وبلاگ

منصور از اسفند ۴۲ تا بهمن ۴۳ به مدت کمتر از یکسال نخست وزیر بود . حزب ایران نوین را بر اساس کانون مترقی و با همان دوستان فرنگ رفته فریفته غرب بنا نهاده بود و بصورت عروسکهای دست پرورده امپریالیزم کمر به توسعه اقتصادی ایران بسته بودند. بودجه برنامه ای کشور را به فرم جدیدی تنظیم کرده و اولین گام را با تصویب کاپیتولاسیون و افزایش قیمت بنزین برداشت و در جهت حفظ امنیت حساب شده ، تبعید آیت ا.. را به اجراء در آورده بود. اول بهمن سال ۱۳۴۳ به هنگامی که حسنعلی منصور به مجلس شورا ملی می رفت مقابل مجلس هدف گلوله محمد بخارایی قرار گرفت و ساعتی بعد دولت به این شرح اعلامیه ای صادر کرد:
((ساعت ده صبح امروز در موقعی که جناب آقای منصور نخست وزیر در مقابل مجلس شورای ملی از اتومبیل پیاده می شدند مورد سوء قصد جوانی که طبق اوراق محتوی جیب او محمد بخارایی نام دارد قرار گرفتند ضارب بلا فاصله دستگیر و آقای نخست وزیر به بیمارستان پارس انتقال داده شدند طبق اظهار پزشکان معالج حال آقای نخست وزیر رضایت بخش است و…..))اعلامیه پزشکی مرتب انتشار می یافت و خبر بهبودی نخست وزیر را میداد اما سرانجام پس از پایان تشریفات ۶ بهمن سالگرد انقلاب سفید خبر مرگ منصور رسما اعلام شد. فتوای قتل منصور از جانب آیت ا.. میلانی صادر شد و شاخه اجرایی هیات موتلفه آنرا عملی ساخت.( مدنی ، ۱۳۶۱ ، ۱۰۳-۱۰۴)منصور ، با پشتگرمی به قدرت شاه ، در حالی که با بحران شدید اقتصادی و سیاسی در کشور دست به گریبان بود ، مدت یازده ماه حکومت کرد بهای چند قلم کالای اساسی ، از جمله بنزین را بالا برد و مردم را بیش از بیش ناراضی کرد . ماروین زونیس محقق و کارشناس آمریکایی امور ایران که در آن موقع در تهران بوده ، ترور منصور ، نخست وزیر را ، واکنش نارضایتی و ناراحتی عمومی ، بخصوص قشر فقیر ایران توصیف کرد.پس از مرگ منصور ، امیر عباس هویدا ، نخست وزیر شد . به دستور شاه سرلشکر پاکروان از ریاست سازمان امنیت بر کنار گردید و سر لشکر نعمت ا… نصیری جای اورا گرفت . پاکروان ، پس از سپهبد تیمور بختیار ، رئیس ساواک شده بود. انتصاب نصیری در راس سازمان امنیت خاطره خشونت و بیداد گریهای دوران بختیار را ، در سالهای بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تجدید کرد . در دوران نصیری ، ساختار تشکیلاتی ساواک توسعه یافت و به صورت دستگاه پلیسی مخوف و بدنامی در سراسر جهان شناخته شد. پس از ترور منصور روند مبارزه مسلحانه رو به افزایش بود و پنجاه و پنچ تن از اعضای جمعیتی به نام حزب ملل اسلامی ، در پائیز ۱۳۴۴ بازداشت شدند . سرهنگ فرسیو دادستان ارتش در مصاحبه ای با روزنامه نگاران در تاریخ ۲۸ دی ماه گفت
((هدف گردانندگان حزب ملل اسلامی ظاهرا تشکیل دولت اسلامی می باشد ، ولی به طوری که مدارک مکشوفه نشان می دهد در صد قیام مسلحانه و جنگ اعصاب بوده اند …. حزب مزبور دارای ۵۵ عضو است که برای هشت نفر آنها تقاضای اعدام و برای ۴۷ نفر بقیه درخواست مجازات زندان شده است …..)))(نجاتی،۱۳۸۴، ۳۱۱-۳۱۲)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۴- حادثه ۲۱ فروردین سال ۱۳۴۴(کاخ مرمر)
ساعت نه صبح ۲۱ فروردین ۴۴ در کاخ مرمر حادثه ای روی داد . رضا شمس سرباز وظیفه که با نقشه قبلی در محل توقف شاه مستقر شده بود هنگامی که اتومبیل در مقابل شمس آبادی توقف نکرد رضا مجبور به دور زدن اتومبیل شود و همین فرصت کوتاه کافی بود که شاه خود را به داخل سرسرای کاخ بیندازد و شمس آبادی به دنبال شاه وارد سرسرا شد و هنگامیکه به سوی شاه نشانه رفته بود و تیراندازی می کرد توسط دو درجه دار گارد مورد اصابت گلوله قرار گرفت . (مدنی ،۱۳۶۱، ۱۰۶). تیراندازی به شاه ، رهبر انقلاب سفید ، دو ماه و بیست روز پس از ترور نخست وزیر نشانه نارضایتی شدید و ناپایداری رژیم بود . نخست سعی شد از علنی شدن حادثه جلوگیری به عمل آید ؛ خبر روزنامه های عصر روز ۲۱ فروردین حاکی از ((نزاع چند سرباز در کاخ مرمر بود که منجر به تیر اندازی و قتل دو سه نفر شده بود)) روز بعد ، روزنامه ها خبر دادند : (( هنگامی که اعلیحضرت عازم دفتر کارشان بوده اند ، یک سرباز وظیفه به علت جنون آنی به ایشان تیراندازی کرده و در نتیجه باغبان و دو تن از مامورین کاخ کشته شده اند ….)) دولت ، در مورد حادثه کاخ مرمر ، چهارده تن را به اتهام کوشش در انجام سوء قصد به جان شاه بازداشت و محاکمه کرد . هر چند دادستانی ارتش نتوانست ادعای خود را در مورد رابطه بین دستگیر شدگان و رضا شمس آبادی به اثبات برساند ، ولی این موضوع روشن شد که متهمین در جلساتی که با هم داشته اند ، و یکی از آنها در هتل پالاس تهران بوده ، شاه و رژیم او را محکوم کرده بودند . میانگین سن دستگیر شدگان ۲۷ سال بود.