وبلاگ

(۴-۳۷) نقشه دسترسی به کلیه تسهیلات عمومی شهر گرگان…………………………………..۱۲۲
(۴-۳۸) نقشه توزیع تسهیلات عمومی بر مبنای شاخص موران………………………………۱۲۴
(۴-۳۹) نقشه توزیع تسهیلات عمومی بر مبنای آماره ی عمومی G………………………..126
(۴-۴۰) نقشه تحلیل همبستگی دو متغیره ی موران………………………………………………۱۲۸
چکیده
مهمترین معیار برای تحلیل وضعیت عدالت فضایی در شهر چگونگی توزیع تسهیلات و خدمات شهری است و میزان و چگونگی توزیع تسهیلات می تواند نقش مؤثری در جابجایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد. این پژوهش با هدف تحلیل عدالت فضایی در نقاط شهری گرگان با تأکید بر تسهیلات عمومی شهری وبررسی رابطه بین توزیع تسهیلات و جمعیت، ۱۳ نوع از تسهیلات عمومی را مورد بررسی قرار داده است.روش تحقیق از نوع توصیفی، تحلیلی و کاربردی بوده و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه و جمع آوری داده ها با مراجعه به سازمانها و ادارات مربوطه انجام شده است. در تحلیل داده ها نیز روش های AHP، ضریب موران، آماره عمومی G و روش دو متغیره ی موران در محیط نرم افزارهای GIS وGeo DA به کار برده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد دسترسی به تسهیلات عمومی شهری در شهر گرگان در نواحی مرکزی و محلات قدیمی شهر بیشتر و نواحی حاشیه ای از کمترین دسترسی برخوردار می باشند. همچنین نتایج حاصل از ضریب موران و آماره ی عمومی G بیانگر این نکته است که توزیع تسهیلات از نوع خوشه ای و با تمرکز بالاست یعنی نواحی که دارای تراکم تسهیلات می باشد در مجاورت هم واقع شده اند. برای بررسی رابطه بین تراکم جمعیت و تراکم تسهیلات عمومی از ضریب موران دو متغیره استفاده شد که نتایج حاکی از رابطه ضعیف بین تراکم جمعیت و تسهیلات عمومی است در واقع می توان گفت توزیع تسهیلات بر پایه ی جمعیت در شهر گرگان عادلانه نیست.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژگان کلیدی: عدالت فضایی، تسهیلات عمومی شهری، شهر گرگان، AHP
فصل اول:
کلیات تحقیق
مقدمه
شهر پیچیده ترین سکونتگاه انسانی است که در آن وسیع ترین روابط انسانی – محیطی شکل می گیرد. بی توجهی مدیریت شهری به مراکز شهری در جریان رشد شتابان شهری این مراکز را با مشکلات و مسائل متعددی روبه رو کرده که باعث کاهش کیفیت محیط زندگی در آنها شده است. رشد سریع جمعیت و نبود امکانات مالی، فنی و زیر بنایی برای ایجاد کاربری های عمومی و اجتماعی شهر باعث ایجاد یک ناهمگونی و عدم تعادل در توزیع امکانات گوناگون در شهر شده است که این عامل خود باعث ایجاد انواع آلودگی ها، تراکم شدید جمعیت در نقاط خاصی از شهر و ایجاد عدم امنیت روانی برای خانواده ها شده است. این عوامل توسعه پایدار شهری را که در دهه های اخیر مورد توجه برنامه ریزان شهری بوده است را با مشکلاتی مواجه می کند.بنابراین سازمان فضایی متعادل در شهرها نوعی از پایداری شهری است و زمانی محقق خواهد شد که هماهنگی و سازگاری منطقی بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در شهرها به وجود آید. از آنجایی که سرزمینی را می توان توسعه یافته قلمداد کرد که از نظر اجتماعی – فرهنگی به سطح توسعه یافتگی رسیده باشد بنابراین اگر به توسعه با دید اجتماعی – فرهنگی توجه نماییم، می توان گفت که توسعه یافتگی همان راهیابی به سوی عدالت اجتماعی است. عدالت در شهر باید به دنبال تخصیص مناسب و متناسب امکانات و خدمات ،استفاده از توانهای بالقوه و بالفعل در شهر،از بین بردن شکاف بین فقیر و غنی و جلوگیری از به وجود آمدن زاغه های فقر باشد، نوعی از عدالت که از آن به عنوان عدالت فضایی نام برده می شود.
تحلیل سلسله مراتبی روشی برای کمک به تصمیم گیران است تا اهداف و راهکارهای خود را در یک محیط پیچیده ی بدون ساختار و غیرشفاف، اولویت بندی و طبقه بندی کنند. یکی از وظایف اساسی مدیران، تصمیم گیری است و سازمان ها با تصمیماتی که مدیران آنها در محیط های اختصاصی اتخاذ می کنند، آنها را به هدفهای از پیش تعیین شده هدایت و نزدیک می کنند. برای استفاده از داوری و قضاوت کارشناسی تصمیم گیران، در این روش مسأله تصمیم گیری به مؤلفه هایی تفکیک شده و به طور سلسله مراتبی مرتب می گردد. سپس با بهره گرفتن از دیدگاه ها و نظرات برای هر یک از مؤلفه های این فرایند بالاترین اولویت مؤلفه های مسأله تعیین می شود بدین ترتیب توجه تصمیم گیر را نسبت به ضرورت آن جلب می نماید. از جمله مهمترین کاربردهای عملی AHP عبارت از این می باشد که چارچوبی برای مشارکت گروهی در تصمیم گیری و حل مسأله فراهم می سازد. از آنجایی که قادر نیستیم بدون یک معیار اندازه گیری نماییم لذا نیاز به شیوه ای داریم تا معیارهای جدید را برای اندازه گیری ویژگی های ناملموس توسعه دهیم.فرایند تحلیل سلسله مراتب، مدل انعطاف پذیری است که اجازه می دهد تا به وسیله ی ترکیب نمودن قضاوت و ارزشهای شخصی به شیوه ای منطقی تصمیم گیری شود. در واقع نیازمند شیوه ای هستیم که به وسیله ی آن بدانیم آیا عوامل تاثیرات یکسانی بر نتیجه دارند یا نه و یا اینکه آیا تأثیرات آنها متفاوت است.
۱-۱-بیان مسئله:
به دنبال انقلاب صنعتی و پس از آن در قرن بیستم جمعیت شهرنشین در جهان افزایش یافته و شهرنشینی به شیوه غالب زندگی بشر تبدیل شده، به طوریکه جمعیت جهان از ۳ در صد در سال ۱۸۰۰ میلادی به ۹/۶۸ درصد در سال ۲۰۰۵ رسیده است(ذاکریان و همکاران،۱۳۸۹: ۶۲). در ایران نیز شهرنشینی از دهه ی ۱۳۰۰ آغاز و در طی سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ با شتاب بیشتری افزایش یافت به این ترتیب که جمعیت شهری ایران از ۲۸ درصد در سال ۱۳۰۰ به ۸/۵۱ درصد در سال ۱۳۶۰ افزایش یافته است(حسامیان و همکاران،۱۳۸۳: ۲۴). این افزایش شتابان جمعیت موجب نارسائی های کمی و کیفی در ارائه خدمات و امکانات شهری و کاهش کیفیت زندگی شهری گردیده است. این موضوع مورد توافق است که قابلیت دسترسی و تنوع تسهیلات و خدمات، یکی از پارامترهای مهم برای ارزیابی کیفیت زندگی می باشد. اما در کشورهای در حال توسعه به دلیل رشد سریع و بدون برنامه ریزی شهرها در گذشته، توسعه اتفاق افتاده در مناطق مختلف شهری، بدون برنامه ریزی برای ایجاد تسهیلات مورد نیاز صورت گرفته، که نتیجه آن پایین بودن سطح کیفیت زندگی در این مناطق می باشد. لذا کیفیت زندگی در مناطق ساخته شده شهری به طور اساسی تحت تأثیر قابلیت دسترسی به تسهیلات شهری قرار می گیرد(طالعی و همکاران،۱۳۸۸: ۴۴۲). توزیع تسهیلات و خدمات و کیفیت آنها نیز به طور تفکیک ناپذیری با رفاه اجتماعی پیوند دارند آنها را نمی توان از موضوعات حاشیه ای همچون نابرابری شهروندان و آزادیهای شخصی تفکیک کرد. باید خاطر نشان کرد که حتی زیباترین مکانها و بهترین آنها از لحاظ موقعیت دسترسی و زندگی اگر با فقدان یا ضعف دسترسی به منابع و امکانات مواجه باشد، نمی تواند برای رفاه ساکنان لذت بخش و مفید باشد(Boyne,Georg,2002: 36) درواقع رشد شهرها باعث شد که کمبود امکانات و زیرساختارهای شهری با افزایش جمعیت شهری دو چندان شود و گروه های مختلف شهری متناسب با کیفیت زندگی، دسترسی های متفاوتی به این امکانات داشته باشند(حاتمی نژاد و همکاران، ۱۳۹۱: ۴۳).
بنابراین می توان گفت که از مهمترین عوامل در برنامه ریزی شهری، استفاده از فضاها و توزیع مناسب و به عبارتی کاملتر عدالت فضایی است. در این راستا کاربریها و خدمات شهری از جمله عوامل مؤثر و مفیدند که با پاسخگویی به نیاز جمعیتی، افزایش منفعت عمومی و توجه به استحقاق و شایستگی افراد میتوانند با برقراری عادلانه تر، ابعاد عدالت فضایی، عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی را برقرار نمایند. بنابراین برهم خوردن توازن جمعیتی که مهمترین ریشه های آن، مهاجرتهای درون و برون شهری، تراکم بیش از حد کاربریها در مناطق خاص اند، میتوانند فضاهای شهری را فضاهایی متناقض با عدالت از ابعاد اقتصادی و اجتماعی نمایند(وارثی و همکاران،۱۳۸۶: ۹۵). در طول صد سال گذشته بسیاری از سیاستمداران و مفسران از بحث عدالت اجتماعی برای توجیه دولت رفاه و به طور کلی تر تامین دولت استفاده کرده اند. به طوریکه برخی از فلسفه های اجتماعی به ویژه سوسیالیستی عدالت را به عنوان مفهوم کلیدی مفاهیم رفاه و آزادی در نظر می گرفت(King,2012: 464). توزیع فضایی متعادل خدمات شهری نیز از مهم ترین نشانه های عدالت اجتماعی در شهر به شمار می رود. عدالت اجتماعی در شهر یعنی تداوم حفظ منافع گروه های اجتماعی متفاوت بر اساس گسترش بهینه ی منابع شهری، درآمدها و هزینه ها(۲۰۰۲: ۲۷،Gray). اساس نظریه عدالت اجتماعی بر این اصل است که نابرابری های اقتصادی و اجتماعی جامعه بر سازمان فضایی آن تاثیر دارد و نیز هرگونه تغییر در سازمان فضایی در روابط اقتصادی –اجتماعی و توزیع درآمد در جامعه اثر مستقیم می گذارد(مرصوصی،۱۳۸۳: ۹۰). برنامه ریزی تأسیسات خدماتی در شکل مدرن آن در حدود یک قرن پیش در کشورهای با اقتصاد پیشرفته به عنوان پاسخی ضروری برای نیاز حفظ سلامت جمعیت در روستاها از تأثیرات صنعتی سازی و تقاضاهای جمعیت رو به رشد و به منظور فراهم آوردن زیرساختهای اساسی شهرها به وجود آمدند(۱۹۹۸:۹۵،Middelton).
