«هر دین تمام عیار، هم باید واجد حقیقتی باشد که موجب رستگاری و نجات است و هم حضوری که جذاب، دگرگون‌کننده و نیز وسیله‌ای در خدمت رهایی و رستگاری است».[۳۳۶] البته این دو مؤلفه نیز مانند سه عامل گذشته، در همه‌ی سنت‌ها به صورت واحد یافت نمی‌شوند، مثلاً در ادیان ابراهیمی، مسیحیت بر حضور تأکید می‌کند و اسلام بر حقیقت، و این در حالی است که حقیقت از ذاتیات مسیحیت بوده، برای این دین، اجتناب‌ناپذیر است؛ چنان‌که حضور برای اسلام نیز غیرقابل اجتناب است.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۳-۲-۲- جمع بندی و نتیجه گیری بخش
سابقه‌ی تاریخی سنت‌گرایی به عنوان یک جریان فکری به کمتر از یک قرن بر میگردد.
این جریان در پی تحولات جهان مدرن و سیطره‌ی روز افزون مدرنیته، به وجود آمد. دغدغه اصلی‌اش، نقد مدرنیسم غربی و بازگرداندن انسان به سنت‌های ازلی و ابدی دوران پیش از تجدد است که با سیطره‌ی تجدد کمرنگ یا به دست فراموشی سپرده شده‌اند.
سنت در نزد سنت‌گرایان دو معنی مرتبط، اما متمایز با هم دارد: یکی حقیقت مطلق، بی‌صورت و فرازمان که از طریق وحی و انکشاف الهی بر انسان عیان میشود و دیگری تجلی صوری حقیقت‌های الوهی ازلی در زمان و مکان از طریق ظواهر و قوالب اسطوره‌ای و دینی.
این مکتب به دست اندیشمندانی چون رنه گنون، کوماراسوامی و شوان هویت مستقلی یافت و پس از ایشان توسط شاگردانشان که از جمله‌ی آنها سیدحسین نصر، اندیشمند مسلمان ایرانی میباشد گسترش یافت.
نظریه «وحدت متعالی ادیان» به عنوان پیام اصلی این مکتب در پی راه حلی برای کثرت صور قدسی، حل تعارض بین ادیان و توجیه رابطه بین ادیان و امر متعالی مطرح شده است. سنت‌گرایان بین ظاهر و باطن دین تفکیک قائل شده‌اند و تغایرها را به ظاهر و نمود‌های دین و مشابهت‌ها را به باطن و گوهر دین ارجاع می‌دهند.
نصر نیز به عنوان نظریه‌پرداز این مکتب به کثرت‌گرایی دینی در قالب نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان معتقد است و با توجه به پیشینه فکری و سنتی خود به تبیین این نظریه پرداخته است؛ وی برای تبیین نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان برشش مبنا استدلال می‌کند که عبارت‌اند از: ۱- مبدا واحد تمام ادیان، ۲- تفاوت جایگاه امر مطلق و مثل اعلاء، ۳- اصل راست آیینی، ۴- تمایز میان بعد ظاهری و باطنی، ۵- وحدت باطنی و کثرت ظاهری ۶- وجود عناصر متشابه در ادیان مختلف.
در تحقیق حاضر تلاش بر این است که پس از ارائه نظریه‌ی وحدت متعالی ادیان و ادله‌ی آن در این فصل، به تبیین مبانی فکری دکتر نصر در ارائه این نظریه بپردازیم.
۳-۳- مبانی نظریه وحدت متعالی ادیان
۳-۳-۱- مبانی نظری وعرفانی نظریه ی وحدت متعالی ادیان
۳-۳-۱-۱- فلسفه سنت گرایان (حکمت خالده)
فلسفه سنت‌گرایان یا همان حکمت خالده یکی از مهم‌ترین مبانی فلسفی و عرفانی نصر در تاسیس منظومه فکری خود است. این فلسفه هم دارای ابعاد عقلانی و هم واجد ابعاد معنوی و عرفانی است. بدین‌لحاظ هم در مبانی فلسفی نصر به کار ما خواهد آمد و هم در قسمت مبانی عرفانی وی. عجالتاً در بخش مبانی عرفانی او به تشریح این دیدگاه می‌پردازیم، با این توجه که در بخش مبانی نصر نیز به کار ما خواهد آمد و عدم ذکر آن در بخش فلسفی از جهت اجتناب از تکرار مباحث میباشد.
حکمت خالده تشریح‌کننده‌ی منظومه فکری سنت‌گرایان است و از این‌رو آنچه تاکنون درباره مسأله وحدت ادیان و اصول آن بیان شد، از حکمت خالده برگرفته شده است.
در غرب اصطلاح «فلسفه جاویدان»[۳۳۷] با اثر آلدوس هاکسلی[۳۳۸] به همین نام تداعی میشود، اما فارغ از برداشت طبیعت‌گرایانه هاکسلی از این مفهوم، آن‌چنان‌که نصر معتقد است «اصطلاح حکمت خالده توسط آگوستین استویخوس[۳۳۹] در کتاب «De PereniniPhilosophia» در دوره رنسانس در ۱۵۴۰م به کار برده شده و لایب نیتس در نامهای که در ۱۷۱۵م نوشت آن را بر سر زبان‌ها انداخت».[۳۴۰]
آگوستین استویخوس آن را معادل حکمت ازلی می‌دانست که هم فلسفه و هم الهیات را در بر می‌گیرد.
«باور او بر این بود که حکمت در ابتدا ریشه‌ای الهی داشته است و معرفتی قدسی بوده که خداوند آن را به حضرت آدم (ع) اعطا کرده، اما غالب فرزندان او رفته رفته آن را فراموش کردند. از این رو تصویر کم‌رنگی از آن در الهیات باستانی باقی‌مانده است».[۳۴۱]
حکمت ازلی[۳۴۲] که از مؤلفه‌های اصلی مفهوم سنت است در واقع همان چیزی است که هندوها آن را سنتاذرمه می‌نامند و در میان مسلمانان حکمت خالده نام دارد. «یکسانی سنتاذرمه با سنت ازلی به معنای کاستن از حجت و اعتبار پیام‌های بعدی فرو فرستاده شده از عالم بالا نیست؛ پیام‌هایی که هر کدام با یک مبدأ آغاز میشوند که در واقع مبدأ کل است و سرآغاز یک سنت را نشان می‌دهند که هم ازلی و هم انطباق آن با دوره بشری معین است، انطباقی که در حقیقت، امکان الهی است که در سطح بشر تجلی یافته است».[۳۴۳]
در آثار دکتر نصر حکمت خالده یا حکمت جاوید معرفتی است که همیشه بوده و خواهد بود و خصیصه جهان شمول دارد و همواره در میان اقوام و ملل از سرزمین‌های مختلف وجود داشته و آن معرفتی است که قابل حصول برای عقل شهودی است و در قلب ادیان یا سنن وجود دارد.
دکتر نصر حکمت خالده را دال بر حقیقتی سرمدی می‌داند که در بطن همه سنت‌ها وجود دارد. حکمت، نزد نصر «آن سنت فلسفی است که با تعالیم ادریس نبی آغاز شد که نزد مولفان قدیمی مسلمان با هرمس یکی شناخته میشود».[۳۴۴]
او بر این باور است که در تفسیر سنتی، حکمت خالده تصویرگر علمی است که ساحت ظاهر در حوزه دین و کیهان و دروازه ورود به ساحت باطن است. در واقع مابعدالطبیعه‌ای که فلسفه جاودان خیال آن را در سر می‌پروراند، بر سلسله مراتب وجود کلی و چنان‌که گفتیم بر تمایز میان ظاهر و باطن، صورت ظاهری و ذات، قشر و لب یا پدیدار و ذات فی نفسه مبتنی است. درک و لحاظ این تمایزات برای فهم فلسفه جاودان بسیار ضروری است و جاودانگی و جهان شمولی فلسفه خالده از همین خاستگاه است.[۳۴۵]
شوان آن را دیدگاه مابعدالطبیعه جهانی می‌داند که از طریق سنت‌های مختلفی که منشأ آسمانی دارند، بر آدمیان مکشوف شده است و برای آن معادل‌هایی نظیر «دین خالد» یا «دین دل» و Sophia perenna را در مقابل philosophia perenne قرار میدهد.[۳۴۶] حکمت جاوید شاخه‌ها و انشعاباتی مربوط به کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، هنر و دیگر رشته‌ها دارد، اما «در بطن آن مابعدالطبیعه محض نهفته است، به شرطی که اصطلاح مابعدالطبیعه را علم به حقیقۀ‌الحقایق و علم قدسی بنامیم».[۳۴۷]
این معنا از مابعدالطبیعه به معنای رایج متافیزیک در غرب نمی‌باشد، بلکه از نظر سنت‌گرایان در حقیقت علم الهی است. باید گفت که تعریف مابعدالطبیعه در نزد ایشان به تعاریفی کلی محدود میشود.
مابعدالطبیعه علمی است به دقت ریاضیات و با همان وضوح و اتقان، ولی تنها از راه شهود عقلی قابل حصول است و نه ابداً از طریق استدلال‌پردازی، از این رو، با فلسفه آنگونه که معمولا فهمیده میشود تفاوت دارد، به سخن دیگر«نوعی نظاره و واقعیت است که تحقق یافتنش، معادل است با تقدس و کمال معنوی و بنابراین وصول به آن تنها در چهارچوب یک سنت وحیانی میسر است».[۳۴۸]
برای فهم بهتر معنای حکمت خالده و ارتباط آن با فلسفه و مفهوم مابعدالطبیعه که در بطن آن نهفته است باید به معنای عقل و سنجیدن حکمت خالده و ارتباط آن با فلسفه به معنای مدرنش دست یافت. در پس این تمایزات، تمایز میان عقل جزئی و استدلال گر و عقل کلی و شهودی نهفته است.
فلسفه به ویژه به معنای بعد از رنسانس آن بر عقل جزئی تکیه دارد و استدلال‌ورزی خصیصه اصلی آن است، فلسفه معمولاً خود را معتبر می‌داند و به هیچ توجیهی بیرون از خود نیاز ندارد زیرا همه ی ابعاد را از لحاظ قوانین منطقی‌اش بررسی کرده است.
