شپارد^[۳۷] و ویلسون (۲۰۰۹) در مطالعه خود به پیشرفت و شاخص های تسهیل تجارت در کشورهای جنوب شرق آسیا پرداختند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که جریان تجارت در آن کشورها بطور ویژه ای به زیرساختهای حمل و نقل و تکنولوژی اطلاعاتی و ارتباطی حساسند. در انتها آنها پیشنهاد نمودند که کشورهای مورد مطالعه می بایستی اصلاحات اقتصادی اساسی به منظور کسب منافع حاصل از تسهیل تجارت انجام دهند و این اصلاحات باید چیزی ورای اصلاحات تعرفه ای باشد.
همچنین در این زمینه می توان به مطالعات ایوانف و کرک پاتریک^[۳۸](۲۰۰۸) اشاره نمود. در این مطالعه که برای ۱۲۴ کشور در حال توسعه و توسعه یافته (با تأکید بر کشورهای افریقایی) برای سال های ۲۰۰۳- ۲۰۰۴ انجام شده از یک مدل پایه جاذبه^[۳۹] استفاده و مشاهده گردید تسهیل تجاری نقش بسزایی در توسعۀ تجاری کشورهای مورد بررسی داشته است. در این مطالعه برای تسهیل تجاری از متغیرهایی چون: تعداد فرآیندها، اسناد و روزهای مورد نیاز جهت انجام امور اداری واردات و صادرات که توسط بانک جهانی و در قالب شاخص فضای کسب وکار تولید می شود، استفاده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در مطالعۀ دیگر شپارد^[۴۰] (۲۰۱۰) مشاهده شد که کاهش معادل یک واحد انحراف معیار در متغیرهایی چون هزینۀ صادرات، تعرفه ها و هزینه های حمل و نقل که تابعی از فاصله جغرافیایی کشورها از یکدیگرند، می‎تواند در شرایطی بین ۳ تا ۱۲ درصد صادرات را بهبود بخشد. در این مطالعه که برای ۱۱۷ کشور منتخب انجام شده مشاهده گردید با توجه به فاصلۀ جغرافیایی کشورها، تسهیل فرآیندهای تجاری در کشورهای مبدأ می تواند اثر معناداری بر حجم تجارت میان آنها داشته باشد که در برخی موارد اثر آن حتی با کاهش هزینه‎های مستقیم تجارت نیز قابل مقایسه است. در این مطالعه تعداد فرآیندهای گمرکی، اسناد مبادله شده و… به عنوان شاخص های تسهیل تجاری در نظر گرفته شده است. از دیگر مطالعات انجام شده در این باره می‎توان به گزارش( تحلیلی- توصیفی) سازمان ملل (۲۰۱۰) اشاره کرد که طی آن اثر تسهیل تجاری بر توسعه تجارت با تأکید بر فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است.
همچنین فلیپ و کومار^[۴۱] (۲۰۱۰) در قالب مطالعۀ بین کشوری انجام دادهاند، اثر مثبت تسهیل تجاری بر حجم تجارت میان کشورها بررسی شده است. در این مطالعه از یک مدل جاذبه استفاده گردیده، اما نکته مهم در این خصوص این است که برای متغیر تسهیل تجاری از شاخص عملکرد لجستیک^[۴۲] استفاده شده است.
ویلسون و همکاران (۲۰۰۴) نیز در مطالعۀ خود که برای مجموعه ای از ۷۵ کشور منتخب صورت گرفته بود دریافتند که توسعه و ارتقای تسهیلات حوزه تجارت میتواند عملکرد تجاری کشورهای مورد مطالعه را ۱۰ درصد ارتقا دهد. از دیگر مطالعات انجام شده در این باره می توان به مطالعه سادیکوف^[۴۳] (۲۰۰۴)، دنیس^[۴۴] (۲۰۰۶)، پومفرت و سوردیان^[۴۵] (۲۰۱۰)، تونگ و چانگ^[۴۶] (۲۰۱۰) نیز اشاره کرد.
ب) تحقیقات داخلی:
در ایران نیز برخی تحقیقات در این زمینه انجام گرفته است. در زیر به برخی از آنها اشاره شده است.
کرمی (۱۳۹۰) به بررسی جایگاه گمرک الکترونیک در تسهیل تجارت پرداخت. او در تحقیق خود به تحلیل جایگاه گمرک الکترونیک در تسهیل تجارت، اقدامات انجام شده در کشور به منظور اجرای گمرک الکترونیک و چالش های موضوع پرداخت و در نهایت موارد زیر را به منظور برطرف کردن موانع پیشنهاد نمود: ۱. اولویت دادن به تحقق گمرک الکترونیک. ۲. تشکیل تیم های متشکل از تحلیلگران زبده به منظور کارشناسی دقیق و جامع تمام رویه ها و تعریف جدید از موجودیت ها در گمرک و تمام سازمان های همجوار، ۳. تهیه و تدوین استاندارد ملی و هماهنگ با استاندارد بین المللی بخصوص در فرمت پایگاه داده‎ای و بر اساس الگوی های تحلیلی انجام شده و تبعیت سازمان ها در طراحی از آن، ۴. الزام دولت به ایجاد بستر ساختاری و شبکه ای امن و پرسرعت با پوشش وسیع جغرافیایی با ایجاد گمرک الکترونیکی، خطاهای سهوی و احیانا عمدی انسانی را در حین کار به صفر می رساند و در نتیجه سلامت اداری را تا حد زیادی ارتقا پیدا خواهد کرد.
مراد حاصل و همکاران (۱۳۸۷) به بررسی اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فضای کسب و کار و تسهیل تجاری پرداختند. آنها در مقاله خود با بهره گرفتن از مبانی نظری موجود دو مدل پایه مربوط به عوامل موثر بر فضای کسب و کار و تسهیل تجاری استخراج و با بهره گرفتن از روش داده های تابلویی (پنل) برای دو گروه از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته تصریح و برآورد کردند. نتایج مقاله آنها حکایت از تاثیر معنادار فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فضای کسب و کار و تسهیل تجاری در کشورهای توسعه یافته و نامشخص بودن این اثر در کشورهای در حال توسعه دارد. بدین معنا که کشورهای توسعه یافته توانسته اند از قابلیت‎ها و مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در مسیر رشد خود استفاده نمایند. حال آنکه در کشورهای در حال توسعه اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فضای کسب و کار و تسهیل تجاری محسوس نیست.