پس از ایجاد گلستان به عنوان یک استان مستقل شهر گرگان نیز به عنوان مرکز این استان در نظر گرفته شد.این شهر طبق آمار در سال ۱۳۹۰ دارای ۳۲۹۵۳۶ نفر جمعیت بوده است که یکی از دلایل افزایش جمعیت آن در طی دو دهه گذشته انتخاب آن به عنوان مرکز استان بوده که مهاجرتهای زیادی را از شهرها و روستاهای اطراف به دنبال داشته است. شهر گرگان در سالهای اخیر تحولات مختلف جمعیتی، کالبدی و اجتماعی و اقتصادی به خود دیده است. افزایش چمعیت در این شهر باعث به وجود آمدن موجی از آشفتگی در توسعه کالبدی شهر و پایین آمدن سطح ارائه تسهیلات عمومی شده است، به طوریکه از مجموع ۳۵۶۰۰۰۰۰ مترمربع مساحت زمین شهری ۳۱٫۲۶درصد به کاربری مسکونی، ۲٫۸۴ درصدکاربری آموزشی ،۲٫۳۶ درصد تجاری، ۰٫۵۴ درصدپارک و فضای سبز عمومی، ۰٫۶۶ درصد بهداشتی-درمانی، ۰٫۴۸ درصد فرهنگی-مذهبی، ۲٫۶۱ درصد نیز به کاربری اداری و باقی مساحت نیز به سایر کاربریها اختصاص داده شده است. با توجه به پیشی گرفتن رشد جمعیت شهر گرگان به ایجاد تسهیلات و امکانات عمومی شهری سعی شده است تا به بررسی نحوه توزیع تسهیلات عمومی شهری و ارتباط آن با توزیع جمعیت پرداخته و نواحی نیازمند به این تسهیلات تعیین گردد.
۱-۲- سؤالات تحقیق:
- آیا تسهیلات عمومی شهر گرگان بر اساس قایلیت دسترسی و کارایی نسبت به توزیع جمعیت عادلانه توزیع شده است؟
- آیا توزیع تسهیلات عمومی شهری در نواحی شهری گرگان از خود همبستگی فضایی برخوردار است؟
۱-۳- فرضیه ی تحقیق:
- به نظر می رسد توزیع تسهیلات عمومی شهری در شهر گرگان بر اساس توزیع جمعیت و دسترسی، عادلانه صورت گرفته است.
- به نظر می رسد توزیع تسهیلات عمومی شهری در نواحی شهری گرگان از خودهمبستگی فضایی برخوردار است.
۱-۴- سابقه ی تحقیق:
جان استوارت میلر نخستین کسی است که اصطلاح عدالت اجتماعی را به معنای امروزی به کار برد .طبق نظر وی عدالت اجتماعی یعنی جامعه رفتار یکسانی با تمام کسانی که شایستگی یکسانی دارند داشته باشد(Miller,1999: 2). دیوید هاروی جغرافیدان انگلیسی نیز با انتشار کتاب خود تحت عنوان عدالت اجتماعی و شهر(۱۹۷۳) مسیر تازه ای در جغرافیا ی شهر گشود و جغرافیای شهری را بیش از پیش به استفاده از عدالت اجتماعی در جامعه شهری نزدیک کرد. از نظر هاروی عدالت اجتماعی در شهر باید به گونه ای باشد که نیازهای جمعیت شهری را پاسخگو باشد و تخصیص منطقه ای منابع را به گونه ای هدایت کند که افراد با کمترین شکاف و اعتراض نسبت به استحقاق حقوق خود مواجه باشند. از آن زمان به بعد مطالعاتی در سراسر جهان از جمله ایران در خصوص عدالت اجتماعی و عدالت فضایی انجام شده است که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفیسه مرصوصی در سال ۱۳۸۳در خصوص تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران مطالعاتی انجام داده است. وی با بررسی توزیع جغرافیایی شاخصهای فقر و توسعه به روشنی ناهمگنی فضایی- اجتماعی بین مناطق تهران را اثبات می کند.
- تسو^[۱] و همکاران در سال ۲۰۰۵ در سنجش شاخص یکپارچه دسترسی محور در ارتباط با عدالت فضایی در خدمات عمومی شهری در یکی از شهرهای تایوان با ارائه شاخصی یکپارچه از عدالت فضایی و با روش خودهمبستگی فضایی محلی نشان دادند که توزیع خدمات عمومی در شهر ناعادلانه بوده است.
- حمیدرضا وارثی در سال ۱۳۸۷ در تحقیق(بررسی تطبیقی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت اجتماعی، مورد زاهدان). به بررسی وضعیت جمعیت در مناطق شهری زاهدان و چگونگی تناسب آن با خدمات شهری پرداختند آنها نشان دادند که تنها با ارائه سازوکار توزیع خدمات برابر و متناسب با نیازهای جمعیتی می توان به تعادل در سطح شهر زاهدان رسید.
- حسین حاتمی نژاد و همکاران در طرح تحقیقاتی در سال ۱۳۸۷ با عنوان تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری با بررسی رابطه بین سطح اقتصادی-اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربری های خدمات شهری در اسفراین به این نتیجه رسیدند که طبقات اجتماعی-اقتصادی برتر از کاربری های خدماتی مطلوبتری برخوردارند و الگوی توزیع کاربری های خدماتی به نفع گروه های مرفه تر عمل کرده است.
- مسلم رستمی در پژوهشی تحت عنوان تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در شهر کرمانشاه، سال ۱۳۸۸ نشان داد که بین میانگین قیمت زمین با درآمد سرانه و اجاره بهای پرداختی در ارتباط با شاخص مسکن رابطه معناداری وجود دارد و با توجه به این عامل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری در شهر کرمانشاه به صورت نامتعادلی صورت گرفته است.
- حسن حکمت نیا و همکاران در سال ۱۳۹۰ در بررسی تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری در شهر اردکان به بررسی برابری در توزیع فضایی خدمات و امکانات شهری پرداخته و در نهایت بازتاب فضایی آن در رابطه با قیمت زمین و ارزش افزوده مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. یافته های پژوهش مبیّن آن است که توزیع فضایی خدمات شهری در این شهر نامتعادل می باشد، قیمت زمین نیز همبستگی معناداری با شاخصهای مورد بحث در پژوهش دارد.
- هاشم داداشپور و فرامرز رستمی در مقاله ای با هدف تعیین شاخصی یکپارچه برای سنجش عدالت فضایی در توزیع خدمات عمومی شهری در یاسوج در سال ۱۳۹۰ نشان دادند که توزیع خدمات شهری در این شهر بر اساس قابلیت دسترسی ،کارایی و توزیع جمعیت عادلانه صورت نگرفته و نسبت برخورداری از خدمات در بخش قابل توجهی از شهر کمتر از نسبت جمعیتی آن است.
۱-۵ -ضرورت تحقیق:
توزیع رفاه موضوع حال حاضر نیست بلکه تحت تاثیر اعمال گذشته قرار دارد؛ همان طور که رفاه آینده از اعمال امروز ما متأثر خواهد بود چشم انداز حیات بدون عدالت، تاریک جلوه می نماید و از این روست که جغرافیدانان نیز در دهه های اخیر بیش از گذشته به تاثیر عدالت اجتماعی و نابرابری در مورفولوژی و سازمان یابی فضایی شهرها توجه دارند(Yeqiao Wang, XinshengZhang ,2001: 8).
از جمله عواملی که باید در جهت اجرای عدالت اجتماعی و همراه با عدالت فضایی در برنامه ریزی شهری رعایت کرد، توزیع مناسب خدمات شهری و استفاده صحیح از فضاها است. در این خصوص کاربریها و خدمات شهری عوامل مؤثری هستند که با ارضای نیازهای جمعیتی، افزایش منافع عمومی و توجه به استحقاق و لیاقت افراد می توانند با برقراری عادلانه تر، عدالت اجتماعی ،اقتصادی وفضایی را در مناطق شهر برقرار نمایند. لذا عدم توزیع مناسب خدمات شهری نه تنها می تواند در بر هم زدن جمعیت و عدم توازن آن در شهر بینجامد بلکه فضا های شهری را متناقض با عدالت از ابعاد اجتماعی و اقتصادی شکل دهد(وارثی و دیگران،۱۳۸۷: ۱۴۴). شهر گرگان از سال ۱۳۷۶ که به عنوان مرکز استان گلستان تعیین گردید با مهاجرت شتابان جمعیت از شهرها و روستاهای اطراف مواجه شده است، این مسئله لزوم برنامه ریزی برای ایجاد و توسعه تسهیلات عمومی شهری را ضروری می سازد در نتیجه این پژوهش با تأکید بر عدالت فضایی سعی در توزیع عادلانه تسهیلات شهری متناسب با جمعیت مناطق مختلف شهر گرگان دارد.
۱-۶ -اهداف تحقیق:
- بررسی رابطه بین جمعیت و توزیع فضایی تسهیلات شهری و دسترسی به این تسهیلات در شهر گرگان
- شناسایی محدوده های نیازمند جهت تمرکز تسهیلات شهری جدید
- ارزیابی میزان کارایی مدل خودهمبستگی فضایی در تحلیل پراکنش فضایی تسهیلات شهری در شهر گرگان
۱-۷ -روش انجام تحقیق:
روش تحقیق از نوع توصیفی، تحلیلی و کاربردی بوده و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه و جمع آوری داده ها با مراجعه به سازمانها و ادارات مربوطه انجام شده است.
در تحلیل داده ها نیز از روش های AHP، ضریب موران،آماره عمومی G و روش دو متغیره ی موران در محیط نرم افزارهای GIS وGeo DA استفاده شده است.
۱-۸ -روش و ابزار گردآوری اطلاعات:
گردآوری اطلاعات به دو روش میدانی و کتابخانه ای بوده و داده های مکانی و توصیفی از طریق نقشه های تفصیلی و نقشه های ۱:۱۰۰۰ شهری و اطلاعات مورد نیاز جهت ارزشگذاری معیارها از طریق تهیه و توزیع پرسشنامه و تکمیل آن توسط ۳۰ نفر از کارشناسان خبره انجام شده است.
۱-۹ -جامعه ی آماری و تعداد نمونه:
جامعه ی آماری پژوهش حاضر در مقیاس شهر گرگان می باشد. در این پژوهش چگونگی توزیع فضایی ۱۳ نوع از تسهیلات عمومی شهری شامل دبستان، مدارس راهنمایی، دبیرستان، بیمارستان، پارک، آتش نشانی، پست، کلانتری، مجموعه ی ورزشی، کتابخانه، مسجد، جایگاه عرضه ی سی ان جی و جایگاه بنزین که در ۳ ناحیه و ۲۴ محله ی این شهر توزیع گردیده است توسط کارشناسان و متخصصین برنامه ریزی شهری در شهرداریها و مراکز علمی از طریق تکمیل پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
۱-۱۰- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:
برا ی تجزیه و تحلیل اطلاعات از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و همچنین برای سنجش میزان عدالت فضایی در توزیع تسهیلات عمومی شهر گرگان از روش های خودهمبستگی فضایی مانند ضریب موران ،آماره ی عمومی G و آزمون دو متغییره ی موران در محیط نرم افزار Geo DA به کار برده شد.به این ترتیب که ابتدا با بهره گرفتن از روش AHP میزان مطلوبیت دسترسی به هر یک از خدمات شهری مورد مطالعه،تعیین شد. در مرحله ی بعد جهت تحلیل کارایی مدل خود همبستگی در تحلیل پراکنش فضایی تسهیلات عمومی شهر گرگان از ضریب موران و برای بررسی چگونگی پراکندگی از آماره ی عمومی G استفاده شده است. در پایان نیز جهت تعیین چگونگی رابطه بین توزیع جمعیت و دسترسی به تسهیلات عمومی روش دو متغیره ی موران مورد استفاده قرار گرفت.
۱-۱۱ - تعریف واژگان:
عدالت فضایی
توزیع عادلانه ی امکانات، تسهیلات و خدمات در سطح زمین است به طوری که هیچ مکانی نسبت به مکان دیگر از نظر برخورداری از مزیتهای فضایی برتری نداشته باشد.