به بیان شوان «فلسفه به ندرت در چهارچوب‌های ذهنی‌ای که آنها را مطلق تصور می کنند تأمل می‌ورزد و در چهارچوب های ذهنی که اگر از منظر واقعیت روحانی نگریسته شوند، صرفا موضوعاتی بسیار مجازی، بی‌بهره و بالقوه‌اند».[۳۴۹]
در مقابل، مابعدالطبیعه با واقعیات فوق مادی، متعالی و نامشروط سروکار دارد. هدف عالم مابعدالطبیعه نه حل پاره‌ای از مسایل، بلکه نشاندادن و توضیح چیزی است که از حیث تعقل شهودی بدیهی است، تحول و پیشرفت ندارد و با سلوک معنوی پیوند تنگاتنگی دارد و برای تحقق خود به وجود مؤلفه‌هایی وابسته است که تنها از یک سنت تام و تمام میتوان اخذکرد. نوعی جست‌وجوی عملی است که غایتش تعرّف، تحول و تقدس‌یافتن است.[۳۵۰]
عقل استدلال‌گر فلسفی و جزئی برخلاف عقل شهودی مابعدالطبیعی، کارش استدلال است؛ یعنی استنتاج جدید از گزاره‌های مفروض یا مورد اعتماد یا معلوم، عقل استدلال‌گر متوجه صورت استدلال است نه ماده محتوای آن و دغدغه اعتبار یا عدم اعتبار استدلال را دارد و نه دغدغه‌صحت و سقم آن را.
بر خلاف فلسفه که پیشرفت در آن فقط استعدادهای ذهنی خاصی را می‌طلبد، «مابعدالطبیعه افزون براستعدادهای ذهنی محتاج صلاحیت‌های اخلاقی و معنوی است».[۳۵۱]
«مابعدالطبیعه، برخلاف فلسفه، سرشت غیر متکثر و وحدانی دارد، پویندگان مسیر تفکر فلسفی هرچه بیشتر می‌روند، از یکدیگردورتر میشوند اما راهیان شهود عقلی با هرگام که بر می‌دارند، خود را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌بینند».[۳۵۲]
در واقع عقل جزئی استدلال‌گر و فلسفه درگیرساحات نسبی عالم است و به وحدت ورای آنها توجهی ندارد و از نظر سنت‌گرایان این امر عبارت است از نفی هرگونه شناخت واقعی، حتی در مرتبه‌ی نسبی؛ زیرا نسبی بدون مطلق، حادث بدون ضروری، تغییر بدون لایتغیر و کثرت بدون وحدت، غیرقابل فهم و غیر ممکن است.[۳۵۳]
اما مابعدالطبیعه حکمت خالده اگرچه نیازمند وحی است، مساوق با وحی و الهیات نیست. وحی و الهیات خاص یک دین‌اند و با کمک آموزه‌ی مطلق نسبی، وحی والهیات برای یک دین خاص مطلق‌اند و در قیاس با مابعدالطبیعه نسبی‌اند. «نسبت الهیات با مابعدالطبیعه نسبت مشرب ظاهری با مشرب باطنی است. مشرب ظاهری به خودی خود نمی‌تواند از نسبت‌ها آگاهی حاصل کند که به موجب همین امر، در آن واحد، در ادعاهایش موجد و به لحاظ گستره‌ی قلمرو محدود است».[۳۵۴] اما این عقل شهودی است که هسته اصلی مابعدالطبیعه و به تبع حکمت خالده است. شوان بر این باور است که «در اوضاع و شرایط متعارف، آگاهی ما از امور الهی بدواً از طریق وحی است و دسترسی ما به حقیقت این امور بعد از راه تعقل شهودی حاصل میگردد که ذات آن امر را، که ورای صورت‌بندی‌های پذیرفته شده است بر ما آشکار می‌کند. وحی نوعی تعقل شهودی در جهان کبیر است. حال آن‌که تعقل شهودی در جهان صغیر است. اوتاره عقل شهودی بیرونی است و عقل شهودی، اوتاره‌ی درونی است».[۳۵۵]
عقل شهودی در درون انسان و در جهان صغیر است و برخلاف عقل استدلالی، که در ساحت ذهن یا ساحت نفس است، عقل شهودی به بالاترین مرتبه‌ی وجود انسانی یعنی روح تعلق دارد و «روح یعنی ساحت یا مرتبه‌ای که در آن، انسان از محدوده و حصار هویت شخصی خود درمی‌گذرد و با خدا وحدت می‌یابد… بر خلاف ساحت دیگر، که جنبه‌ی تفرد آدمی به آنها است… روح وجه عدم تفرد آدمی، بلکه عدم آدمیت آدمی، یعنی وجه الوهی آدمی است».[۳۵۶]
شأن عقل شهودی استدلال نیست، بلکه دریافت مستقیم حقیقت است. با این حال، فهم جایگاه عقل شهودی دشوارتر از این است.
«عقل شهودی همان امر مطلقی است که در درون جان انسانی است و خود، خود را باز می‌شناسد».[۳۵۷]
نصر معتقد است عقل شهودی خودش الهی است و فقط به اندازه‌ای که انسان از آن بهره دارد بشری است. بنابراین همین عقل شهودی با این مرتبه وصف ناپذیر، زمانی واصل به حقیقت است که در دل یک سنت وحیانی، حیات معنوی را تجربه کرده باشد. عقل شهودی قوه‌ای است که باید امر قدسی در چهارچوب یک سنت دینی، آن را اعطا و عنایت نماید.[۳۵۸]
۳-۳-۱-۱-۱- حکمت خالده و نظریه وحدت متعالی ادیان
اما رابطه‌ی دین و حکمت خالده به عنوان یکی از مبانی این نظریه اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا به نظر سنت‌گرایان دین فقط از طریق حکمت خالده قابل درک و فهم است.
آنان که از درون این دیدگاه سخن می‌گویند، معتقدند که تنها این مکتب قادر است کلید فهم کامل و تمام عیاری هم برای دین و هم ادیان و نیز پیچیدگی‌ها و رمز و رازهای یک دین واحد، اهمیت و ارزش کثرت ادیان و روابط متقابلشان به دست دهد.
از نظر سنت‌گرایان حکمت خالده بالقوه می‌تواند مبنای شایسته‌ای برای مطالعه‌ی همه‌ی ادیان باشد؛ زیرا قادر است بحث و بررسی و درک و فهمی کامل از ویژگیهای قدسی دین ارئه کند؛ چرا که از دیدگاه حکمت، دین امر قدسی است.
به علاوه حکمت خالده می‌تواند در درون انسان‌ها تحول ایجاد کرده و با تأثیرگذاری بر زندگی و شخصیت آنها و ایجاد حالت قدسی در ایشان، به آنان آگاهی متعالی ارزانی کند و لذا انسان‌ها، متناسب با سطح ارتباط خویش با آگاهی متعالی به عنوان مبدأ واقعیت در جهت وحدتی همه‌گیر، که نه تنها وحدتی است با کل بشریت، بلکه وحدت با همه آفریده‌هاست که در نهایت به وحدت غایی می‌رسد، پیش می‌روند.[۳۵۹]
نکته‌ی دیگر اینکه از نظر حکمت خالده عالم هستی دارای سلسله مراتبی است که باعث رتبه بندی و معناداری موجودات میگردد و از نظر حکمت جاوید دین تنها کلید فهم این عالم است.
آموزهها و تعالیم یک دین دارای معناها و مفاهیم بسیاری هستند که لامکانی و لازمانی است. «دین واقعیتی است ناشی از مبدأ الهی، عین ثابت دین در عقل الهی، و نظیر خود جهان مراتب معنا و واقعیت است… خود دین به مثابه «مثالی» به معنای افلاطونی در علم الهی باقی است».[۳۶۰]
این مکتب معتقد است سنت نخستینی[۳۶۱] وجود دارد که میراث اولیه معنوی و عقلانی انسان است که مستقیماً از وحی رسیده است و در تمام سنن بعدی انعکاس دارد.
به طوری که تصور این مکتب از این سنن دینی چنان گسترده است که تمام ادیان از ادیان بدوی، سامی، هندی، اسطوره‌ای و… را در بر می‌گیرد. افزون براین، وجود نگاه سلسله مراتبی به عالم وجود در این مکتب خود دین را هم مشمول ساختاری سلسله مراتبی می‌کند.
به طوری که از نظر ایشان واقعیت بیرونی و صوری دین، حق مطلب را درباره‌ی آن ادا نمی‌کند… جنبه صوری دین، و فراصوری ایجاب می‌کند.[۳۶۲]
این واقعیت صوری که از جنبه فراصوری نشئت می‌گیرد به انسان این امکان را میدهد تا به حیات کاملاً انسانی رهنمون شود و به رستگاری برسد.
این مکتب بر این نکته تأکید دارد که تمام مراتب دین ارزشمند است و ازجانب خدا است و مدعی است که تمام انسان‌ها با توجه به تمایزهای آشکارشان و وجود اسجدول 2-2) عوامل شخصیتی مؤثر بر خریدآنی
| عزت نفس |
| فرد گرايي |
| تحريك پذيري |
| جامعه پذیری یا معاشرت پذیری |
| انگیزه لذتجویانه |
| آنیگرایی |
حال با توجه به این که در این پژوهش به بررسی تأثیر دو متغیر انگیزه لذتجویانه، آنی گرایی و همچنین تأثیر محیط فروشگاه اینترنتی بر خرید آنی در محیط آنلاین پرداخته خواهد شد؛ بنابراین در ادامه این متغیرها تشریح خواهند شد.
2-1-3) انگيزه لذتجوئی
یکی از موضوعات مطرح در زمینه تجارت الکترونیک سازمان با مصرف کننده (یا انواع دیگر تجارت الکترونیک که در یک سوی آن مصرف کننده قرار دارد) بحث رفتار آنلاین مصرف کننده و فرایند خرید آنلاین و انگیزه های مصرف کننده برای خرید آنلاین است. در یک طبقه بندی که توسط تو و همکاران (2007) ارائه شده است، انگیزه خرید آنلاین را میتوان به دو طبقه دسته بندی کرد: انگیزه منفعتگرایانه و انگیزه لذتجوئی.