فصل سوم
روش تحقیق

۳-۱) مقدمه

پژوهش فرآیندی است که از طریق آن می­توان درباره ناشناخته­ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته­ ها تحت عنوان «روش­شناسی» یاد می شود. روش علمی یا روش پژوهش علمی فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین است. هر تحقیقی بدین منظور صورت می­گیرد که بتواند از یافته­هایی که از مطالعه یک یا چند گروه کوچک به نام نمونه به دست می ­آید، تعمیم‌هایی را در ارتباط با گروه بزرگتری که جامعه نامیده‌‌ می­ شود و این گروه کوچک در واقع معرفی برای آن هستند، انجام دهد، محقق سعی دارد با کمک روش­ها و فنون آمار استنباطی مقادیر مربوط به ویژگی­های جامعه را برآورد کند و این کار را به گونه‎ای انجام دهد که دارای اعتبار بوده و تا آنجا که امکان دارد از خطا به دور باشد؛ از آنجا که در اکثر مطالعات، محقق نمی­تواند به تک ­تک رویدادها و یا افراد تشکیل دهنده جامعه مورد نظر دسترسی داشته باشد، لذا بهره­ گیری از روش­ها و فنون خاصی که استنباط آماری بر آنها استوارند ضرورت پیدا می­ کند. در بسیاری از مطالعات، حتی اگر امکان دست­یابی به واحدهای اجزاء جامعه نیز میسر باشد ملاحظات اقتصادی و مسئله زمان نیز عوامل مهمی هستند که محقق را وادار می­ کنند با مطالعه نمونه ­ای از جامعه به استنتاج و تعمیم­های لازم بپردازد.
از این رو، در این فصل کوشش شده ‌است ابتدا روش و قلمرو تحقیق و پس از آن به مواردی همچون جامعه آماری تحقیق، نمونه آماری و روش نمونه‌گیری، حجم نمونه، روش و ابزار جمع‌ آوری اطلاعات، تعیین روایی و پایایی ابزار، متغیر‌های تحقیق و روش های تجزیه تحلیل داده‌ها پرداخته شود.