مک زوسکی (۲۰۰۴) نیز بیان داشته، در ارتباط با عملکردی بودن سیستم اطلاعات جغرافیایی، فوت و لینچ (۱۹۹۶) معتقدند که؛ اولا این سیستم می تواند به عنوان یک بانک اطلاعاتی رقومی برای اهداف مکانی در یک سیستم مختصاتی رایج در نظر گرفته شود. ابزار اولیه برای ذخیره سازی و ارزیابی داده ها و اطلاعات می باشد و این توانایی را دارد که با داده های توصیفی و مکانی ذخیره شده در خود فعالیت ها و اطلاعات جدیدی را به دست آورد. این عملکردها در مجموع سیستم اطلاعات جغرافیایی را از نظر مدیریتی از سایر سیستم های اطلاعاتی جدا می نماید. ثانیا این سیستم یک فن آوری تلفیقی است که از تلفیق تکنولوژی های جغرافیایی مانند فن سنجش از دور و سیستم موقعیت یاب جهانی، سیستم طراحی کامپیوتری، نقشه کشی و تسهیلات مدیریتی به دست آمده است. ثالثا یکی از اهداف اصلی این سیستم فراهم سازی یک سیستم حمایتی در پروسه تصمیم گیری است و می توان تصمیمات مناسب را در مورد هدف خاص اتخاذ نمود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سیلوا و بلانکو (۲۰۰۳)، به نقل از آرونوف (۱۹۸۹) سیستم اطلاعات جغرافیایی را در ذخیره سازی، پردازش، تبدیل و آنالیز بانک های اطلاعاتی مکانی بسیار سودمند می دانند. مک زوسکی(۱۹۹۹) در بخشی از پژوهش های خود به نقل از گریمشاو (۱۹۹۴)، سیستم اطلاعات جغرافیایی را مجموعه ای از روش هایی می داند که ورودی داده ها، ذخیره سازی، تبدیل، آنالیز خروجی آن ها را هم برای داده های مکانی و هم توصیفی برای فعالیت های حمایتی سیستم های تصمیم گیری آسان می سازد. همچنین نوریان(۱۳۷۷) به نقل از بورو (۱۹۸۶) در مورد این سیستم این چنین اظهار نظر می کند که یک ابزار قدرتمند برای جمع آوری، مرتب سازی، بازیابی، تبدیل و نمایش اطلاعات مکانی از جهان واقعی برای دست یابی به اهداف خاص می باشد.