انگیزه فایدهطلبانه دربرگیرنده ارزشهایی است که خرید آنلاین را به عنوان یک عمل هدفمند و منطقی و معقول و کارآمد نشان میدهد. از دیدگاه منفعت گرایانه، انگیزه خرید صرفاً دستیابی به کارآمد به کالا است. خرید کالاها و خدمات مورد نیاز مصرف کنندگان از طریق اینترنت، مزیتهای متعددی از قبیل دسترسی آسان و سریع به اطلاعات، راحتی کار و نبود محدودیت زمانی و مکانی، تنوع محصولات بیشتر، صرفه جویی در هزینه های دسترسی به کالاها و خدمات سفارشی و … میباشد که این گونه مزایا می تواند معرف این ارزشها باشند.
طبقه دوم، انگیزه لذتجوئی، شامل ارزشهایی است که به جنبه احساسی و روانی خرید آنلاین مربوط میشود. انگیزه لذتگرایی به ارزش اجتماعی و احساسی که طی فرایند خرید حاصل می شود، اطلاق میگردد. صاحب نظران بر این باورند که مطالعه این که فقط کالایی بدست آید یا مأموریتی کامل شود، برای نشاندادن انگیزه های خرید کافی نیست و انگیزه ارضای نفسانی و احساسی طی فرایند خرید را نمی توان نادیده گرفت. در مطالعات خرید فیزیکی، محققان از هر دو نقطه نظر منفعت گرایانه و لذت جویانه استفاده می کنند تا رفتار خرید فیزیکی مصرف کنندگان را بررسی کنند (تو و همکاران، 2007: 778). در زمینه انگیزه های خرید اینترنتی، بیشتر مطالعات بر انگیزه منفعتگرایانه متمرکز بوده است و انگیزه های لذتجویانه خرید که بیشتر مربوط به خرید های آنی می شود، به ندرت مورد توجه قرار گرفته است.
معناي ارزش خريد يك تغيير قابل توجه با تغيير نمودن زمان به خود ديده است. ديدگاه سنتي بدين منوال وجود داشت كه اظهار ميكرد كه ارزش اساسأ به معناي كيفيت محصول يا خدمات در يك قيمت رقابتي است. اين درك به طور برجسته بر پايه محصول ايجاد شده بود. اين چشم انداز، هرچند هنوز، صحيح است. اين چشم انداز براي موقعيت كنوني كه عوامل بسياري نسبت به محصول، اهميت قابل توجهي متصرف شده اند، تهيه نشده است مصرفكنندگان به طور فزاينده، ارزش را نه تنها از محصول، بلكه از خود فرايند خريد طلب مينمايند (آلارد وهمکاران[65] ، 2009: 45).
ادبيات مملو از بيانات مستند متعدد از مصرفكنندگان و خريداران يك محصول است، بدين منوال كه تحريكشدن تنها ناشی از نيازمندي يا ارزش محصول در قيمت آن نيست بلكه بعلت عوامل كاملاً متفاوتي همچون سرگرمي، تنوع، شگفتي نيز است (ورپلانکن و هرآبادی[66]، 2001: 436). اين عوامل ميتوانند يكجا انگيزشهاي لذتجویانه ناميده شوند. مصرف محصولات هم می تواند به عنوان يك نتيجه ايجاد شده از نيازمندي يا براي محقق نمودن آن انگيزشهاي كه منفعت گرایانه ناميده ميشوند (آرنولد و رینلودز[67]، 80:2003). هيرشمن وهولبروك[68] (1982) اثبات نمودند كه مصرف لذت جویانه به ابعاد چندحسي ، خيالي و احساساتي مربوط است كه يك فرد درارتباط با محصولات تجربه ميكند.چند حسي اشاره به اين امر دارد كه مصرفكنندگان، تجربه را با معاني حسي گوناگوني همچون مزه، نور، صدا و بو بدست ميآورند. همچنين هيجانات نشان دادند نقش با اهميتي در تصميم گيري دارند. محصولات احساساتي همچون لذت، خوشحالي و ترس را ايجاد ميكنند و نهايتأ بر تصميمات خريدشان اثر ميگذارند (جونز و همکاران[69] ، 2006: 976).
هر چند محصولات به طور سنتي ، به طور برجسته از لحاظ ويژگيهاي ملموسشان و نه از لحاظ هيجانشان ديده شده بودند. ريشههاي ارزش لذتي به عنوان محرك در خريد مصرفكننده ميتوان پيش از دهه 1950 يافت. ايدهاي كه محصولات، محدود به آنچه كه قادر به انجامش هستند، نميشوند . بلكه آنچه بيشتر مهم است، آنها چه معاني براي مشتريان دارند ، براي اولين بار در طي اين دوره زماني مطرح و بحث شد (مثل لوی1959). در دهه 1980 اين چشم انداز به بلنداي جديدي رسيد، هنگامي كه اين امر محرز گرديده بود كه مصرفكنندگان به طور فعال ، مؤلفه خوشي را در فعاليتهاي خريدشان جستجو مينمايند. اواخر اين دهه، شكوفايي تحقيقات دراين حيطه با ابداع و تدوين شاخصهاي كه براي اندازهگيري كارآمد سطوح انگيزش لذت جوئی مصرف كننده، ديده شد (آرنولد و رینلودز، 2003: 83).
همچنين محققان اخيرأ اين امر را كه چگونه جنبه لذتجویانه، رفتار خريد اينترنتی، و درك مصرفكننده از خرده فروش را تحت تاثير قرار ميدهد، به واسطه مفاهيم بنيادي كه به خوبي در اين حيطه تعريف شده بودند ، بررسي نمودند (بریجز و فلورشیم[70]، 2008: 310). همچنين استدلال شده كه انگيزه لذتجوئی، درسرتاسر طبقات مختلف محصولات متفاوت است (جونز و همکاران، 2006: 977).
ارزش خريد مبتني بر فایده در ماهيت معقولتر و غير هيجاني است و هنگامي كه يك محصول يا خدمت از روي كفايت كسب ميشود، حاصل ميشود. بنابراين در حالي كه خريدار خواهان سودمندي يا انسان اقتصادي برای كسب يك محصول با كيفيت با حداقل قيمت ممكن، تلاش ميكند. يك خريدار خواهان لذت يا انسان خوش فردی است که بسيار درخور و قابل انتظار براي خريد محصول از فروشگاهي كه داراي فضاي دلنشين بوده و راههاي ديگري از سرگرمي را ارائه مينمايد (دیپ و سونی، 2008: 406).
ارزشهاي خريد مبتني بر لذت و ارزشهاي خريد مبتني بر منفعت هر دو مهم قلمداد مي شوند، بدلیل اینکه به رضایتمندی مشتري مربوط هستند (آلارد وهمکاران، 2009: 47). ادبيات حاضراهميت بيشتري بر جنبه لذت جویانه فرايند خرید قائل است.
بابين و اتوي (2000)[71] اثبات كردند كه فضاي فروشگاه، همچون چيدمان، نورپردازي و استفاده از رنگها ميتواند يك تأثير قابل توجه بر رفتار خريد مصرفكنندگان داشته باشد و مي تواند بر توسعه روابط بلند مدت پايدار با مصرفكننده كمك كند. پيك و چالدرز (2006) [72]تاثير لمسكردن بر خريد آني اثبات كردند كه تاثير مثبت برخريد آني دارد. جانز و همكاران (2006) در مطالعاتشان نشان دادند كه ارزش مبتني بر لذت تاثير زیادی بر رضایتمندي مصرف كنندگان درمقولههاي تمايلات خريد مجدد و وفاداري دارد. شايد دليل اين است که حتي مدتها بعد از ارائه خريد اينترنتي كه سريع، كارآمد، ارزان است، مراكز خريد هنوز براي اكثريت خريدهاي انجام گرفته توسط مصرفكنندگان، خوشایند به حساب ميآيند (آرنولد و رینلودز، 2003: 81).
بيشتر خردهفروشان تخفيفي، كه مدل كسب و كارشان پيشنهاد قيمتهاي پايين با كمترين توجه به جنبههاي لذتي هست، اخيراً شروع به تمركز بر جنبههاي لذتي به علت معنادار بودن ادراكاتشان، كردهاند به طور ويژه در مورد مصرفكنندگان با درآمد پايين كه نمايان ساختند (کارپنتر و مور[73]، 2009: 71).
2-1-3-1) انواع انگيزه لذتجوئی
هر چند اهميت انگیزه لذتجوئی براي حداقل دو دهه اخير فهميده شده است. كمبود كار تحقيقات جهت بررسي نمودن گوناگوني انگيزههاي لذتجویانه كه مصرفكنندگان مدرن آنها را طلب مي نمايند، وجود دارد (آرنولد و رینلودز، 2003: 82). نويسندگان بر اساس داده هاي اجرايشان انگيزههاي لذتجویانه را به 6 طبقه گسترده اصلي تقسيم نمودند: خريد ماجراجويي[74]، خريد اجتماعي[75]، خريد كامروا سازي يا خرسند سازي[76]، خريد خيالي/تصوري[77]، خريد نقش[78] ، خريد ارزش[79].
خريد ماجراجويي، اشاره دارد به خريدي كه اصولاً براي ماجراجويي و برانگيختن انجام مي شود. بسياري از مراكز خريد امروزي، نيز به عنوان مراكز تفريحي و ماجراجويي براي كشاندن مصرفكنندگان به محل شناخته میشوند (آلارد وهمکاران، 2009: 47).
خريد اجتماعي ، همانطور كه از نامش پيداست به فرايند خريدي كه صرفاً همراه با اعضاي خانواده و دوستان انجام شده است، اشاره دارد. در درجه اول ، دراين حالت انگيزه، معاشرت نمودن با افراد به جاي خريد كردن محصول است. مصرفكنندگان از خريدكردن به عنوان يك فرصت براي پيوستن به افراد ديگر استفاده ميكنند و بدين ترتيب معاشرت نمودن به جاي محصول درخورتوجه بيشترقرار مي گيرد (دیپ و سونی، 2008: 407).
