ساله بر بنی اسرائیل گذشته است که به دوره داوران (یا قضات) معروف است. بنی اسرائیل در این دوره دست از خدا برمی‏دارند و به گناه روی می‏آورند. اسباط با همدیگر نزاع می‏کنند و از دشمنان غافل می‏شوند. افراد قوم گاهی مورد تاخت و تاز دشمنان قرار می‏گیرند و چون به درگاه خدا روی می‏آورند، خدا داورانی را برای آنها می‏فرستد. ماجراهای این دوره و نیز داستان دوازده داور، که خدا برای بنی اسرائیل فرستاده، در این کتاب آمده است.
۸) کتاب رُوت (Ruth) : روت نام زنی از جده‏های حضرت داود است. او در دوره داوران از سرزمین موآب وارد بنی اسرائیل می‏شود. سرگذشت او را کتاب کوچک روت بیان می‏کند.
۹) کتاب اول سَمُوئیل (۱ Samuel) : سموئیل نبی، آخرین داور بنی اسرائیل است. در این زمان بنی‏اسرائیل از سموئیل می‏خواهند که برای آنها پادشاهی تعیین کند و او شائول را برمی‏گزیند. به گفته این کتاب، شائول در ابتدا خوب عمل می‏کند ولی کم کم از خدا دور می‏شود. سموئیل از طرف خدا مامور می‏شود که حضرت داود را به جای او برگزیند. در این ضمن، داود به خاطر شجاعتهایش در جنگ با دشمنان، در بین مردم محبوبیت زیادی پیدا می‏کند، بگونه‏ای که شائول به او حسد می‏ورزد و تصمیم به قتل او می‏گیرد. داود فرار می‏کند و شائول در جنگی که با فلسطینیان رخ می‏دهد کشته می‏شود.