۲-۶-۳ اجزاء سیستم اطلاعات جغرافیایی

۲-۶-۳-۱ داده های ورودی

مولفه های ورودی، داده های خام را به شکل قابل استفاده در سیستم اطلاعات جغرافیایی تبدیل می کند (مک زوسکی، ۱۹۹۹). تمام فرآیندهای تبدیل داده های به دست آمده از نقشه، بازدیدهای صحرایی و فن سنجش از دور به داده های رقومی سازگار را شامل می شود (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶). پروسه شناسایی و جمع آوری داده های مورد نیاز برای یک هدف خاص را گویند که این فرایند شامل جمع آوری، اصلاح و بازسازی، ژئورفرنس سازی، تنظیم، سند دهی داده ها می باشد. داده های خام به شکل نقشه، جداول، چارت، مجموعه داده های رقومی، عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و غیره می باشد (مک زوسکی، ۱۹۹۹).

۲-۶-۳-۲ ذخیره و مدیریت داده ها

به شیوه ارتباط دادن داده های مختصاتی به یکدیگر (توپولوژی) و شیوه سامان دهی و انتظام خصوصیات جغرافیایی (خط، نقطه، پلی گون) گفته می شود (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶). مدیریت داده ها شامل توابعی برای ذخیره، نگهداری و بازیابی داده ها در بانک های اطلاعاتی می باشد (سازمان نقشه برداری کشور، ۱۳۷۵ ؛ مک زوسکی، ۱۹۹۹).
داده های ورودی در سیستم اطلاعات جغرافیایی به شکل رقومی در بانک اطلاعاتی ذخیره می شوند تا بر روی آن ها پردازش و اصلاحات یعنی مدیریت انجام گیرد (سازمان نقشه برداری کشور، ۱۳۷۵ ؛ آنتون، ۱۹۹۰).

۲-۶-۳-۳ تبدیل داده ها و آنالیز داده ها

تبدیل داده ها به منظور رفع اشتباهات، به هنگام کردن و الحاق آن ها به مجموعه داده های دیگر لازم می باشد. تبدیل هایی که به طور معمول اعمال می شوند شامل تغییر مقیاس، تغییر سیستم تصویر، بازیابی منطقی داده ها، محاسبه محیط و مساحت می باشد (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶).
این مولفه متمایز کننده سیستم اطلاعات جغرافیایی در قابلیت آن ها در انجام یک آنالیز تلفیقی یک کاربری خاص به دست آورند. یک دامنه ی وسیعی از عملگرهای آنالیتیکی برای کاربران این سیستم وجود دارد و یک سری طبقه بندی هایی برای این عملگرها پیشنهاد شده است. توابع سیستم اطلاعات جغرافیایی را می توان در دو دسته ی کلی توابع پایه و توابع پیشرفته بیان کرد.

۲-۶-۳-۴ خروجی داده ها

به شیوه نمایش داده ها و گزارش نتایج تجزیه و تحلیل به کاربر اطلاق می گردد. به گونه ای که برای کاربر قابل فهم باشد و همچنین قابل انتقال به سایر کامپیوترها باشد (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶ و مک زوسکی، ۱۹۹۹). مولفه خروجی داده، مسیری را فراهم می سازد تا اطلاعات و داده ها به شکل های مختلف برای کاربر قابل نمایش گردند. در کل می توان انواع خروجی ها را در چهار دسته قرار داد:

• • خروجی متنی جداول، فهرست ها، اعداد یا متن هایی در پاسخ به علامت سوال ها.

• • خروجی گرافیکی نقشه، دیاگرام، گراف.

• • داده های رقومی ذخیره شده بر روی دیسکت، CD و غیره یا فرستادن روی شبکه.

• • سایر خروجی داده ها به طور معمول هنوز مورد استفاده قرار نمی گیرند مانند صدای ایجاد شده از کامپیوتر و کلیپ های ویدئویی.

علاوه بر این خروجی داده ها را می توان به دو شکل نمایش یا انتقال بیان کرد. انتقال داده در تلفیق تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی با نرم افزارهای تصمیم گیری چند معیاری اهمّیت بیشتری دارد. خروجی داده های این سیستم می توانند به عنوان ورودی آنالیزهای تصمیم گیری چند معیاری باشند.

۲-۶-۴ منابع داده ها

در انجام هر پروژه ای تحت سیستم اطلاعات جغرافیایی منابع داده های مکانی معمولا صفحه های نقشه و طرح ها، عکس های هوایی و تصاویر سنجش از دور، مطالعات و تحقیقات، و یا داده های رقومی از قبل تهیه شده می باشند. شیت های نقشه یکی از در دسترس ترین و آشناترین منابع داده های مکانی می باشند. اسکن و رقومی سازی دو روش پایه در تلفیق این شیت ها در بانک ها اطلاعاتی سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشند.
مطالعات ماهواره ای و زمین آماری یک روش جایگزین در جمع آوری داده های مکانی می باشد. این داده ها مستقیما از ابزارهای مطالعاتی به دست آمده و اغلب به توصیفات الحاق شده اند. اغلب داده های مکانی در ساختار ترسیمات سیستم طراحی کامپیوتری می باشند که ساختار یا لایه موضوعی یا ترکیبی از ساختار بلوک – توصیف را دارند. تکنولوژی که این مطالعات را آسان تر ساخته، سیستم موقعیت یاب جهانی می باشد.
عکس های هوایی و تصاویر سنجش از دور منابع مورد علاقه در گردآوری داده های مکانی هستند. داده های مکانی (عکس های منطقه، تصاویر ماهواره ای و داده های سرشماری) که ساختار رقومی هستند از موسسات نقشه برداری خصوصی و دولتی قابل خریداری می باشند. یکسری از اطلاعات مکانی را می توان در هر ساختار وکتوری و رستری از اینترنت دانلود کرد. منابع داده ای و ساختارهای داده ای گوناگونی در انواع سیستم های اطلاعات جغرافیایی به کار می روند. روش های مختلفی در استاندارد سازی ساختار داده ها و تغییرات بین داده های مکانی در این سیستم انجام می گیرد. هدف از استاندارد سازی، ایجاد تغییرات بین داده ها به منظور استفاده و ایجاد ارتباط بین سیستم های مختلف، کاربر و مسیرهای داده ای می باشد (مک زوسکی، ۲۰۰۴).

۲-۶-۵ روش های ورودی داده ها

سیستم اطلاعات جغرافیایی روش های مختلفی را برای وارد کردن داده ها فراهم می سازد. صفحه کلید برای وارد کردن داده های توصیفی غیر مکانی، میز دیجیتایزر، اسکن کردن و انتقال فایل های داده ای از یک کامپیوتر و برنامه دیگر به درایو مورد نظر.

۲-۶-۵-۱ میز دیجیتایزر

فرایند کددهی داده های آنالوگی و گرافیکی به داده های رقومی را رقومی کردن گویند (ثنایی نژاد، ۱۳۷۷ و مک زوسکی^[۳۴]، ۱۹۹۹). در این روش از یک میز دیجیتایزر و موس استفاده شد تا کرسر حرکت کند و نقطه، خط، پلی گون های یک مجموعه داده خاص را ثبت کند. قلم یا مکان نما دارای کلیدهایی است که به کاربر این امکان را می دهد تا مختصات x,y را در وضعیت دلخواه ثبت نماید (مدیری و خواجه، ۱۳۷۸). زمانی که با نقشه محدوده های کوچک با حداقل داده های جغرافیایی سروکار داریم می توانیم از این روش استفاده کنیم. مسئله ای که در این روش در وارد کردن داده وجود دارد این است که بیشتر نقشه ها به منظور ارائه اطلاعات، داده به کاربر تهیّه شدند و همواره بیان کننده وضعیت مکانی اهداف نیستند (مک زوسکی، ۱۹۹۹). دقت این رقومی کننده ها معمولا بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ نقطه در یک اینچ است (ثنایی نژاد، ۱۳۷۷).
مک زوسکی(۱۹۹۹) بر اساس مطالعات آرونوف^[۳۵] (۱۹۸۶)، بیان می دارد که، بیشتر خطاهایی که در مورد رقومی کردن به این روش وجود دارد را می توان در فقر نقشه های پایه و مقیاس آن ها دانست. خطاهای انسانی نیز باید مورد توجه قرار گیرند. بنابراین دقت هر بانک اطلاعاتی به طور مستقیم به کیفیت فرایند رقومی سازی وابسته می باشد.