خريد كامروا سازي عمدتا براي خرسندي و رها سازي مشغلهها در فعاليت خريد انجام مي گيرد. مصرفكنندگان خريد كردن را به عنوان يك كاهش دهنده استرس ، توصيف می کنند در پي رقابت شديد، خردهفروشان به طور فزاينده، بر هر دو جنبه سودمندي و لذتی در فروشگاههايشان تمركز مينمايند (کارپنتر و مور، 2009: 72).
چهارمين طبقه خريد تصوري است كه اصولاً با كسب آخرين روندهاي مد و نوآوري تكنولوژيك انجام ميگيرد.
نقش خريد توسط مصرفكننده در درجه اول براي ديگران انجام ميگيرد. به طور مثال هنگامي كه مصرفكننده نقشهايش را توسط خريد كردن براي اقوام و دوستانش اجرا مینمايد.
خريد ارزش شايد آشناترين و معمولترين نوع خريد است و اشاره دارد به اينكه براي كسب بهترين معامله در بازار ازلحاظ شرايط و ضوابط معامله /مذاكره و پيشنهادات خاص انجام ميگيرد و فرد با خريد يك محصول با تخفيف احساس موفقيت می کند (آرنولد و رینلودز، 2003: 83). ابعاد دیگر لذتجویی، به نامهای خشنودی[80]، برانگیختگی[81] و گریز[82] به عنوان اشکالی از لذتخرید[83] مشخص شده است (مونسو و همکاران[84]، 2004: 114).
2-1-4) آنیگرایی
برخی منابع روانشناسی به آنیگرایی به عنوان یک ویژگی اصلی فرد اشاره می کنند که میزان و درجه آن در افراد مختلف، متفاوت است. روک و فیشر[85] (1995) این دیدگاه را با زمینه رفتار خرید سازگار کردند. چایه و همکاران[86] (2012) استدلال می کنند که آنیگرایی به طور مفهومی، متفاوت از ویژگیهای شخصی است، بنابراین مناسب است تا به عنوان نشانگر رفتار خرید آنی استفاده شود که تحت تأثیر اثرات مثبت و ارزیابی هنجاری در یک وضعیت خرید قرار گرفته شود.
مطالعات زیادی درباره آنیگرایی صورت گرفته است و از جمله این مطالعات میتوان به مطالعات کلینیکی روانشناسانه اشاره نمود. در حال حاضر معیارها و مقیاسهای متفاوتی برای اندازه گیری این گرایش وجود دارد. مطالعاتی که بین سالهای 1975 تا 1992 صورت گرفت، نشان میدهد که پاسخ حدود 38 درصد افراد بزرگسال به این سوال که آیا خود را جز خریدکنندگان آنی میدانند یا خیر، مثبت بوده است. بنابراین یافته ها نشان میدهد که خرید آنی به عنوان یک گرایش مهم در انسان محسوب می شود. راک و فیشر خرید آنی را سازهای تک بعدی که شامل تمایل مصرف کننده میباشد، میدانند. آنها این خرید را تمایل مصرف کننده به خرید فوری و غیر منفعلانه میدانند. این نوع خریداران خود را منفعل نمیدانند زیرا به محض روبرو شدن با محرک، خرید خود را انجام می دهند. لیست خرید آنها انتها ندارد و ایده اصلی آنها خرید غیر منتظره و آنی است. اگرچه محیط خرید به طور مکرر برای سنجش خرید آنی استفاده شده است (سیلوریا و همکاران[87]، 2008: 29). محققان بیان کرده اند که آنیگرایی یک ویژگی ذاتی انسانی است. همچنین دلایل قوی وجود دارد که گرایش به خرید آنی از فردی به فرد دیگر متفاوت میباشد (ورپلانکن و هرآبادی[88]، 2001: 575). با پیروی از مطالعات قبلی آنیگرایی را میتوان این گونه تعریف کرد: «میزانی که اشخاص علاقه به خریدهای بدون قصد، فوری و بدون بازخور دارند». بنابراین افراد میتوانند به خرید تحریک شوند ولی الزاماً آن را انجام ندهند و بعضی موانع هستند که آنی گرایی را کاهش می دهند (سیلوریا و همکاران، 2008: 30).
بعضی از مطالعات بین ویژگی آنیگرایی و رفتار خرید آنی تفاوت قائل میشوند. راک و فیشر (1995) خرید آنی را به عنوان تصمیم گیری فوری و بدون توجه در نظر گرفتند. مشتریانی با این ویژگی به دفعات بیشتر خرید آنی را انجام می دهند. وود[89] (1998) معتقد است که تعریف اصلی ضعف اراده است. این از مشتریان بدون برنامه و تفکر تصمیم گیری می کنند که اغلب تحت تأثیر احساسات خود قرار گرفتهاند. معمولأ این تصمیم گیریها در مقابل قضاوت های عقلانی قرار دارد.
شارما و همکاران[90] (2010) در مطالعهشان به همبستگی سه ویژگی مصرف کننده (آنی گرایی، سطح تحریک بهینه[91] و خود کنترلی[92]) با خرید آنی و تنوع طلبی پرداختند. برای ارزیابی این ویژگیها، این نویسندگان تحقیقی در مورد خریدارانی که از پیادهروهای اصلی عبور می کنند، در مدت چهارهفته انجام دادند. بعد از تجزیه و تحلیلهای لازم، این نویسندگان نتیجه گرفتند که قواعدی که خرید آنی و تنوع طلبی با منشأهای روانشناسی دارد را تأیید دارد. آنیگرایی مصرف کننده و سطح بهینه تحریک به طور مثبت با خرید آنی و تنوع طلبی همبستگی دارد. آنیگرایی مصرف کننده همانند تنوع طلبی تأثیر چشمگیری بر خرید آنی دارد. به طور مشابه، سطح بهینه تحریک تأثیر چشمگیری بر تنوع طلبی نسبت به خرید آنی دارد. بنابراین، هردو این رفتارها در روانشناسی دیده شده اند ولی در شدت تحریک متفاوت هستند. به عبارت دیگر آنی گرایی مشتری رابطه نزدیکی با خرید آنی و رابطه معکوسی با سطح بهینه تحریک دارد.
2-1-5) تجارت الکترونیک
حاصل بکارگیری اینترنت در تجارت و خرید و فروش ظهور پدیده تجارت الکترونیک است. کمیسسون اروپایی در سال 1997 تجارت الکترونیک را به شکل زیر تعریف کرده است: تجارت الکترونیک بر پردازش و انتقال الکترونیکی داده ها شامل متن، صدا و تصویر مبتنی میباشد و شامل فعالیتهای گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیکی کالاها و خدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتالی و انتقال الکترونیک میگردد. تجارت الکترونیک در ساده ترین تعریف عبارتست از: یافتن منابع، انجام دادن فعالیتها، ارزیابی، گفتگو، سفارشدادن، تحویلگرفتن محصول، پرداخت و ارائه خدمات پشتیبانی که به گونه الکترونیک انجام می شود (نگهداری، 1387: 54).تعدادها و توانمندی‌های متفاوتشان به یمن انسان‌بودن در رسیدن به قرب الهی برابرند.
حکمت جاوید وحدتی را می‌بیند که شالوده‌ی تنوع صور و گفتار و رفتار دینی است، وحدتی که در آن حقیقت جوهری در قلب ادیان نهفته‌است که همانا چیزی به غیر از خود حکمت جاوید نیست. اما نمی‌توان این وحدت را در مرتبه صور بیرونی یافت. «همه ادیان به رقم اتفاق نظر چشمگیری که در اصول و آموزهها و شباهت عمیقی که در کاربست این اصول دارند، صرفاً دم از یک چیز نمی زنند».[۳۶۳]
همچنین «مکتب سنتی باتوجه به حکمت خالده بین درجات تجلی الهی، درجات و مراتب مختلف نبوت و مقررات اصلی و فرعی در درون دینی واحد داوری می‌کند».[۳۶۴]
و براساس بعد راست دینی در پرتو حقیقتی که برای آن دین حقیقت است به مطالعه ادیان می‌پردازند.
در نظر سنت‌گرایان برتری ادیان بر یکدیگر مطرح نیست؛ زیرا که ایشان با توجه به حکمت خالده تمام ادیان را دارای مبدأ واحدی میدانند.
۲-۳-۱-۳- اهداف بلند مدت
اهداف بلند مدت دولتها را می توان در قالب آرمانها و برنامههای بلندپروازانه و جاه طلبانه جای داد. در این اهداف دولت ها منافع و خواست های خود را به مرزهای جغرافیایی خود محدود نمی کنند و آن را در ورای مرزهای ملی جستجو می کنند. آرزوها و آرمان هایی از قبیل بوجود آوردن یک سیستم خاص جهانی، برای مثال استقرار حکومت جهانی در کمونیسم، یا ایجاد زمینه برای استقرار حکومت جهانی اسلام را که از سوی جمهوری اسلامی ایران دنبال می شود، می توان در این چهارچوب تبیین نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
نکته شایان اهمیت درباره این تقسیم بندی این است که این اهداف سه گانه باید در راستای هم و مکمل هم باشند. نباید اهداف کوتاه مدت و اهداف میان مدت یک کشور در تعارض با اهداف برای رسیدن به اهداف بلندمدتش قرار گیرد. همچنین برای رسیدن به اهداف بلند مدت باید دید تا چه اندازه یک نظام سیاسی از قدرت و توانایی لازم برای تجهیز منابع داخلی (مادی و معنوی ) برخوردار است و نیز تا چه حد مردم یک سرزمین حاضر به فدا کردن و چشم پوشی از خواست ها و نیاز های فوری خویش اند و بالاخره پاسخ و واکنش سایر بازیگران بین المللی در تعقیب این گونه هدف ها تا چه اندازه موانع یا تسهیلاتی را در جهت تحقق این آرمان ها فراهم می آورد (قوام ، ۱۳۸۶ : ص ۱۱۷).
