حمل و نقل شبه همگانی نیمه عمومی
اتومبیل اشتراکی
قابلیت انعطاف کم، دسترسی برای افراد از پیش ثبت نام کرده.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
خدمات ثبت نامی (اتوبوس، ون و سواری)
ون همپیما
حمل و نقل شخصی
کاربردهای اصلاح شده وسیله نقلیه شخصی
همپیمایی شخصی
حجم جابجایی بسیارکم، قابلیت انعطاف بالا، دسترسی برای افراد خاص براساس مالکیت خودرو یا ثبت نام، راحتی بالا
خودروی کرایهای
وسیله نقلیه شخصی
حجم جابجایی بسیارکم، قابلیت انعطاف بسیار بالا.
*مأخذ: (غلامی و امیریپور،۱۳۹۰: ۵-۴
۲-۱۲. معرفی مدهای فعال در سیستم حمل و نقل درون شهری
سیستم حمل و نقل شهری به طور کلی شامل دو نوع سیستم راهآهن شهری به نامهای، LRT و BRTو سیستم
جابجایی فرد که شامل تاکسیهای ویژه میباشد. سیستم راهآهن شهری از وسایل نقلیه سیستم حمل و نقل شهری است که، نحوه عملکرد این سیستم، نوع استفاده از آن است و دارای دو بعد است:
۱- وسایل نقلیه عمومی که مورد استفاده عموم مردم است.
۲- وسایل نقلیه خصوصی که هم جنبه استفاده عام و هم استفاده خاص دارد (علوی، ۱۳۷۶).
وسایل مختلف حمل و نقل شهری در بخش حمل و نقل خصوصی و عمومی شامل اتومبیل، اتوبوس، اتوبوسبرقی، تاکسی، تاکسی و اتوبوستلفنی، قطار زیرزمینی (مترو)، قطارروزمینی، پیادهروی، دوچرخهرانی و موتورسیکلت می شود (امینی،۲۴۴:۱۳۸۳).
- وسیله نقلیه شخصی: اتومبیل به دلیل نقش عمده و اساسی آن، مهمترین وسیله ترابری مسافران در شهرها به حساب می آید (سعیدنیا،۱۳۸۲). استفاده از اتومبیل شخصی منافع و مزایایی دارد مانند سفر بدون توقف از در منزل تا مقصد، ایجاد حریم خصوصی، تضمین وجود یک محل نشستن هنگام سفر، قابلیت استفاده از مسیرهای قابل انعطاف و اغلب سفری سریعتر. از نظر جمعآوری و توزیع نسبت به وسایل حمل و نقل عمومی چنان در سطح بالایی قرار دارد، که حتی اگر سرعت آن به علت تراکم ترافیک کم باشد، زمان کل سفر با آن در مقایسه با حمل و نقل عمومی، برای اکثریت بسیارکم است (به جز افرادی که نزدیک ایستگاههای مترو و یا اتوبوس زندگی و یا کار می کنند). معمولاً مردم چه در کشورهای پیشرفته و چه جهان سوم استفاده از اتومبیل شخصی را ترجیح می دهند (سیدحسینی،۱۳۸۰).