۲-۶-۵-۲ اسکن کردن

یک اسکنر یک منبع اطلاعاتی آنالوگی را به شکل رقومی رستری تبدیل می کند. این روش در مورد نقشه ها و عکس ها استفاده می گردد. کیفیت این اطلاعات به کیفیت اسکنر و کیفیت نقشه پایه که قرار است اسکن گردد بستگی دارد. بر خلاف پروسه رقومی سازی با میز دیجیتایزر که کاربر محدود است تا نوع داده هایی که رقومی سازی می کند را کنترل کند. در فرایند اسکن کردن کاربر این محدودیت را ندارد و این روش برای حجم زیاد داده ها می تواند استفاده شود. منابع خطایی که در طی این فرایند رخ می دهد ناشی از وضوح تصویر، منابع ارائه سند و تفسیر خصوصیات جغرافیایی می باشد. وضوح تصویر منبع خطایی است که باید توجه زیادی به آن معطوف گردد. گرچه وضوح بالا جزئیات بیشتری را ثبت می کند ولی سطح زیر و نقش و نگارهای روی کاغذ را برای نیز برای ما ثبت می کند. بنابراین وضوح پایین تر باعث می گردد تا این نقش و نگارهای اضافی حذف گردند. حجم فایل ها در وضوح بالاتر بیشتر و در وضوح پایین تر کمتر می شود (مک زوسکی، ۱۹۹۹).

۲-۶-۵-۳ سنجش از دور

داده های سنجش از دور یکی از مهمترین منابع داده برای سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد که می توان آن را چنین تعریف کرد. فرایند جمع آوری داده از عوارض سطح زمین از فاصله ای که معمولا با هواپیما و یا حس گرهای فضایی تهیه می شود. تصاویر ماهواره ای لندست و اسپات بیشترین داده های سنجش از دور را برای مدیریت اراضی، کنترل و مدیریت محیطی و برنامه ریزی های شهری فراهم می سازند. یک تصویر سنجش از دور به ساختار رستری می باشد و شامل سلول هایی است که هر یک دارای ارزش عددی برای خود هستند. از آن جا که تصاویر خام سنجش از دور دارای خطاهای ژئومتری و رادیومتریک هستند، باید تحت یک پیش پردازش قرار گیرند تا خطاها رفع گردند (مک زوسکی، ۱۹۹۹ به نقل از جانسن^[۳۶]، ۱۹۹۶).

۲-۶-۵-۴ سیستم موقعیت یاب جهانی

این تکنولوژی به واسطه ماهواره ای در مدار، مختصات های دقیق موقعیت ها را تعیین می کند (مک زوسکی، ۱۹۹۹).

۲-۶-۵-۵ اینترنت

تا به حال اینترنت تنها وسیله ای جهت اطلاع رسانی و منبع موجود برای سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد توجه بود. اما امروزه اینترنت خود منبع داده ای مهمی برای این سیستم است. وب سایت هایی که لیستی از منابع داده های جغرافیایی را بیان می کنند (مک زوسکی، ۱۹۹۹).

۲-۶-۶ اطلاعات پایه

- نقشه پایه اطلاعات ضروری از خصوصیات و عوارض اراضی را در اختیار کاربر قرار می دهد. این نقشه به منظور خاصی طراحی نشده است و در زمینه های مختلف می توان از آن بهره برد. نقشه توپوگرافی یک نقشه پایه است (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶؛ دکر^[۳۷]، ۲۰۰۱).
- نقشه موضوعی نقشه هایی که برای اهداف و مقاصد محدود و معینی تهیه می شوند. این نقشه ها فوائد خاص خود را دارند و چون حاوی اطلاعات درباره یک موضوعی خاص هستند نقشه موضوعی می گویند (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶؛ دکر، ۲۰۰۱).
- نقشه پهنه بندی در این نقشه ها حدفاصل پهنه های هم ارزش را با خط از هم جدا می کنند. نقشه خاک و نقشه کاربری اراضی از این نوع هستند (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶).
- شی جغرافیایی عنصری از جهان واقعی که در یک فضای جغرافیایی قرار دارد مانند اتوبان، شهر، ایالت ها، رودخانه و غیره (مک زوسکی، ۱۹۹۹).
- مدل ارتفاعی رقومی
تغییرات پیوسته ناهمواری ها در بستر فضا را گویند (غیور و مسعودیان، ۱۳۷۶). یکی از لایه های رستری چند کاره و مفید در سیستم اطلاعات جغرافیایی است که موقعیت طول و عرض (X,Y) جغرافیایی و ارتفاع هر نقطه را نمایش می دهد. بانک های اطلاعاتی دیگر در سیستم اطلاعات جغرافیایی چه رستری و چه برداری روی این لایه می توانند قرار گیرند (دکر، ۲۰۰۱).
- ژئورفرنس جهت یابی و تعیین موقعیت هر یک از عوارض و خصوصیات مکانی در ارتباط با یکدیگر بر اساس یک سیستم مختصات. تطبیق یک بانک اطلاعاتی با بانک اطلاعاتی دیگر به عنوان مثال وقتی یک لایه وکتوری جاده را روی پشت زمینه تصاویر ماهواره ای منتقل می کنیم، وکتورهای جاده باید روی جاده در تصاویر ماهواره ای منطبق باشد (دکر، ۲۰۰۱).
- داده های جغرافیایی (داده مکانی) مواد یا عناصر سازمان نیافته و غیر قابل فهمی که در یک موقعیت قرار دارند. این عناصر هیچ گونه فرآیندی روی آن ها صورت نگرفته و یا بعضی فرآیندها مانند ژئورفرنس ها کردن روی آن ها اعمال می گردد اما محصول یا نتیجه ای را به ما نمی دهند. در مجموع داده های جغرافیایی یکسری داده خام هستند که با تبدیل شدن به اطلاعات ارزشمند می گردند (مک زوسکی، ۱۹۹۹؛ دکر، ۲۰۰۱).
-اطلاعات داده های خام طی پروسه ای سازمان دهی، به روز، آنالیز، تفسیر، قابل ارائه و قابل استفاده برای کاربر می گردند و در فرایند تصمیم گیری از آن ها استفاده می شود که به آن اطلاعات گفته می شود (مک زوسکی، ۱۹۹۹).
-بانک اطلاعاتی مجموعه ای از داده ها که می توان آن ها را سازمان دهی، به روز، بازیابی و همزمان برای کاربردهای مختلف استفاده کرد. به عنوان مدل یا نمایشی از اطلاعات جغرافیایی جهان واقعی (مک زوسکی، ۱۹۹۹).
داده های مکانی به دو شکل قابل نمایش هستند:
- داده های رستری: داده ها با یک آرایش سازمان یافته در شبکه ای از سلول ها قرار می گیرند که هر سلول ارزش واحد دارد. داده های رستری را می توان به صورت صفحه یا لایه ممتد و پیوسته که یک منطقه را پوشش می دهند در نظر گرفت (دکر، ۲۰۰۱).
در ساختار رستری نقطه به شکل پیکسل های تکی، خط به صورت پیکسل های به هم پیوسته در یک ردیف به ضخامت یک پیکسل واحد و پلی گون از مجموعه ای از پیکسل های همجوار با ارزش یکسان نمایش داده می شوند (مک زوسکی، ۱۹۹۹).
-داده های وکتوری: داده هایی که به شکل خط، نقطه و پلی گون نمایش داده می شوند (دکر، ۲۰۰۱). داده های نقطه ای تنها یک موقعیت را با طول و عرض جغرافیایی نشان می دهند. خط دو نقطه را که تحت عنوان گره نامیده می شوند را به هم متصل می کند. هر خط طول آن قابل محاسبه می باشد ولی مساحت آن نه. بنابراین به عنوان یک عنصر یک بعدی شناخته می شود. پلی گون مناطق دو بعدی محصور شده ای هستند که از تقاطع خط و نقطه به دست می آیند. داده های وکتوری و داده های رستری قابل تبدیل به یکدیگر هستند. داده های رستری بیشتر به عنوان پشت زمینه و داده های وکتوری برای ارائه استفاده می گردند (دکر، ۲۰۰۱).