نکته دیگری که حائز اهمیت است آنست که می توان در هر یک از سطوح سه گانه ملی، منطقهای و بین المللی، اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را بیرون کشید. این مسأله کمک شایانی به درکی مطلوب از اهداف سیاست خارجی و بالتبع تبیین مطلوب و مفیدتری را به دنبال دارد.
۲-۳-۲- انواع اهداف از منظر موضوعی
اهداف را از نظر حوزه های موضوعی می توان به صورت زیر تقسیم بندی نمود:
۲-۳-۲-۱- اهداف اقتصادی- مالی
دانش اقتصاد که زاده شرایط متغیر و متحول جامعه بشری است به طور روزافزون در حیات انسانی کسب اهمیت نموده و در عرصه های زندگی بشریت چون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره حائز اهمیت است، همچنان اقتصاد در عرصه سیاسی جایگاه خاص خود را دارا می باشد، اقتصاد علاوه بر دارا بودن اهمیت در عرصه سیاست داخلی، یکی از ابزارهای مهم تطبیق سیاست خارجی نیز به شمار می رود. یکی از تکنیکهای مؤثر در اجرای سیاست خارجی برای تحقق هدفها و تأمین منافع ملی، استفاده از ابزارهای اقتصادی، مالی، تجاری و تکنولوژیک است. در این راستا دولت استفاده کننده از این حربه ها، سعی می کند دیگر دولتها را به تغییر در رفتارهای سیاست خارجی شان وادار کند؛ به گونه ای که دگرگونیهای حاصل در داده های سیاست خارجی دیگران، منافع دولت استفاده کننده را از ابزارهای مورد نظر در پی آورد. بهره گیری از این حربه ها به عصر کنونی روابط بین الملل منحصر نیست؛ بلکه در گذشته نیز دولتها سعی کرده اند از این طریق دیگران را به تسلیم در مقابل خواسته های خود وادار کنند(قوام ،۱۳۸۶ : ص ۲۱۰).
با وجود اینکه اقتصاد با سایر علوم رابطه دارد اما بیش از همه رابطه آن با سیاست مطرح است زیرا در بین علوم اجتماعی فن سیاست بیش از همه به علم اقتصاد نزدیک تر و وابسته تر است. اصولاً هدف و مفهوم علم سیاست اداره مملکت و جامعه است و اداره صحیح یک کشور و جامعه بیش از همه متکی و وابسته به نظام معیشتی و اقتصادی آن جامعه است. اگر سیاست هنر اداره و علم مطالعه قدرت در یک جامعه است، سیاست های اقتصادی نظام ها، بودجه و برنامه های اقتصادی و اجتماعی دولت ها نیز در تحکیم پایۀ اقتدار و مشروعیت نظام سیاسی تأثیر برجسته دارند. اقتصاد عامل عمده تحولات سیاست و اجتماعی در کشورها می گردد. در شرایط نوین که زندگی و نیازهای آن پیچیده و متنوع اند دامنه آن هر روز وسعت می یابد، روز به روز بر نقش اقتصاد در سیاست افزوده می گردد و وابستگی و تابعیت سیاست از اقتصاد بیشتر می گردد. در بسیاری کشورها مردم عمدتاً به سیاست های اقتصادی دولتها توجه نموده و میزان کار آیی دستگاه حاکمه را از روی سیاستهای اقتصادی آن ارزیابی می کنند.
در شرایط کنونی آگاهی کلی از قوانین و روابط اقتصادی جزو مسایل اولیه و اساسی اداره سیاست کشورها گردیده است؛ در واقع می توان گفت که اقتصاد و سیاست دو روی یک سکه اند که بدون یکی آن وجود دیگری ممکن نخواهد بود. حکومت ها برعلاوه هدفهای رفاهی، که هدفهای اصلی شان هستند علاوه بر امنیت و خود مختاری، در جستجوی دستیابی به بازار ها و منابع عرضه برای کمک به رشد اقتصاد داخلی خود می باشند. از نظر عده زیادی، فرصتهای تجاری در خارج مبنای اساسی برای رفاه اقتصادی داخلی است. تنها معدودی از دولتها به اندازه کافی از موهبت تنوع کامل منابع طبیعی، غذایی و انرژی برای کمک به تأسیسات اقتصادی جدیدی یا نوسازی تأسیسات موجود برخوردار اند. از نظر دولتهای دیگر تجارت، جریانهای مالی (سرمایه گذاری خارجی) و گاه کمک خارجی برای بقا و پیشرفت اهمیت حیاتی دارند(هالستی، ۱۳۸۸: ص ۳۷۵). مقصود این اهداف در سیاست خارجی عبارتست از افزایش و گسترش رفاه اقتصادی کشور و به عبارت دیگر رشد و توسعه اقتصادی. در این گونه اهداف، وضع مطلوب اقتصادی مد نظر قرار می گیرد. بدین منظور که بدون یک اقتصاد قدرتمند و پرتوان، استقلال سیاسی ممکن است خدشه دار گردد و بر همین منوال اقتصادی پویا و توسعه یافته، به افزایش قدرت عمل در استقلال سیاسی خواهد انجامید. البته شایان ذکر ا ست که اقتصادی که برای بقا به نفت متکی است، با اقتصادی که از نظریه توسعه صادرات شکل گرفته، از سیاست خارجی نتایج متفاوتی را به همراه خواهد آورد.
۲-۳-۲-۲- اهداف فرهنگی- ایدئولوژیک
ایدئولوژی ها مبنایی فلسفی دارند، اما کارکرد سیاسی آنها یکسان است. ایدئولوژی ها همبستگی اجتماعی را تضمین و قدرت سیاسی را تسهیل می کنند. ایدئولوژی در و با بهره گیری از هستی شناسی درجه اول شامل نگرش ها و بینش هایی است که بر پایه نوعی نظریه های علمی و البته تحت تأثیر محیط و حتی منافع شخصی اندیشه پرداز و ایدئولوگ به تبیین موضوع موردنظر می پردازد و دارندگان آنها نیز برآنند تا این گونه نگرش را در عمل پیاده کنند (Hoare, Smith, 1972). معمولاً سه نهاد اساسی وظیفه نشر ایدئولوژی را بر عهده دارند که عبارتند از : کلیسا یا سایر نهادهای مذهبی، نهادهای آموزشی و رسانه های جمعی . سازمان های دیگر مثل ارتش، دستگاه قضایی و پلیس هم به طور جنبی دارای فعالیت های فرهنگی هستند. در مجموع می توان تمام نهاد هایی را که ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر افکار عمومی اثر بگذارند، مثل کتابخانه ها، انجمن ها و باشگاه ها را در همین مجموعه قرار داد. ضمن این که، در دنیای کنونی با توجه به انقلاب اطلاعات و ارتباطات نقش رسانه ها چون اینترنت و ماهواره در این حوزه بیش از سایر نهادها است. ایدئولوژی ها باعث افزایش مشروعیت نظام سیاسی و متقاعدشدن مردم به اطاعت از تمامی قواعد و قوانین می شوند. بنابراین ایدئولوژی ابزاری است با ماهیت مدنی که قدرت سیاسی را در جامعه مدنی تسهیل می کند و نشر آن هم بر عهده روشنفکران است. به هر حال، اگر دولتی موفق به زمینه سازی قدرت خود در جامعه مدنی از طریق ایدئولوژی نشود چاره ای جز تکیه بر زور ندارد. همان طور که در پیش از این مطرح شود، رابطه ایدئولوژی و سیاست بسیار پیچیده است . همان طور که پار تو می گوید؛ ممکن است ایدئولوژی سرپوشی بر نیات واقعی یک فرد یا حزب یا دولت باشد؛ اما گاه عکس این موضوع وجود دارد. بعضی از دولتها که به دقت از ایدئولوژی پیروی می کنند از انتساب هر ایدئولوژی به خود پرهیز دارند. به هرحال هر دولتی به درجات مختلف از یک ایدئولوژی پیروی می کند، اما بعضی از دولت ها به طور رسمی یک ایدئولوژی مشخص را راهنمای عمل خود قرار می دهند. بدین ترتیب در مورد تمامی کشورها نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی و داخلی برجسته است، منتهی در مورد برخی کشورها ایدئولوژی به مهم ترین عامل تاثیرگذار در عرصه داخلی و بین المللی تبدیل می شود.
در قرن بیستم ایدئولوژی تحول عظیمی در روابط بین الملل و سیاست خارجی ایجاد کرده است. با ورود ایدئولوژی به صحنه بین الملل طرفداران هر مکتب در صدد تغییر و تفسیر جهان بر اساس اندیشه و ذهنیت خود بر آمدند که در نتیجه، منافع مکاتب دیگر را به خطر انداختند و منجر به رقابت ها و تضاد های سیاسی عمیق بروز جنگ، رقابت تسلیحاتی و در مقطعی جنگ سرد گردید. هر ایدئولوژی اعم از مارکسیسم، لیبرالیسم و بنیادگرایی اسلامی و دینی، سیستم بین المللی و سیاست خارجی را تحت تاثیر قرار داده و واحد های سیاسی با توجه به منافعشان نسبت به پذیرش یا عدم پذیرش ایدئولوژی های موجود موضع گیری کرده و این موانع را در گفتار خارجی خود اعمال نمودند(صحرایی ، ۱۳۹۰ : ص ۱۰۱).
پس از انقلاب اسلامی ایران و پیروزی یک جریان ایدئولوژیک اسلامی نگاه ها به دیدگاه های ایدئولوژیک جلب شد. ایران که پس از انقلاب تحت تاثیر شعار هایی چون صدور انقلاب قرار داشت ، سیاست خارجی خود را نیز بر اساس ایدئولوژی اسلامی خود برگزید. کشورهای منطقه و قدرتهای جهانی که دیدگاه های ایدئولوژیک اسلامی ایران را تهدیدی برای خود می دانستند در صدد بر آمدند تا با اتخاد رویکرد هایی جدید نسبت به مهار ایدئولوژی اسلامی ایران اقدام کنند. در چنان شرایطی کشورهای غربی با معرفی بدیل های ایدئولوژیک چون مدل حکومتی ترکیه یا معرفی مدل حکومتی ایران به عنوان یک تهدید در صدد مقابله با آن بر آمدند .