همگی به خانواده های متوسط تعلق داشتند ، نیمی از آنها معلم یا دانشجو بودند و بیشترشان از ایدئولوژی مارکسیسم – لنینیسم هواخواهی می کردند. پرویز نیکخواه ۲۶ ساله ، که ظاهرا رهبر گروه شناخته می شد ، استاد دانشکده پلی تکنیک تهران بود و در مسائل سیاسی و ایدئولوژیکی تبحر داشت.(نجاتی،۱۳۸۴، ۳۱۵)
در سال ۱۳۴۵ ، هفت نفر پزشک ، آموزگارو دارای مشاغل دیگر به جرم حمایت از مبارزه مسلحانه ، ترجمه جزوه هایی درباره کوبا و تشکیل سازمان مخفی ((جبهه آزادیبخش ملی ایران )) در بندر انزلی ،تهران و کرمان دستگیر شدند . این سازمان بعدها به جاما معروف شد که موسس آن دکتر کاظم سامی ، یک مسلمان مومن ، روانپزشک خراسانی و نخستین وزیر بهداری و بهزیستی جمهوری اسلامی بود.در سال ۱۳۴۸ ، حدود ۲۰۰ توده ای که از تصمیم حزب توده در خصوص عدم توسل به خشونت بر ضد رژیم ناراضی بودند ((سازمان انقلابی کمونیستهای ایران )) را تشکیل دادند و برای تامین هزینه عملیات چریکی خود به یک بانک در اصفهان دستبرد زدند . البته آنان پیش از پیدا کردن هرگونه فرصتی برای انجام عملیات ، همگی دستگیر شدند. همچنین در همان سال ، هجده استاد و دانشجو – که برخی از آنان در حزب توده و یا گروه مارکسیستی خلیل ملکی عضویت داشتند- هنگام تلاش برای خروج از مرز عراق و پیوستن به سازمان آزادی بخش فلسطین^[۸] دستگیر شدند . از آنجا که هیچ کدام از این گروه ها به اقدام عملی علیه رژیم دست نزده بودند، به مجازاتهایی نسبتا سبک محکوم شدند. اعضای عادی این گروه ها به یک تا ده سال زندان و رهبرانشان به ده سال زندان تا حبس ابد محکوم شدند.(گل محمدی،فتاحی،۱۳۸۹ ،۵۹۶)
وقتی سیر حوادث تاریخی را بعد از سالهای ۴۴ تا ۴۹ مورد بررسی قرار می دهیم مشاهده میشود که با آمدن سپهبد نصیری بر مسند ریاست ساواک عمدتا تمام نیروهای مخالف به نوعی دچار انفعال شده و روی به فعالیت زیر زمینی آورده و این پرسش معروف ((چه باید کرد؟))را مطرح کردند و مشی مبارزه مسلحانه برایشان تبدیل به یقین شد اما پرسش دیگر این بود با چه تاکتیکی این نوع مبارزه را هدایت کنند؟ اصولا وقتی مشی چریکی را مورد بررسی قرار می دهیم و به تعریف آن رجوع می کنیم مشخص می شود تروریسم بخشی از این مبارزه است که بعد از سال ۴۲ دو مورد از جانب مکاتب اسلامی و ماتریالیستی انجام گرفت اما نمی توان این حرکات را آغاز مبارزه مسلحانه دانست بلکه نقطه آغاز و اندیشه مبارزه حرفه ای مبارزه را از سالهای۱۳۴۴ تا ۱۳۵۰دانست که دو سازمان منسجم یعنی سازمانهای فدایی و مجاهدین پا به عرصه فعالیتهای سیاسی نهاده که نمود این نوع مبارزه ((حماسه سیاهکل)) بود ،در اوج زمستان سیاسی در شامگاه سرد نوزدهم بهمن سال ۱۳۴۹ ، سیزده مرد مجهز به تفنگ ، مسلسل و نارنجک دستی به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل ، در جنگلهای حاشیه خزر حمله کردند.آنها با این حمله که بعدها به حماسه سیاهکل معروف شد هشت سال فعالیت شدید چریکی را آغاز کردند و الهام بخش مبارزه مسلحانه بیشتر گروه های تندرو اسلامی و مارکسیت با رژیم شدند. (همان منبع،۵۹۱) حمله چریکهای گروه جنگل به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل ،اولین برخورد مسلحانه بین چریکها و نیروهای دولتی محسوب می شود .ومتعاقب آن عملیات سرکوب گرانه ساواک و پلیس شدت می یابد . احکام محکومیت به مرگ برای چریکهای به دام افتاده ،از سوی دادگاههای نظامی در بسته صادر و اجراء می شود. پیدایی چریکهای دست از جان شسته و عملیات مسلحانه و تروریستی آنها نه تنها محمد رضا شاه و رژیم او را تکان می دهد بلکه دولت ایالات محتده را به خاطر ترور اتباع اش در ایران ، نگران می سازد . جان استمپل ، معاون بخش سیاسی سفارت آمریکا در گزارش سری به واشنگتن در تشریح سازمان چریکها و خطری که از جانب آنها متوجه شاه و آمریکا می شد چنین گفته است .