۵-۹. پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۱۲۵

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۱۰. محدودیت های تحقیق ۱۲۶
پرسشنامه ۱۳۳
فصل اول
مقدمه
در عصر پست مدرن و فراصنعتی کنونی سازمان ها در حال تغییرات بنیادی هستند و این تغییرات در هزاره جدید در حال افزایش است . سازمان هزاره جدید بر اساس میزان توجه و تاکید بر روی ایجاد ارزش افزوده در هر یک از فرایند های کاری و فعالیت داخلی سازمان شناسایی و سنجیده می شود و بنابر این چنین سازمانی در توانایی ایجاد تغییر و نیز به کارگیری تخصصی و تجربه سازمانی نیاز به سرعت عمل دارد .
اعضای این چنین سازمان هایی در واقع کارمند نیستند، بلکه شرکایی هستند که در سطح بالایی در فعالیت های سازمان یا شرکت در گیر و سهیم هستند . بنابراین، این چنین دیدگاهی نیاز به نوعی جدید از معماری سازمانی دارد که به عنوان یک محرک، انعطاف پذیری و مقاومت لازم برای بقا در بازار رقابتی این هزاره را فراهم آورد .بسته های نرم افزاری ERP چنین معماری قدرتمندی را فراهم می آورند .
مساله اصلی تحقیق :
رشد غیر قابل پیش بینی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه های گذشته که با تکیه بر توسعه صنایع مختلف از جمله الکترونیک، کامپیوتر، مخابرات و غیره صورت گرفته بر جنبه های مختلف عملکرد سازمان ها تاثیرات شگرفی داشته است . همزمان با این تغییرات، محیط فعالیت سازمان ها پیچیده تر شده و به همین جهت نیاز به سیستم های مختلفی که بتواند ارتباط یکپارچه بین اجزای مختلف سازمان برقرار کرده و جریان اطلاعات را در بین آنها تسهیل کند، افزایش چشمگیری یافته است . این سیستم ها که در مجموع به سیستم های سازمانی^[۲] معروف هستند، زمینه ای را فراهم آورده اند که مدیران بتوانند در تصمیم گیری های مختلف خود از اطلاعات مناسب و یکپارچه در هر مکان و زمان استفاده نمایند .(Chun-Chin Wei-2005)
از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، ظهور نرم افزارهای یکپارچه ای تحت عنوان Enterprise Resource Planning (ERP) با هدف بکارگیری در سازمان های بزرگ، توسعه بسیار زیادی پیدا کرده است . این نرم افزارهای بسیار قدرتمند، پیچیده و گران قیمت، سیستم های از پیش طراحی شده ای هستند که پس از اعمال تغییراتی توسط مشاوران، پیاده سازان و مشاوران تحلیل فرآیندهای سازمانی، پیاده سازی و اجرا می شوند . در بسیاری از موارد، سازمان ها به دلیل اجبار در تبعیت از منطق حاکم بر این نرم افزارها، مجبور به اصلاح و بازبینی مجدد فرآیندهای خود هستند .در این نرم افزار ها بر خلاف نرم افزار های قدیمی که در سازمان ها از طریق واحدهای مختلف سازمانی توسعه پیدا می کردند، این کار به راحتی صورت نمی پذیرد.
پس ERP را می توان به عنوان نرم افزار یکپارچه ای تعریف نمود که دارای اجزا و یا ماژول هایی برای برنامه ریزی، تولید، فروش، بازاریابی، توزیع، حسابداری، مدیریت منابع انسانی، مدیریت پروژه، مدیریت موجودی، مدیریت خدمات و نگهداری و تعمیرات، مدیریت حمل و نقل و بازرگانی الکترونیک است . معماری و ساختار ERP بگونه ای است که یکپارچگی و جامعیت اطلاعات در سطح سازمان را فراهم نموده و جریان روان اطلاعات بین بخش های مختلف سازمان را فراهم می آورد( جعفرزاده ۱۳۸۶) .
انجمن کنترل تولید و موجودی آمریکا ERP را به صورت زیر تعریف می نماید :
” سیستمی اطلاعاتی برای برنامه ریزی و کنترل موثر تمامی منابع مورد نیاز برای دریافت، تولید، ارسال و پاسخگویی به نیازهای مشتریان، در شرکتهای تولیدی، توزیعی و خدماتی.
تعاریف بسیار زیاد دیگری برای ERP ارائه شده است از جمله :
ERP یک بسته نرم افزاری تجاری است که هدف آن یکپارچگی اطلاعات و جریان اطلاعات بین تمامی بخشهای سازمان از جمله مالی، حسابداری، منابع انسانی، زنجیره عرضه و مدیریت مشتریان است . (Davenport .1998)
سیستم های ERP سیستم های اطلاعاتی قابل تغییر و تنظیمی هستند که اطلاعات و فرآیندهای مبتنی بر اطلاعات در سازمان را در درون واحدهای سازمانی و بین آنها یکپارچه می نماید.Hilsgersberg.et al.2000) (
ERP ابعاد بسیار گسترده ای دارد و هنگامی که بر روی ادبیات موضوع ERP به جستجو می پردازیم، مطالب و مقالات زیادی در رابطه با ERP وجود دارد و کارهای بسیاری بر روی آن انجام شده است . بعضی از این مقالات به بررسی کلی ERP پرداخته و سعی کرده اند از دیدگاهی کلی نگر و جامع ابعاد مختلف آنرا بررسی نمایند . از سوی دیگر، تحقیقات و مقالاتی وجود دارند که به بررسی یک بعد خاص از ERP بصورت تخصصی و عمیق پرداخته اند . لذا می توانیم ماهیت تحقیقات انجام شده بر روی ERP را در طیفی به صورت زیر نمایش دهیم :( Somers M.& Nelson G . 2004 ).
تحقیقات کلی تحقیقات تخصصی
شکل ۱ طیف تحقیقات بر روی ERP
با توجه به گستردگی بحث و محدودیت زمانی، در این تحقیق بر روی یک مبحث بصورت متمرکز کار خواهد شد . لذا تحقیق مورد نظر در این تحقیق در سمت چپ طیف و از جنس تحقیقات تخصصی است .
در این تحقیق قصد ارزیابی آمادگی برای بکارگیری سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) است .
برای روشن تر شدن موضوع، مناسب است که جایگاه بحث مورد نظر در این تحقیق را در میان دامنه گسترده ERP مشخص کنیم :
انجام یک پروژه ERP مراحل و قدم های متعددی دارد که می توان این مراحل را در چهارچوبی که در شکل ۲ ارائه شده است نمایش داد :
شکل ۲ ) چهار چوب چرخه حیات ERP
(Jose M . Esteves .Joan A . Pastor . 2001)
این چهار چوب دارای شش (( فاز^[۳] )) و چهار ((بعد^[۴] )) است . فازها نشان دهنده مراحل مختلف چرخه عمر سیستم ERP در سازمان و ابعاد معرف دیدگاه های^[۵] مختلفی هستند که می توان با توجه به آنها هر کدام از فازها را مورد بررسی قرارداد . در ذیل ابتدا فازها و سپس ابعاد را مختصراً شرح می دهیم :
فازها عبارتند از :
۱) Adoption: در طی این مرحله، مدیران به بررسی میزان نیاز و آمادگی سازمان در استفاده از یک سیستم ERP می پردازند و رویکرد کلی سیستم های اطلاعاتی سازمان را بگونه ای انتخاب می کنند که بتوانند بخوبی چالش های کسب و کار را مشخص کرده و استراتژی های سازمان را بهبود دهند . این مرحله شامل تعریف اهداف، دستاوردها و نیازمندی ها است .
۲) Acquisition : این مرحله شامل انتخاب بهترین سیستمی است که با نیازمندیهای سازمان منطبق بوده و کمترین نیاز به بومی سازی را داشته باشد . همچنین معمولاً یک شرکت مشاور نیز برای همراهی با سازمان در انجام مراحل بعدی پیاده سازی ERP انتخاب می شود .
در این مرحله فاکتورهایی از قبیل قیمت، خدمات آموزشی و نگهداری، توافقات قراردادی و بازگشت سرمایه مورد بررسی قرار می گیرند .
۳) Implementation : این مرحله شامل Customize یا منطبق کردن سیستم ERP به خدمات گرفته شده با نیازمندی های سازمان است . معمولا این کار به کمک مشاورانی که با متدولوژی های پیاده سازی و مهارت های آن آشنا هستند انجام می گیرد .
۴) Use & Maintenance : این مرحله شامل استفاده از محصول بصورتی است که فواید مورد انتظار را حاصل نماید . در طول این فاز باید جنبه هایی مانند کارایی، تناسب و کفایت مورد توجه قرار گیرد . همچنین هنگامیکه سیستم پیاده سازی شد باید نگهداری شود و مشکلات آن برطرف گردیده و نیازمندی های جدید و بهبودی های کلی نیز در آن اعمال گردد .
۵) Evolution : در طی این مرحله سعی می شود یکپارچگی سیستم ERP با سایر قابلیت ها مانند برنامه ریزی های پیشرفته^[۶]، زمانبندی^[۷]، مدیریت زنجیره تامین^[۸]، مدیریت ارتباط با مشتری^[۹] و گردش کار^[۱۰] توسعه و تکامل یابد .
۶) Retirement:این مرحله زمانی است که با ظهور تکنولوژی های جدیدتر و یا ناکارآمدی سیستم ERP و یا تغییر در دیدگاه های کسب و کار سازمان، مدیران تصمیم به جایگزین کردن سیستم ERP موجود با ERP ای دیگر و یا سایر سیستم های اطلاعاتی که بیشتر با نیازمندی های سازمان منطبق باشند می گیرند .
ابعاد نیز عبارتند از :
۱)Product : این بعد بر روی جنبه های مختلف یک سیستم ERP خاص از قبیل کارایی، تکنولوژی، سخت افزار و نرم افزار تمرکز دارد .
۲)Process : هر سازمانی فعالیت های اساسی ای دارد که باید توسط سیستم پشتیبانی شود . بعلاوه سیستم ERP باید به تصمیم گیرندگان سازمانی در مدیریت منابع و عملکردهای سازمان کمک کند . معمولا سرمایه گذاری عمده بر روی ERP باعث ایجاد مهندسی مجدد فرایند ها^[۱۱] در سازمان می شود تا سازمان با نیازمندی های عملکردی سیستم جدید ERP منطبق شود و کارایی آن افزایش یابد .
۳) People : این بعد به منابع انسانی سازمان و نقش و مهارت آنان در چرخه حیات ERP اشاره دارد . این نقش ها و مهارت ها باید به خوبی توسعه داده شوند تا پیچیدگی و ریسک سازمان در تعامل با سیستم ERP جدید به حداقل برسد.
۴) Change Management : این بعد به دانش بکار گرفته شده در تعامل با پیچیدگی های حاصل از بکارگیری سیستم ERP در سازمان اشاره دارد که باعث می شود تغییرات لازم در زمانی مناسب و با هزینه ای منطقی به نتیجه صحیح برسد . رویکرد مدیریت تغییر سعی در ایجاد این اطمینان دارد که مقبولیت و آمادگی برای سیستم جدید در سازمان، امکان برخورداری صحیح از مزایای سیستم را فراهم می سازد .
با توجه به این چهار چوب و توضیحاتی که برای آن مطرح شد، تحقیق حاضر در فاز Adoption و دیدگاه ( بعد ) مطرح شده در این چهار چوب قرار می گیرد.
همانطور که گفته شد عوامل موثر در ارزیابی آمادگی موفقیت پیاده سازی متعدد هستند. در این تحقیق، بطور مشخص این قسمت بصورت تخصصی و عمیق مورد بررسی قرار می گیرد و در حقیقت سوالاتی از قبیل اینکه چرا اصولا سازمان تصمیم به پیاده سازی ERP گرفته و آیا مباحث مالی و محدودیت های بودجه ای، آمادگی سازمان، فرهنگ سازمانی و مواردی این چنینی به درستی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است یا خیر در این تحقیق مد نظر است . به عبارت دیگر می خواهیم برای سازمانی که تصمیم به پیاده سازی و بکارگیری ERP در سازمان خود گرفته است و بسته های ERP خاصی را نیز کاندید انتخاب قرار داده است، به بررسی این موضوع بپردازیم که از ابعاد مختلف آماده بکارگیری است؟
تشریح و بیان مساله :
امروزه بویژه در کشور ما، ERP یکی از موضوعات روز و بسیار مطرح بوده و در کانون توجه قرار دارد. بسیاری از سازمان های دولتی و خصوصی به دنبال پیاده سازی و بکارگیری ERP در سازمان خود هستند تا آنجا که بسیاری از ارگانهای دولتی موظف به مجهز کردن خود به سیستم ERP می باشند و به تعبیر دیگر می توان گفت که در حال حاضر تب ERP در کشور بالا گرفته است .(جعفر زاده ۱۳۸۶)
لذا اگر چه هر تحقیق کاربردی در زمینه ERP در کشور ما می تواند مفید باشد اما از آنجاییکه بسیاری از سازمانها ( به هر دلیل ) تصمیم به بکارگیری ERP نموده اند به نظر می رسد که در حقیقت مراحلی مثل بررسی آمادگی سازمان ( Readiness ) یکی از مراحل مهم برای بکارگیری ERP است.
همچنین از طرف دیگر تعداد نسبتاً زیادی شرکت های تولید کننده راه حل های ^[۱۲]IT وجود دارند که مدعی ارائه و فروش سیستم ERP می باشند . لذا همیشه این سوال برای مدیران سازمان های خواهان بکارگیری بسته های ERP وجود دارد که کدامیک از این سیستم ها یا بسته های موجود در بازار برای سازمان آنان مناسب تر است ؟
نتایج تحقیقات آماری در دنیا حکایت از آن دارد که حدود ۷۰درصد پروژه های استقرار ERP در دنیا با شکست روبرو بوده ­اند. با نگاهی منفی به این آمار در می یابیم که ریسک استقرار پروژه های ERP زیاد می باشد اما با نگاه متفاوت  می توان گفت که بیش از ۳۰ درصد از پروژه های استقرار ERP در دنیا با موفقیت کامل روبرو بوده ­اند و این مطلب نشان می دهد که اگر دلایل شکست پروژه های ERP با دقت مطالعه گردد و از نتایج این مطالعات بهره برداری مناسب گردد می توان احتمال موفقیت اینگونه پروژه­ ها را افزایش داد.
مهمترین  دلایل شکست  پروژه­ های ERP :
عدم آمادگی: سازمان برای بکارگیری سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی آماده نباشد.
انتخاب محصول : عدم انتخاب محصول مناسب که نیازمندیهای سازمان را به خوبی مرتفع نماید و نزدیکترین محصول به نیازهای سازمان باشد.
انتخاب پیمانکار : عدم انتخاب شرکت مناسب برای استقرار محصول
پرسنل : عدم تخصیص نیروهای مدیریتی و کارشناسی تمام وقت از سوی سازمان
حدود قرارداد: عدم تعیین دقیق حوزه انجام کار در قرارداد
مدیریت تغییرات: عدم توجه به مدیریت تغییرات در سازمان مشتری
مهارت : عدم آشنایی و مهارت تیم پیمانکار با فرآیندهای کارفرما(Jaideep Motwani.2005)
انتخاب ERP دارای اهمیت بسزایی است و عوامل زیر را سبب می شود:
کاهش ریسک در انتخاب نرم افزار نا مناسب
کاهش ریسک در عدم موفقیت پیاده سازی