اما این که ایدئولوژی ها چگونه می توانند در تنظیم و روند شکل گیری سیاست خارجی تاثیر گذار باشند هالستی در کتاب خود تحت عنوان مبانی تحلیل سیاست بین الملل به تشریح آن پرداخته است. او در این کتاب این طور اشاره می کند که هر ایدئولوژی به پنج روشی که در زیر به آنها اشاره می شود سیات خارجی را تحت تاثیر قرار می دهد:
الف - مبنای ذهنی به وجود می آورد که سیاست گذاران از طریق آن واقعیت را مشاهده می کنند . پیامد ها و اشارات محیط خارجی در چارچوب مقولات، پیش بینی ها و تعاریفی که دکترین ها ی به وجود آورنده ایدئولوژی به دست می دهند معنی پیدا کرده یا تفسیر شوند.
ب- ایدئولوژیِ برای سیاست گذاران نقش های ملی را تعیین می کند و تصویری از وضعیت آتی جهان ارائه می دهد. اهداف بلندمدت رفتار خارجی یک دولت را مشخص می سازد که باید از طریق دیپلماسی، تبلیغات، انقلاب یا زور به پیش برده شوند.
پ - ایدئولوژی برای منطقی ساختن و توجیه انتخاب تصمیمات خاص تر در زمینه سیاست خارجی مورد استفاده قرار می گیرد. همانطور که در کشور های غربی سیاست خارجی غالبا بر حسب ارزشهای مقبول عامه ای مانند حفظ آزادی توجیه می شود.
ج - ایدئولوژی مراحل اصلی تحول برای سیاست گذاران را تعیین می کند که می توان در چارچوب آنها استراتژی خاص سیاست خارجی را بیان کرد.
چ - ایدئولوژی نظام اخلاقی و معنوی برقرار می کند که به تبیین ایستارها و معیارهای سنجش صحیح برای قضاوت در مورد اعمال خود و دیگران کمک می نماید(صادقی ، ۱۳۹۲ : ص ۲۲).
سیاست خارجی را نمی توان صرفاً در مناسبات مادی تعریف کرد . اهداف فرهنگی – ایدئولوژیک عبارتند از تلاش در جهت حفظ و گسترش یک رشته از ارزش ها و باورهای فرهنگی، یا ایدئولوژیک، که مردم یک کشور در آن سهیم هستند و به درستی آنها اعتقاد دارند. چرا که ایدئولوژی عبارتست از ارزش های مدوّنی که مورد قبول و اعتقاد جامعه ملی قرار دارد . ایدئولوژی هایی نظیر دموکراسی، کمونیسم و اسلام(فرانکل، ۱۳۶۹ : ص ۱۲۰ ).
در همین چارچوب امروزه دیپلماسی عمومی و تأکید بر جنبه های نرم افزاری در سیاست خارجی اهمیت زیادی یافته، بهطوریکه آنگونه که یک کشور در اذهان سایر کشورها به تصویر کشیده می شود، شاید اصلی ترین منفعتی است که حیات همه جانبه آن کشور را شکل می دهد. در همین راستا دیپلماسی رسانه ای نیز اهمیت وافری یافته است.
۲-۳-۲-۳- اهداف امنیتی- دفاعی؛
این اهداف در سیاست خارجی دو مورد از حیاتی ترین هدف های دولت ها در سطح سیاست خارجی را شامل می گردد. از یک طرف شامل بقاء و وحدت قلمرو و اتباع کشور، صیانت از خود و در یک عبارت حفظ موجودیت می گردد. از طرف دیگر امنیت ملی کشور را که شامل سه نوع آمادگی می شود را شامل می شود. آمادگی سیاسی، آمادگی نظامی و آمادگی اقتصادی (خوشوقت، ۱۳۸۵ : ص ۱۵۳). دولتی که از حربه نظامی در سیاست خارجی استفاده می کند، در صدد است تا از طریق تحت فشار قراردادن دولت مورد نظر، او را وادار کند تا در الگوهای رفتاری سیاست خارجی خود از لحاظ سلسله مراتب اهداف و منافع ملی و نیز داده های جهت گیری های سیاست خارجی، تجدید نظر اساسی به عمل آورد. دولت مزبور این سیاست را تا آنجا که امکانات و توانایی های او اجازه می دهد، دنبال می کند(قوام ،۱۳۸۶ : ص ۲۱۰).
اهداف پرستیژی دولت را نیز می توان در این مورد آورد، چرا که بر طبق آن دولت ها تلاش می کنند تا با بقاء یک سیستم سیاسی و اقتصادی بین المللی که در پرتو آن کشور احساس امنیت می کند، شهروندان و مبادلات فرامرزی شان، بطور مسالمت آمیز و مطلوبی جریان یابد. نکته شایان اهمیت این است که توسعه یافتگی در محیط پرتنش به دست نخواهد آمد. کشوری که مجبور است بیشترین درآمد خود را صرف امور نظامی و امنیتی کند، ملزم می باشد از هزینه های توسعه یافتگی زده و آن را در حوزه مناسبات امنیتی واریز کند.
استفاده از زور در سیاست خارجی ممکن است به دلایل و انگیزه های گوناگون صورت گیرد، که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
الف- نارضایتی از توزیع قدرت؛
ب- ملی گرایی ، جدایی طلبی ، تمایل یک ملت برای رهایی از سلطه خارجی؛
ج ایجاد ائتلاف های جدید نظامی و فرهنگی؛
چ - حل و فصل اختلافات ، یعنی استفاده از حربه زور برای قبولاندن یک سلسله شرایط جدید به طرف مقابل (قوام ، ۱۳۸۶ : ص ۲۱۸).
کشور ها در نظام بین الملل تلاش می کنند قدرت نسبی خود را به حداکثر برسانند . دلیل این رفتار این است که هر چه عرصه قدرت و مزیت نظامی یک کشور بر دیگران بیشتر باشد ، ضریب امنیتی آن نیز بیشتر خواهد بود . هر کشوری مایل است که برترین قدرت در نظام بین الملل باشد، زیرا این بهترین راه یرای تامین بقا در نظامی است که می تواند بسیار خطرناک باشد (دهقانی فیروزآبادی ، ۱۳۸۸ : ص ۱۰).
۲-۳-۳- انواع اهداف از منظر گستردگی و شمول
اهداف سیاست خارجی را از منظر میزان شمولیت آن در سطح کلان می توان به اهداف عام و اهداف خاص تقسیم بندی نمود:
۲-۳-۳-۱- اهداف عام
اهدافی که در همه کشورها فارغ از نوع نظام سیاسی و خارج از چارچوب زمانی، درکانون عملیات سیاست خارجی بوده و هیچ کشوری نمی تواند آن اهداف را دنبال نکند. این اهداف عام را می توان موارد زیر در نظر گرفت:
حفظ تمامیت ارضی؛
تأمین امنیت ملی؛
تأمین رفاه اقتصادی شهروندان و رشد و توسعه اقتصادی جامعه؛
کسب احترام و اقتدار (پرستیژ) درسطح نظام بین الملل.
شایان ذکر است که همه این اهداف با ترکیبی از روشنی و ابهام همراه می باشند. از یک سو روشن است که دولتی که در سیاست خارجی خود، تأمین رفاه شهروندان را پی نگیرد و یا درتوسعه و اعتلای فرهنگ آن کشور در خارج نکوشد و یا به کسب احترام و اقتدار در جامعه بین المللی کمر همت برنبندد، اصلی ترین اهداف سیاست خارجی را نادیده گرفته است. از سوی دیگر در همه این اهداف بخصوص در سطح عملیاتی ابهام وجود دارد و هر کدام از آنها و با تعابیر، تفاسیر و قرائت های مختلف، شکل و قامت عملیاتی متفاوت می یابد.
۲-۳-۳-۲- اهداف خاص
اگرچه اهداف عام باید راهنمای عمل سیاست خارجی کشورها باشد، لکن دولت ها اهداف خاصی را نیز در سیاست خارجی برای خود ترسیم می نمایند که در محدوده های زمانی، مکانی و موضوعی خاصی طراحی و اجرا می شوند. در تعیین این اهداف خاص، ماهیت نخبگان حاکم و شرایط زمانی و مکانی حائز اهمیت است، چرا که دگرگونی و تحول در آنها می تواند گسترده باشد؛ لکن این نکته را باید مد نظر داشت که هر چقدر بین اهداف خاص و اهداف عام رابطه مستقیم تری باشد، اغتشاش و سردرگمی کمتر فکری و عملی ایجاد شده و در نتیجه سیاست خارجی موفق تر خواهد بود.
۲-۳-۴- جمع بندی هدف گذاری در سیاست خارجی
از اهداف سیاست خارجی تقسیم بندی های دیگری نیز ارائه شده است، برای مثال کی .جی هالستی انواع متفاوت اهداف سیاست خارجی را بر اساس سه معیار زیر بیان می کند:
الف- ارزش و اهمیتی که رهبران برای هدف قائلند؛
ب- فشارهایی که در به دست آوردن اهداف به سایر کشورها وارد می شود؛
ج- زمانی که برای دست یابی به هدف در نظر گرفته شده است (سیف زاده، ۱۳۸۲: ص ۱۶۵).
وی بر اساس موارد مذکور سه نوع هدف را نام م یبرد:
الف- هدف های حیاتی و اولیه (اهداف استراتژیک) که تقریباً مساوی با اهداف عامی است که ذکر آن رفت.
ب- اهداف متوسط و ثانویه (اهداف تاکتیکی ) که شامل برآوردن نیازهای داخلی، کسب و افزایش پرستیژ بین المللی، توسعه طلبی و امپریالیسم و گسترش ایدئولوژی خاص می شود.
ج- اهداف جهانی درازمدت که شامل طرح ها و تصورات رهبران برای ایجاد یک نظام بین الملل خاص می شود (سیف زاده،۱۳۸۲ : ص ۱۶۶).