- تاکسی: قدیمیترین نوع حمل و نقل همگانی محسوب می شود. با تقاضای کمتری نسبت به مدهای دیگر فعالیت می کند در بسیاری از شهرهای کوچک تاکسی تنها مد حمل و نقل همگانی است. تاکسیها خدماتشان را یا در ایستگاههای تاکسی[۳۰] (فضایی که مخصوص این کار معمولاً در مجاورت مراکز تولید سفر تاکسی، را از قبیل هتلها، ایستگاههای حمل و نقل همگانی و راهآهن، فرودگاهها، استادیومها و غیره) ارائه می کنند و یا به وسیله چرخیدن در خیابانها. سرویسی که تاکسی ارائه می کند کاملاً شخصی است؛ مسافر هر زمان و هر کجا که بخواهد از خدمات استفاده می کند. این مشخصه تاکسی را یک مد منحصر به فرد میسازد و نقش مشخصی را به تاکسی در شهر میدهد. سفرهای خاص کاری، سفر به مکانهای خاص یا انجام فعالیتهای خاص به وسیله تاکسی بهتر از هر مد دیگر حمل و نقل همگانی صورت میگیرد (غلامی و امیریپور،۱۳۹۰: ۱۷-۱۶). هر نوع خدمات همگانی حمل و نقل دورنشهری و برونشهری که توسط خودروهای سواری معمولی چهار در (و در بعضی موارد با خودروی ون) ارائه می شود تاکسی نامیده می شود. انواع مختلفی از این خدمات از لحاظ
عملکردی وجود دارند که در ایران با این نامها از جمله تاکسی گردشی، تاکسی خطی، تاکسی راهآهن و فرودگاه، برونشهری، تاکسی تلفنی و تاکسی بیسیم شناخته میشوند (غلامی و امیریپور،۱۳۹۰: ۵۰).
- ون: این سیستم از اوایل دهه ۱۹۷۰ در آمریکا برای سرویسهای منظم هر روزه با ظرفیت ۱۵ تا ۱۷ نفر به وجود آمد. مشخصههایی شبیه خودروی شخصی دارد و در مقایسه با آن اقتصادیتر است (غلامیو امیریپور،۱۳۹۰: ۳۰).
- اتوبوس: از مهمترین وسایط نقلیه عمومی مسافران در اکثر شهرهای دنیا، از جمله در شهرهای ایران است. به عنوان وسیله ترابری عمومی نقش عمده دارد و به دلیل قابلیت انعطافپذیری و نزدیک بودن خصوصیات آن به اتومبیل از لحاظ سرویسدهی از کارآیی بسیار زیادی برخوردار است. با توجه به متوسط تعداد سرنشین آن در مقابل اتومبیل، سطح بسیار کمتری از خیابانها و فضاهای شهری را اشغال می کند. به عنوان مثال، یک اتومبیل هنگام توقف، سطحی معادل ۱۴ مترمربع را اشغال می کند و اگر تعداد متوسط سرنشین آن را ۲ نفر فرض کنیم، سطح لازم برای هر سرنشین در حدود ۷ مترمربع می شود؛ در حالی که این رقم در مورد اتوبوس حدود یک مترمربع برای هر سرنشین میباشد (سعیدنیا،۱۳۸۲). برای این وسیله نقلیه حریم مشخصی وجود ندارد و حریم آنها با سایر وسایط نقلیه مشترک و رفتارشان در جریان ترافیک یکسان است. ظرفیت حمل مسافر آنها از سایر وسایل حمل و نقل عمومی کمتر است (کاکاوند و جباری،۱۳۹۰ ).
- اتوبوستندرو (BRT) : نخستین بار مفهوم سامانهی اتوبوسرانی تندرو (BRT) در شهر شیکاگو در سال ۱۹۳۲ مطرح و برای تبدیل سه خط حمل و نقل سریع ریلی به خطوط سریع اتوبوسرانی در مراکز و شهرکهای اطراف به کار رفت ) نادران،۴۳:۱۳۹۲). یک راه حل حمل و نقل همگانی است با هزینه کمتر و ظرفیت بالاتر که می تواند به کارآیی و مزایای مدهای ریلی گرانتر دست یابد www.nbrti.org ) ). همچنین می تواند کیفیت حمل و نقل ریلی و انعطافپذیری حمل و نقل اتوبوسی را با هم ترکیب کند. این سیستم بسیاری از جوانب کیفیت بالای سیستم متروهای زیرزمینی را بدون هزینه های بالای آنها دارا میباشد به همین دلیل با عنوان متروی روی زمین آن را میشناسد ( .(Lloyd Wright, 2003:1 به سرعت به یکی از سیستمهای مهم در گسترش خطوط حمل و نقل عمومی در سراسر جهان تبدیل شده و ضمن استقرار در ۱۴۲ شهر به طول ۳۲۴۲ کیلومتر روزانه بالغ بر ۲۳ میلیون مسافر توسط این سامانه جابجا میشوند (www.brtdata.org). BRT یک روش مدرن در کاهش ترافیک به شمار می آید. در کشورهای مختلف از روش های متفاوتی برای افزایش کیفیت و سرعت خدمات اتوبوسها استفاده می شود و به عنوان تجربهای موفق در بسیاری از کلانشهرهای دنیا به اجرا درآمده است؛ پیمودن سریع مسیر، زمان انتظار کوتاه و در دسترس بودن از جمله مزایای آن به شمار میرود. در این سیستم از خطوط ویژه استفاده می شود (کاکاوند و جباری،۱۳۹۰).