۰۸/۰

خودرهنموددهی

۲۷/۰-

۲۶/۰

تحریک­طلبی

۲۴/۰-

۲۵/۰

لذت­طلبی

۳۲/۰-

۳۷/۰

پیشرفت

۳۱/۰-

۲۷/۰

قدرت

۰۲/۰-

۳۴/۰

امنیت

۱۱/۰-

۱۳/۰

P< 01/0 P<05/0
همانطور که در جدول ۴-۱۰ مشاهده می­ شود بین ارزش­های شخصی بصورت تک نشانگر و نیز مؤلفه­ های آن با اضطراب مرگ رابطه وجود دارد، بدین صورت که رابطه بین ارزش­های شخصی با اضطراب مرگ در سطح ۰۱/۰ معنادار و منفی می­باشد.
از طرف دیگر رابطه بین ارزش­های شخصی و مؤلفه­ های آن با حمایت اجتماعی بررسی گردید و نتایج حاصل با توجه به جدول ۴-۱۰ نشان می­ دهند که بین ارزش­های شخصی، همنوایی، سنت­گرایی، نوع دوستی، خودرهبری، تحریک­طلبی، لذت­طلبی، پیشرفت و قدرت با حمایت اجتماعی همبستگی معنادار مثبت در سطح ۰۱/۰ وجود دارد، همچنین بین امنیت و حمایت اجتماعی رابطه معنادار مثبت در سطح ۰۵/۰ مشاهده شد. اما بین مؤلفه جهان­شمول­نگری و حمایت اجتماعی رابطه معناداری بدست نیامد.

• آیا ادراک حمایت اجتماعی با اضطراب مرگ رابطه دارد؟

از طرف دیگر رابطه بین حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ نیز بررسی گردید که با توجه به نتایج بدست آمده در جدول ۴-۱۰ بین حمایت اجتماعی و اضطراب مرگ رابطه معنادار منفی۸۶/۰-= r در سطح ۰۱/۰ مشاهده شد.

• آیا بین ارزش­های شخصی و اضطراب مرگ رابطه وجود دارد؟

علاوه بر بررسی رابطه بین ارزش­های شخصی و اضطراب مرگ، در این پژوهش رابطه بین مؤلفه های ده­گانه ارزش­های شخصی و اضطراب مرگ نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل در جدول ۴-۱۰ نشان می­ دهند که رابطه بین همنوایی، جهان­شمول­نگری، خودرهنموددهی، تحریک­طلبی، لذت­گرایی، پیشرفت و امنیت با اضطراب مرگ در سطح ۰۱/۰ معنادار و منفی و همچنین رابطه بین سنت­گرایی و خیرخواهی با اضطراب مرگ در سطح ۰۵/۰ معنادار و منفی است. اما بین مؤلفه قدرت و اضطراب مرگ رابطه معناداری مشاهده نشد.