در یک تقسیم بندی دیگر اهداف سیاست خارجی را به اهداف اعلانی و اعمالی، اهداف مستقل و وابسته، اهداف خاص ملی و نوع پرستانه، اهداف سازگار و ناسازگار، اهداف متحد و متفرق و اهداف حفظ وضع موجود و تغییر وضع موجود تقسیم بندی می کنند (خوشوقت، ۱۳۸۵ : ص ۱۵۶).
استرس ها و حوادث قسمتی از زندگی انسان است که می تواند روی سبک زندگی فرد تأثیر بگذارد و با توجه به شرایطی که مادر در دوران بارداری با آن روبه رو می شود اثرات این استرس ها می تواند هم برای مادر و هم برای جنین قابل توجه باشد بر همین اساس بوردرز و همکاران[۵۷] (۲۰۰۷) پژوهشی را با عنوان ” بررسی استرس های مزمن و وزن زمان تولد نوزادان در زنان با خانواده کم درآمد” با هدف بررسی ارتباط بین استرس های روانی- اجتماعی مزمن با وزن زمان تولد نوزاد در زنانی که در طبقه کم درآمد جامعه زندگی می کنند ، انجام دادند.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
این پژوهش یک مطالعه کوهورت بود. جهت جمع آوری نمونه ها از نمونه گیری تصادفی استفاده شد. بدین طریق ، زنانی را که بین سال های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ به ۹ استان ایالات متحده جهت دریافت کمک های مالی مراجعه می کردند ، با آنان هر سال مصاحبه ای صورت می گرفت و از نظر استرس هایی که در زندگی داشتند ، مدت زمان مواجه با استرس ، عوامل ایجاد کننده ی استرس و تأثیرات استرس در زندگی آنان و همچنین از نظر عواملی از قبیل وضعیت اجتماعی- اقتصادی ، وضعیت کاری افراد ، برنامه ی دریافت کمک های دولتی ، حوادث زندگی و… مورد ارزیابی قرار می گرفتند. در این مدت زنانی که باردار شده و زایمان داشتند ، شناسایی شدند و این افراد خودشان وزن زمان تولد نوزاد خود را بر اساس آنچه در پرونده پزشکی نوزاد ثبت شده بود ، اعلام می کردند. از معیارهای ورود به پژوهش ، داشتن زایمان تک قلویی و سن حاملگی ترم بود. مادران دارای نوزادان کم وزن (منظور از نوزاد کم وزن ، وزن زمان تولد کمتر از ۲۵۰۰ گرم ، بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی می باشد.) و مادران دارای نوزادان با وزن طبیعی از نظر مشخصات دموگرافیکی و استرس های روانی و اجتماعی ، با هم مقایسه شدند. آنالیز داده ها به وسیله نرم افزار SPSS با نسخه ۱۲ انجام شد. برای بیان ارتباط بین متغیرهای موجود در مشخصات دموگرافیک و استرس های روانی- اجتماعی با کم وزنی زمان تولد ، از آمار استنباطی کای دو ، تست فیشر ، شانس نسبی با فاصله اطمینان ۹۵% استفاده شد. سپس از تست برسلو- دی[۵۸] استفاده شد تا همگن بودن ، شانس نسبی مورد ارزیابی قرار بگیرد.
از ۱۳۶۳ زن مورد مطالعه ، ۲۹۴ زن (۶/۲۱%) باردار و زایمان تک قلویی داشتند. از ۲۹۴ نوزاد متولد شده ، ۳۹ نوزاد (۳/۱۳%) کم وزن متولد شدند. زبان مادری ۹۹ درصد از واحدهای مورد پژوهش ، انگلیسی بود. ۸/۷۶ درصد زنان سیاه پوست و غیر اسپانیایی ، ۵/۴ درصد سفید پوست و اسپانیایی و ۷/۲ درصد سایر نژاد ها را داشتند. از بین واحدهای مورد پژوهش ۱۶۵ نمونه گزارش کردند که درآمد خانواده ی آنان کمتر از ۱۳۴۱۶ دلار بوده است که تفاوت آماری بین درآمد خانواده با کم وزنی زمان تولد نوزاد یافت نشد. همچنین در میان مشخصات دموگرافیکی دیگر از قبیل سطح تحصیلات مادر ، زایمان اول یا چندزایی ، وضعیت ازدواج و داشتن بیمه بهداشتی نیز با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط معنی داری یافت نشد. ولی جمعیت زیاد خانواده با وزن زمان تولد نوزاد ارتباط معنی داری را نشان داد (۰۱/۰>P). همچنین میانگین سنی مادران دارای نوزاد کم وزن بالاتر از میانگین سنی مادران با نوزادان طبیعی بود که این ارتباط از نظر آماری معنی دار بود (۰۱/۰>P). داشتن استرس های روانی- اجتماعی در دوران بارداری به طورکلی (۰۱/۰>P) ، وضعیت تغذیه ای ضعیف (۲/۳=OR و ۰۱/۰>P) ، نداشتن امنیت شغلی (۱/۳=OR و ۰۱/۰>P) ، حمایت های اجتماعی ضعیف (۲=OR و ۰۶/۰>P) ، افسردگی (۲/۲=OR و ۰۱/۰>P) و مهارت های ضعیف در برقرای روابط اجتماعی (۸/۳=OR و ۰۱/۰>P) با کم وزنی بدو تولد نوزاد ارتباط آماری معنی داری را نشان داد. ولی بین زندگی در وضعیت سخت اقتصادی ، مواجهه با حوادث استرس آور در زندگی ، عدم دسترسی به مراقبت های پزشکی ، انجام اعتقادات مذهبی مثل رفتن به کلیسا و شرکت در گروه های اجتماعی با تولد نوزاد کم وزن ارتباط معنی دار آماری مشاهده نشد. در پایان پژوهشگر پیشنهاد می کند که انجام مطالعات بیشتر با روش های پیشرفته جهت اندازه گیری استرس های مزمن در طول دوران بارداری و هنگام زایمان لازم است تا علت زایمان نوزاد کم وزن و دلایل نابرابری تخصیص حمایت های اجتماعی در نتایج به دست آمده ، بهتر درک شود و همچنین مطالعات بیشتر جهت بررسی مداخلاتی که می توانند اثرات مخرب استرس ها را در زنان باردار کاهش دهند لازم است (۲۰).
روابط اجتماعی یکی از عوامل مهم در سبک زندگی می باشد که می تواند روی وزن زمان تولد تاثیر بگذارد که در همین زمینه ریمی و همکاران در سال ۲۰۰۶ مطالعه ای هم گروهی گذشته نگر[۵۹] تحت عنوان ” بررسی عوامل مؤثر در محرومیت اجتماعی بر کم وزنی زمان تولد” با هدف تعیین عوامل مؤثری که موجب کم وزنی نوزادان می شود ، در کشور آلمان انجام دادند. در این مطالعه از اطلاعات موجود در مرکز ثبت اسناد زنان حامله در آلمان در سه سال متفاوت ۱۹۹۰ و ۱۹۹۵ و ۱۹۹۹ استفاده شده است که اطلاعات مربوط به دوران بارداری و زایمان و پیامدهای آن برای مادر و کودک تا هفت روز بعد از زایمان به وسیله ی کارکنان بخش زایمان ، جمع آوری شده بود که تعداد تولدها در مجموع این سه سال ۲۱۵۱۴۸ نفر بوده است که با توجه به معیارهای ورود به پژوهش یعنی وزن بیشتر از ۵۰۰ گرم و کمتر از ۴۰۰۰ گرم ، نوزادان زنده ی متولد شده و تک قلویی ، تعداد نمونه ها ۱۸۲۴۴۴ تولد زنده شد. در این مطالعه نوزادان کم وزن به دو گروه ترم و نارس تقسیم و در این سه سال با هم مقایسه شدند. برای آنالیز داده ها ازSPSS و آمار استنباطی کای دو[۶۰] استفاده شده است.
نتایج مطالعه نشان داد که زنان بیکار ، بدون همسر ، خیلی جوان یا دارای سن بالای ۳۹ سال ، مادران کارگر با کار سنگین ، در خطر تولد نوزاد کم وزن هستند. بین مهاجرت و ملیت ، کارکردن در دوران بارداری و چاقی در ارتباط با تولد نوزاد کم وزن در دو گروه نوزادان نارس و ترم ارتباط معنی دار پیدا نشد. اما بین سیگار کشیدن ، عدم مراقبت های کافی در دوران بارداری ، استرس های روانی- اجتماعی ، زنان اول زا ، کوتاهی قد مادر ، فاصله کم بین حاملگی ها ، داشتن بیماری مزمن ، اکلامپسی و پره اکلامپسی با تولد نوزاد کم وزن در دو گروه نوزادان نارس و ترم ارتباط معنی داری وجود داشت (۰۵/۰>P). بین خطرات زایمانی و سابقه تاخیر رشد داخل رحمی با تولد نوزاد کم وزن نارس ارتباط معنی دار نبود در حالی که با تولد نوزاد کم وزن ترم ارتباط معنی دار مشاهده شد (۰۰۱/۰>P). همچنین بین سابقه تولد نوزاد نارس با تولد نوزاد کم وزن نارس ارتباط معنی دار پیدا شد (۰۵/۰>P) و بین سابقه داشتن سقط در حاملگی های گذشته و تولد نوزاد کم وزن نارس ارتباط معنی دار نبود ولی با تولد نوزاد کم وزن ترم ارتباط معنی دار پیدا شد (۰۰۱/۰>P). بنابراین سیاست بهداشت عمومی باید در جهت مشارکت اجتماعی کافی برای علت یابی کم وزنی و عوامل موثر بر افزایش میزان کم وزنی بنا شود (۱۷).
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
این فصل مشتمل بر مباحث روش پژوهش و ملاحظات اخلاقی است و مواردی که تحت عنوان روش پژوهش ارائه می گردد شامل بیان نوع پژوهش ، جامعه پژوهش ، نمونه پژوهش و روش نمونه گیری ، حجم نمونه ، مشخصات واحدهای مورد پژوهش ، محیط پژوهش ، ابزار گردآوری داده ها ، روش اعتبار علمی[۶۱] و اعتماد علمی[۶۲] ابزار گردآوری داده ها ، روش گردآوری داده ها ، چگونگی تجزیه و تحلیل داده ها می باشد.