سیستم حمل و نقل عمومی دیگر که در برخی از شهرهای دنیا رایج است راهآهن شهری است. سیستمهای راهآهن متداول در دنیا بیشتر دو ریلی و تعداد اندکی از آنها تکریلی هستند که میتوان آن را به دو نوع کلی زیرزمینی و روزمینی تقسیم کرد. رایجترین نوع راهآهن شهری در نوع روزمینی، تراموای و در نوع زیرزمینی، مترو است (سعیدنیا،۱۳۸۲). از مزیتهای سیستم راهآهن شهری[۳۱]، ظرفیت زیاد و سرعت قابل توجه آن است و از معایب مهم آن محدودیت حرکت، فقط در یک مسیر مشخص است (سعیدنیا،۱۳۸۲). راه‌آهن‌ها کالای حجیم و بارکش عمومی حمل و نقل درونشهری است، با حداقل قیمت برای رفت و آمد کوتاه مورد استفاده قرارمیگیرد (هاگت۱۳۷۹: ۳۱۹). براساس مشخصات عملکردی و تکنولوزی مورد استفاده، سیستمهای راهآهن شهری نیز به گروه های مختلفی تقسیم میشوند که ذیلاً به آنها اشاره شده است.
- سیستم جابجایی سریع فردی (PRT) [۳۲]: در این سیستم از وسایل نقلیه کوچک استفاده می شود که به صورت نزدیک به هم و نه به صورت متصل به هم در حرکت هستند (سیدحسینی،۲۶:۱۳۸۰). هر وسیله مانند، یک سرویس تاکسی بر روی ریل میباشد که البته کارآیی آن در حد تاکسی نیست و برای رسیدن به سطح کارآیی تاکسیها، به مقدار بسیار زیادی قطارهای بزرگتر ارائه شده است که برای تأمین ارتباط بین ساختمانهای مختلف پایانهای مانند فرودگاهها مورد استفاده قرار میگیرد و اگر چه به آنها سیستمهای جابجایی فردی گفته می شود ولی از لحاظ بهره برداری، نوعی از راهآهن سبک به شمار میروند.
- سیستم راهآهن سبک (LRT) [۳۳] : در این سیستم از مسیرهای اختصاصی که در تمام یا اکثر طول مسیر برخورد و تداخلی یا ترافیک وسایل نقلیه دیگر ندارد، استفاده می شود. ممکن است در این سیستم تقاطعهای همسطح کنترل شدهای هم وجود داشته باشد یا قسمتی از مسیر حرکت با ترافیک جادهای مشترک باشد. قطارهای مورد استفاده در سیستم راهآهن سبک معمولاً دارای یک تا چهار وسیله نقلیه میباشند. تفاوت بین راهآهن سبک نسبت به تراموا دارای زمانبندی منظمتر و مرتب با کنترلهای سیگنالی و زمان های سفر کوتاهتر میباشد (کاکاوند و جباری،۱۳۹۰).