((گروه های تروریستی ، به خاطر قتل شش تن آمریکایی و تعداد زیادی از ایرانیها ، در پنچ یا شش سال گذشته ، از حمایت بسیاری برخوردار شده اند . در چهار سال گذشته جنبش تروریستی ایران به صورت دو سازمان مهم ، یعنی مجاهدین خلق و سازمان چریکهای فدایی خلق ظاهر شد و احتمالا از منابع خارجی همچون لیبی کمکهای شایان توجهی دریافت می دارند (ولی تا آنجا که می دانیم شوروی به آنها کمک نمی کند) هر دو سازمان مزبور زاییده فعالیت های تروریستی مخالفان می باشند(….)مجاهدین به صورت مرکز مخالفت مسلحانه محافظه کار و مذهبی با شاه در آمده و خود منتسب به جناح مذهبی جبهه ملی قدیمی می دانند (……) و خطری بسیار جدی علیه آمریکاییها به حساب می آییند.(نجاتی،۱۳۸۳، ۳۷۸)
۴-۵- قشر بندی جمعیتی سازمانهای چریکی:
دسته ای از صاحب نظران علوم اجتماعی به نقش روشنفکران ، در هر جامعه ای به مثابه مکانیسم توجیه قدرت تکیه می کنند . چکیده این رویکرد جامعه شناسانه این است که هرگاه وفاداری روشنفکران به سیستم اجتماعی منتفی گردد یا اعتماد آنها مورد دستبرد قرار گیرد ، ایدئولوژی جدیدی توسط آنها مطرح می شود و ضمن آن ، مشروعیت نظام موجود مورد تردید قرار می گیرد.به نظر برخی نظریه پردازان، بر مبنای تحلیل طبقاتی ، واقعیت های تاریخی در دوران معاصر ، موید این امر است که انقلابیون برخاسته از بورژوازی ، در تمامی مسائل مهم ، راه حل های افراطی و سازش ناپذیر و رادیکال را ترجیح می دهند از این روست که معروفترین نمایندگان گرایش خشونت گرا ، در میان بورژواها و در نتیجه باسوادها هستند.برای بررسی و تعیین قشر بندی اجتماعی اعضای سازمانهای چریکی در ایران ، بررسی پایگاه اجتماعی – اقتصادی آنها می تواند مفید باشد.(جمعی از پژوهشگران ، ۱۳۸۵، ۳۲۳)
با بررسی آمارهای تلفات سازمانهای چریکی بین سالهای ۴۹ تا ۵۶ (بهمن ۴۹ حماسه سیاهکل تا مهرماه ۵۶ آغاز تظاهرات های خیابانی) ۳۴۱ چریک و اعضای مسلح گروه های سیاسی جان خود را از دست دادند . از این شمار ۱۷۷ تن در درگیریهای کشته شدند . ۹۱ نفر ، برخی بدون محاکمه و برخی دیگر هم پس از محاکمه پنهانی در دادگاههای نظامی اعدام شدند، ۴۲ نفر زیر شکنجه جان باختند ، ۱۵نفر دستگیر شدند و هرگز دیده نشدند، ۷ نفر دیگر خود کشی کردند تا به چنگ ماموران امنیتی نیفتند، ۹ نفر هنگام فرار از پای در آمدند- زندانبانان آنان پس از انقلاب اعتراف کردند که افراد نامبرده با بی رحمی تمام کشته شدند. افزون بر این حدود ۲۰۰ نفر دیگر که مورد سوء ظن قرار گرفته بودند، به حبسهای پانزده ساله تا ابد محکوم شدند.
جدول شماره ۱-آمار چریکهای کشته شده