• آیا در اولویت­های ارزش­های شخصی، بین زنان و مردان تفاوت وجود دارد؟

برای پاسخ به این سوال و جهت بررسی تفاوت میان زنان و مردان به لحاظ نوع ارزش­ها از آزمون t (مقایسه میانگین­ها) استفاده شده است. نتایج بدست آمده در جداول ۴-۱۱ و ۴-۱۲ تفاوت مردان و زنان را در نوع ارزش­ها منعکس می­ کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول ۴-۱۱ فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد ریخت­های ارزشی بر حسب تفکیک جنسیت

چولگی

۱۲٫۷۹-

۰٫۳۷-

۳٫۷۰

۱۲

۵٫۵۷

۱٫۲۹

۲۲٫۱

۱٫۱۶

کشیدگی

۱۹۸٫۴۰

۲٫۱۴

۱۶٫۳۳

۱۷۵٫۰۳

۴۵٫۱۶

۱۱٫۴۵

۵۲۸٫۴۶

۴٫۴۴

اصلی ترین شاخص مرکزی، میانگین است که نشان دهنده نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص خوبی برای نشان دادن مرکزیت داده هاست. برای مثال مقدار میانگین برای متغیر سن شرکت برابر با ۳۷٫۵۸ می باشد که نشان می دهد بیشتر داده ها حول این نقطه تمرکز یافته اند. میانه یکی دیگر از شاخصهای مرکزی میباشد که وضعیت جامعه را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میشود میانه این متغیر ۴۰ می باشد که نشان میدهد که نیمی از داده ها کمتر از این مقدار و نیمی دیگر بیشتر از این مقدار هستند. به طور کلی پارامترهای پراکندگی، معیاری برای تعیین میزان پراکندگی از یکدیگر یا میزان پراکندگی آنها نسبت به میانگین است. از مهم ترین پارامترهای پراکندگی، انحراف معیار است. در بین متغیرها نرخ بازده دارایی ها دارای کمترین و متغیر فروش بیشترین میزان پراکندگی را دارا می باشند. که نشان می دهد این دو متغیر به ترتیب کمترین و بیشترین میزان تغییرات را دارا می باشند. میزان عدم تقارن منحنی فراوانی را چولگی مینامند. اگر ضریب چولگی صفر باشد، جامعه کاملاً متقارن است و چنانچه این ضریب مثبت باشد، چولگی به راست و اگر ضریب منفی باشد چولگی به چپ دارد. متغیر هزینه تبلیغات شرکت بیشترین عدم تقارن و متغیر سن شرکت کمترین عدم تقارن را نسبت به توزیع نرمال دارند. میزان کشیدگی یا پخی منحنی فراوانی نسبت به منحنی نرمال استاندارد را برجستگی یا کشیدگی مینامند. متغیر هزینه تبلیغات شرکت بیشترین برجستگی و متغیر سن شرکت کمترین برجستگی را نسبت به منحنی نرمال دارد. هنگامی که مقدار کشیدگی برابر صفر باشد توزیع داده ها طبیعی است یعنی در شکل توزیع که بلند و رو به بالاست، داده ها تقریباً نزدیک به هم می باشند و واریانس کم است. در صورتی که کشیدگی مثبت باشد برآمدگی منحنی توزیع داده ها در نقطه اوج قرار خواهد گرفت. در شکل توزیع مسطح که کشیدگی منفی دارد، داده ها دور از هم‌ قرار دارند و واریانس زیاد است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳- مفروضات مدل رگرسیون
همان گونه که قبلاً بیان شد تکیه بر نتایج آماری بدون توجه به پیش فرضهای مدل رگرسیون از اعتبار چندانی برخوردار نیست و نمی توان از آن برای تصمیم گیریها استفاده کرد. بنابراین قبل از انجام هر گونه تفسیر نتایج رگرسیون باید برای تصدیق صحت نتایج، مفروضات مدل را بررسی نمود. با توجه به اینکه داده های ما ترکیبی می باشند، از بین فروض تنها همسانی واریانس و عدم خودهمبستگی باقیمانده ها موضوعیت پیدا می کند که در ادامه بررسی خواهد شد.
۴-۳-۱- آزمون عدم خود همبستگی باقیمانده ها
جهت آزمون خود همبستگی بین باقیمانده ها از آزمون دوربین واتسون استفاده میگردد. آماره دوربین – واتسون محدود به دامنه ۴ ≥ DW ≥ ۰ می باشد. که اگر مقدار آماره صفر شود، خود همبستگی کامل مثبت و اگر ۴ شود، خود همبستگی کامل منفی بین پسماندها وجود دارد. اگر این مقدار حدود ۲ باشد، خود همبستگی وجود ندارد (بدری،۱۳۸۹). در پژوهش حاضر از این آزمون برای تشخیص وجود و یا عدم وجود خودهمبستگی استفاده شده و در صورت وجود، خود همبستگی به وسیله جزء AR یا با بهره گرفتن از روش حداقل مربعات تعمیم یافته (GLS) برطرف می شود.
۴-۳-۲- آزمون عدم ناهمسانی واریانس باقیمانده ها
یکی از فرضیه های اساسی یک مدل رگرسیونی مناسب، فرض همگونی (همسانی‌) واریانس باقیمانده ها است. برای بررسی این فرض در این پژوهش از آزمون وایت(White Test) استفاده میشود. فرض صفر در این آزمون همسانی واریانس باقیمانده ها می باشد که اگر مقدار p-value بیشتر از ۰٫۰۵ باشد فرض صفر پذیرفته می شود.
۴-۴-آزمون مانایی متغیرها
قبل از برآورد مدل رگرسیون بر روی داده ها، لازم است مانایی تک تک متغیرها بررسی شود چون در صورتی که متغیرها نامانا باشند، باعث بروز مشکل رگرسیون کاذب میشود. در این تحقیق برای بررسی مانایی متغیرها برای داده های ترکیبی، ازآزمون فیشر-ADF استفاده میشود. فرض صفر در این آزمون وجود ریشه واحد یا بطور معادل، عدم مانایی متغیر ها می باشد که اگر مقدار p-value کمتر از ۰٫۰۵ باشد فرض صفر رد می شود و متغیرها مانا هستند.
۴-۵- آزمون فرضیات
در این بخش فرضیات پژوهش مورد آزمون قرار می گیرند. دو فرضیه تحقیق با بهره گرفتن از مدل های رگرسیون ترکیبی آزمون می شوند. در مدلهای رگرسیونی با توجه به مقادیر p-value نسبت به رد یا تأیید فرضیه صفر تصمیم گرفته میشود. اگر p-value کمتر از سطح معنی داری ۰٫۰۵ باشد فرض صفر رد، در غیر این صورت فرض صفر پذیرفته میشود.
۴-۵- ۱- آزمون فرضیه اول
فرضیه اول تحقیق به شرح زیر می باشد:
” هنگامی که هزینه های تبلیغاتی افزایش می یابند، فروش نیز افزایش می یابد.”
جهت آزمون این فرضیه از مدل چند متغیره زیر استفاده می‌شود:
SALES_t = α_۰ ADV_t-1 + α_۱ROA_t + α_۲SIZE_t + α_۳MB_t + α_۴LOSS_t + α_۵AGE_t + ε (۱)
قبل از برازش مدل جهت آزمون فرضیات، باید نوع روش (روش تلفیقی یا تابلویی) و فروض کلاسیک رگرسیون بررسی شود.
۴-۵-۱-۱- تعیین نوع داده های ترکیبی
با توجه به اینکه داده های مورد استفاده در این پژوهش ترکیبی (سال-شرکت) می باشند و داده های ترکیبی به دو صورت تابلویی و تلفیقی می باشد، لذا به منظور انتخاب بین روش داده های تابلویی و تلفیقی در برآورد مدل، از آزمون F لیمر استفاده شده است. برای بررسی نتایج Fلیمر، در صورتی که احتمال آماره F بیشتر از ۰٫۰۵ باشد، باید از روش داده های تلفیقی استفاده کرد. در غیر این صورت از روش داده های تابلویی استفاده می شود. خلاصه نتایج آزمون F لیمر در جدول (۴-۲) ارائه شده است. همانطور که مشاهده می شود مقدار p-value برابر صفر و کمتر از ۰٫۰۵ می باشد، در نتیجه روش داده های تابلویی پذیرفته می شود. در صورت پذیرفته شدن روش داده های تابلویی، سپس باید آزمون هاسمن را جهت انتخاب بین روش اثرات تصادفی یا ثابت بکار برد. در آزمون هاسمن، در صورتی که احتمال آماره کای دو بیشتر از ۰۵/۰ باشد، باید از روش اثرات تصادفی و در غیر این صورت از روش اثرات ثابت استفاده می شود. با توجه به مقدار p-value آزمون هاسمن در جدول (۴-۲) برابر ۰٫۵۳ و بیشتر از ۰٫۰۵ است، در نتیجه روش اثرات تصادفی پذیرفته می شود.
جدول (۴-۲): آزمون F لیمر و هاسمن

مدل

آزمون F لیمر

آزمون هاسمن