- سیستم مترو[۳۴] : این سیستم در محلهایی که سیستم راهآهن سبک نمیتواند عملکرد مطلوبی ارائه دهد، احداث میگردد. مسیرهای مورد استفاده این سیستم کاملاً اختصاصی بوده و از ترافیک وسایل نقلیه دیگر جداسازی می شود. قطارهای این سیستم معمولاً از چهار تا ده وسیله نقلیه تشکیل یافتهاند. سیستمهای مترو در اکثر موارد برای کریدورهای دارای تقاضاهای زیاد سفر و خصوصاً در مناطق درونشهری برای ارتباط مراکز پرجمعیت به مراکز تجاری شهر (CBD) [۳۵] طراحی و احداث میشوند. سیستم راهآهن سبک در شکل ایدهآل خود، یعنی در حالتی که دارای مسیرهای اختصاصی میباشد، به سیستم پیش از مترو معروف است و وقتی که تقاضای مسافرین به مقدار چشمگیری افزایش یابد، به سیستم مترو تبدیل می شود (سیدحسینی،۲۷:۱۳۸۰). قطار سریعالسیر زیرزمینی و قطار سریعالسیر شهری از نظر سرعت و ظرفیت در نقطه بالایی قرار دارد. این سیستم قادر است در مدت زمان کوتاهی تعداد زیادی مسافر را به مقاصد نسبتاً دوری انتقال دهند. مترو برخلاف قطار سریعالسیر شهری در عملکردش برقراری ارتباط در داخل محدوده شهر است و این وظیفه را معمولاً فقط در طول محورهای اصلی شهر انجام میدهد (کاکاوند و جباری،۱۳۹۰).
- سیستم راهآهن حومه[۳۶]: این سیستم عموماً برای سفرهای سیستم مترو طراحی میگردد و فواصل ایستگاههای آن نیز بیشتر از فواصل ایستگاههای مترو است. مسیرهای سیستم معمولاً جداسازی و تفکیک میشوند ولی میتوانند دارای تقاطعهای همسطح هم باشند. سرویسهای راهآهن حومه در برخی از مناطق از ریلهای سرویسهای دیگر راهآهن نیز استفاده نمود و یا آنها را قطع مینمایند. در گذشته سیستم راهآهن حومه از نیروی دیزلی استفاده میکرد ولی امروزه این سیستم هم دارای نیروی محرکه برقی میباشد و قطارهای آن به صورت دستی یا اتوماتیک هدایت شده و به وسیله سیستمهای سیگنالی مراقبت میشوند. سیستمهای راهآهن سبک (LRT)، مترو و راهآهنحومه به طور سنتی دارای قطارها و وسایل نقلیهای میباشند که دارای چرخهای آهنی بوده و به وسیله ریلهای آهنی هدایت میشوند (سیدحسینی،۲۸:۱۳۸۰).
۲-۱۳. ساختار فضایی شبکه حمل و نقل شهری
ساختار اصلی سازمان فضایی شهر شامل شبکه ای از محورها، مراکز شهری و عناصر اصلی معرف شهر، مجموعاً ارکان اصلی سازمان فضایی شهر را تشکیل می دهند. بنابراین سازمان فضایی چشمانداز کالبدی و توصیف روشنی از سیمای شهر در آینده و تبلور کالبدی از الگوی توسعه شهر است (ضوابط و مقررات مصوب وزارت مسکن و راه و شهرسازی،۱۳۷۴). الگوی شهری و ساختار فضایی[۳۷] دارای دو بخش از عوامل ساختاری است که عملکردهای آنها در همه جا یکسان و ثابت است که شامل گرهها و ارتباطات است.
گرهها- مرکزیت فعالیتهای شهری را مشخص می کند. مربوط به توده فعالیتهای اقتصادی و یا دسترسی به عوامل حمل و نقل میباشد. پایانه ها از قبیل فرودگاهها، ایستگاههای راهآهن، ایستگاههای اتوبوس و تاکسی از گرههای مهم هستند که بخش اعظم فعالیتها در اطراف آنها در سطح محلی و منطقهای انجام میپذیرد. نسبت به اهمیت و میزان مشارکت آنها در عملکردهای شهری همچون تولید، مدیریت و توزیع دارای سلسله مراتب خاص خود هستند.
فرم در حال بارگذاری ...