۳-۲) روش تحقیق

پژوهشگران با توجه به زوایای مختلف تحقیق از جمله هدف، موضوع، ماهیت داده، و زمان تحقیق، انواع مختلف تحقیقات را بیان می کنند. در زیر به تقسیم بندی خصوصیات تحقیق فوق بر حسب پارامترهای در نظر گرفته شده می پردازیم:

• • تحقیق بر اساس هدف:

تحقیق فوق بر اساس هدف، تحقیقی کاربردی محسوب می شود. هدف تحقیقات کارُبردی توسعه دانش کاربُردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر تحقیقات کارُبردی به سمت کارُبرد علمی دانش هدایت می‌شود. همچنین در این نوع تحقیق، نتایج یافته هایش برای حل مشکلات خاص انجام می شود وتلاشی برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل عملی است که در دنیای واقعی وجود دارد.

• • تحقیق بر اساس ماهیت داده:

تحقیق فوق بر اساس ماهیت داده ها، تحقیقی کمی بشمار می رود. به لحاظ نظری، اینگونه تحقیقات ریشه در مکتب اثبات گرایی دارد و صاحبنظران این روش علاقه مند به تبدیل اطلاعات تحقیق بصورت نمادهای ریاضی به منظور استفاده از قابلیت تحلیل های آماری و ریاضی برای توصیف و تحلیل پدیده های اجتماعی می باشند. در مجموع، روش اثباتی مدعی است که با روش تجربی سروکار دارد و شناخت حوادث و رویدادها و وضعیت های مختلف بر اساس مشاهده بدست استوار است. شناخت علمی، از طریق همبستگی مباحث نظری با مشاهده بدست می آید. یعنی در علم، نظریه و مشاهده، ذاتا˝ جدایی ناپذیرند. در هر صورت، هرگونه ابزاری که برای حصول به دقت نظر در علم مورد استفاده قرار گیرد، از نظر اثبات گرایان می تواند بکار گرفته شود (کرم پور، صفری، ۱۳۹۰).

۳-۳) قلمرو تحقیق:

• • قلمرو موضوعی تحقیق: قلمرو تحقیق فوق مرتبط با حوزه های بازاریابی بین الملل است که در اینجا به شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر در تسهیل تجارت پرداخته شد.

• • قلمرو زمانی تحقیق: داده های تحقیق فوق از ارگان های ذی ربط و با توجه به شرایط موجودشان (سال ۹۲) جمع آوری شده است.

• • قلمرو مکانی تحقیق: داده های تحقیق از صاحب نظران که محل فعالیتشان در شهرستان رشت است جمع‎آوری شده اند.

۳-۴) شیوه و ابزار جمع آوری اطلاعات:

مهمترین روش های گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است :

1. 1. مطالعات کتابخانه‌ای: در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتابهای مورد نیاز و… استفاده شده است.

1. 1. تحقیقات میدانی: در این قسمت در از دو پرسشنامه جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. در مرحله اول پس از شناسایی عوامل موثر و به منظور انتخاب بااهمیت ترین آنها پرسشنامه اولیه طراحی شد. در این پرسنامه از طیف ۷ گزینه ای لیکرت استفاده شد. در مرحله بعد پس از انتخاب عوامل اثربخش پرسشنامه مقایسات زوجی مختص استفاده در روش AHP استفاده شد.

۳-۵) گام های تحقیق

مراحل انجام پژوهش فوق را می توان در نمودار ۳-۱ ملاحظه نمود.
نمودار ۳-۱) گام های تحقیق

۳-۶) پایایی پرسشنامه

پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه، تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین شود. در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کند به کار می رود. بدین منظور با بهره گرفتن از داده های به دست آمده از این پرسشنامه ها و به کمک نرم افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ برای این ابزار محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ به طریق زیر محاسبه می شود:
در صورتی یک پرسشنامه پایاست که مقدار آلفای کرونباخ بزرگتر از مقدار ۰. ۷ باشد و هر چه این مقدار به عدد ۱ نزدیکتر باشد پرسشنامه از پایایی بالاتری برخوردار می باشد.
در این تحقیق، از آنجا که پرسشنامه دوم به منظور تعیین ضرایب از مقایسات زوجی به منظور استفاده در روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد، لذا تنها آلفای کرونباخ پرسشنامه اول مورد آزمون قرار گرفت و نتیجه در جدول ۳-۱ نشان داده شده است.
جدول ۳-۱) درصد آلفای کرونباخ