نوع پژوهش:
این پژوهش یک مطالعه همگروهی تاریخی[۶۳] است . در این نوع مطالعات محقق از علت به سمت معلول می رود ، پژوهشگر هیچ گونه مداخله و دستکاری انجام نمی دهد فقط نتایج مواجهه را با یک عامل خطر بررسی می کند. (۴۲)) .
جامعه پژوهش:
جامعه ی پژوهش را مادرانی تشکیل می دهند که جهت مراقبت بعد از زایمان یا انجام واکسیناسیون کودک خود تا دو ماهگی به مراکز و پایگاه های بهداشتی شهری رشت مراجعه کرده اند.
نمونه پژوهش و روش نمونه گیری:
نمونه های پژوهش این مطالعه شامل ۱۱۷۷ مادری است که به مراکز یا پایگاه های بهداشتی جهت مراقبت های بعد از زایمان یا انجام واکسیناسیون کودک خود تا دو ماهگی مراجعه کرده و دارای پرونده بهداشتی بودند و مشخصات واحدهای مورد پژوهش را دارا بودند ، که بر اساس وزن زمان تولد نوزادان ، به دو گروه مادران نوزادان با وزن پایین (۲۵۰۰ گرم وکمتر) و مادران نوزادان با وزن طبیعی (بیش از ۲۵۰۰ گرم تا ۴۰۰۰ گرم) دسته بندی شدند. جهت نمونه گیری مادران نوزادان کم وزن به علت داشتن لیست زمان مراجعه مادران نوزادان کم وزن ، از روش نمونه گیری تدریجی استفاده شد (در این نوع نمونه گیری پژوهشگر هیچ دخالتی در انتخاب نمونه های پژوهش ندارد و نمونه گیری تا رسیدن به حجم نمونه مورد نظر ادامه می یابد (۴۲)) ، بدین صورت که با مراجعه ی پژوهشگر به مراکز و پایگاه های بهداشتی و با کمک کاردان های بهداشت خانواده و ماماهایی که در مراکز بهداشتی اشتغال داشتند ، زمان مراجعه ی مادران نوزادان کم وزن تعیین می شد و همان روز نمونه گیری از مادر نوزاد کم وزن صورت می گرفت اما در گروه نوزادان طبیعی به علت نداشتن لیست زمان مراجعه مادران از نمونه گیری آسان استفاده شد بدین صورت ، همان روز که در مرکز بهداشت جهت نمونه گیری از نوزاد کم وزن حضور داشتیم ، از سایر مادران با نوزادان دارای وزن زمان تولد طبیعی نیز که به مرکز بهداشت مراجعه می کردند و معیارهای ورود به پژوهش را داشتند نیز نمونه گیری به عمل می آمد.
حجم نمونه:
حجم نمونه لازم جهت رسیدن به هدف تعیین ارتباط سبک زندگی مادران در دوران بارداری با کم وزنی بدو تولد نوزادان ترم بر اساس نتایج مطالعات صحتی (۹) و سوکو (۱۵) و با اطمینان ۹۵% و قدرت آزمون ۹۰% برحسب فرمول نمونه گیری پایین به تعداد ۶۲۸ نمونه برآورد شد. با توجه به این که این مطالعه با کنترل عوامل فردی- اجتماعی می باشد در نتیجه به تعداد متغیرهای دموگرافیکی ضربدر ۱۵ به حجم نمونه برآورد شده اضافه شد. در نتیجه حداقل حجم نمونه ۱۱۰۸ برآورد شد.
۱- α = ۰/۹۵ فاصله اطمینان
۱- β = ۰/۹۰ توان آزمون
ضریب همبستگی سبک زندگی با وزن بدو تولد نوزادان (۹) r = 0/14
ضریب همبستگی چندگانه با سایر متغیرها (۱۵) = ۰/۰۶
= ۰/۱
( ۳۲)+ ۶۲۸ = ۱۱۰۸
مشخصات واحدهای مورد پژوهش:
واحدهای مورد پژوهش در این تحقیق را مادرانی تشکیل می دهند که :
به بیماری های مزمن مبتلا نباشند.
با اشعه X در طول بارداری مواجه نشده باشند.
وزن نوزاد آنان هنگام تولد کمتر از ۴۰۰۰ گرم ، باشد.
سن جنینی نوزاد آنان ۴۲ – ۳۸ هفته باشد.
نوزاد آنان فاقد ناهنجاری مادرزادی باشد.
حاملگی تک قلو داشته باشند.
محیط پژوهش:
محیط پژوهش در این تحقیق تمام مراکز بهداشتی- درمانی (۱۵ مرکز بهداشت) و پایگاه های بهداشتی (۱۸ پایگاه بهداشتی) شهری رشت می باشد. علت انتخاب این محیط ، سهولت دسترسی به واحدهای مورد پژوهش و همچنین دسترسی به پرونده های بهداشتی آنان بود.
ابزار گردآوری داده ها :
ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه ای مشتمل بر سه بخش می باشد:
بخش اول پرسشنامه شامل ۴ سوال در مورد مشخصات نوزادان مورد مطالعه شامل: سن حاملگی ، جنسیت نوزاد ، وزن زمان تولد و رتبه تولد بوده است.
بخش دوم پرسشنامه شامل ۲۰ سوال در مورد مشخصات فردی- اجتماعی مادران در دوران بارداری: سن ، شاخص توده بدنی ، وزن مادر در شروع بارداری ، قد ، افزایش وزن در دوران بارداری ، نوع زایمان ، سابقه حاملگی های قبلی ، خواسته یا ناخواسته بودن حاملگی ، سابقه تولد نوزاد کم وزن ، فاصله حاملگی قبلی تا حاملگی اخیر ، تولد نوزاد اخیر به دنبال درمان نازایی ، نوع خانواده ، درآمد ماهانه خانواده ، تحصیلات مادر ، وضعیت اشتغال مادر ، تحصیلات همسر ، شغل همسر ، وجود مشکلات حاملگی ، مصرف دارو طبق تجویز پزشک یا بدون تجویز پزشک ، محل مراجعه برای دریافت مراقبت های بهداشتی ، تعداد مراجعات و میزان هموگلوبین مادر در دوران بارداری بوده است.
بخش سوم پرسشنامه شامل ابزار سبک زندگی مادر در دوران بارداری می باشد که پرسشنامه ای محقق ساخته مربوط به سبک زندگی مادران باردار می باشد که از پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده ی سلامت زنان باردار (MHPLP) در پژوهش قرایبه (این پرسشنامه توسط قرایبه از روی HPLP تدوین گردیده است) (۱۰) و همچنین از پرسشنامه باتیست[۶۴] (۲۲) استفاده گردید که جهت بررسی اعتبار علمی هر دو پرسشنامه به زبان فارسی ترجمه شد و مجددا به زبان اصلی برگردانده شد ، بعلاوه از دو پرسشنامه دیگر که در ایران توسط صحتی (۹) و عدل شعار (۲) به کار گرفته شده بود ، استفاده گردید. پرسشنامه سبک زندگی ما در ارتباط با نوع تغذیه (شامل ۱۱ سوال) ، نحوه فعالیت و استراحت (شامل ۱۰ سوال) ، مراقبت از خود (شامل ۱۷ سوال) ، روابط اجتماعی (شامل ۱۰ سوال) و نحوه مقابله با عوامل تنش زا (شامل ۱۴ سوال) در دوران بارداری می باشد ، که گزینه های آن بر اساس مقیاس لیکرت شامل هرگز (۱) ، گاهی (۲) ، اغلب (۳) ، همیشه (۴) می باشد اما سوال ۱۰ از قسمت فعالیت و استراحت ، سوال ۱۰ از قسمت روابط اجتماعی و سوالات ۵ و ۱۲ از قسمت نحوه مقابله با عوامل تنش زا در دوران بارداری به صورت معکوس یعنی هرگز (۴) ، گاهی (۳) ، اغلب (۲) ، همیشه (۱) نمره دهی می شوند. حداکثر نمره این پرسشنامه ۲۴۸ و حداقل نمره ۶۲ می باشد. که به استناد مطالعه ی قرایبه (۲۰۰۵) و پایان نامه صحتی (۱۳۸۳) در مورد سبک زندگی مادران در دوران بارداری ، افراد با کسب نمره بالاتر از میانگین بعلاوه یک انحراف معیار تحت گروه دارای سبک زندگی خوب و افراد با کسب نمره پیرامون یک انحراف معیار کمتر و بیشتر از میانگین تحت گروه دارای سبک زندگی متوسط و افراد با کسب نمره کمتر از میانگین منهای یک انحراف معیار تحت گروه دارای سبک زندگی ضعیف قرار می گیرند (۱۰و۳۵).
تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار:
اعتبار علمی یا روائی ابزار:
در این پژوهش برای کسب روایی ابزار از اعتبار محتوایی استفاده شد ، که برای تعیین اعتبار محتوا، پرسشنامه به ۱۹ نفر از اعضای هیات علمی دانشکده های پرستاری و مامایی شهید بهشتی رشت و مشهد و یک متخصص زنان ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان داده شد تا نظرات خود را بیان کنند و همچنین در رابطه با سوالات مرتبط با تغذیه در دوران بارداری از نظرات یک متخصص تغذیه از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان استفاده شد. بعد از اعمال نظرات ، مجددا برای تعیین شاخص اعتبار محتوی ([۶۵]CVI) پرسشنامه به ۱۰ نفر از اساتید دانشگاه علوم پزشکی گیلان داده شد. شاخص اعتبار محتوایی شامل مقیاس درجه بندی چهار گزینه ای است که جمع آوری نظرات را در سه حیطه مرتبط بودن ( تناسب و ارتباط مطلوب گویه ها با ابعاد پرسشنامه ) ، واضح بودن ( میزان وضوح و روشنی معانی کلمات و عبارات گویه ها ) و ساده بودن ( میزان روانی و سادگی عبارات گویه ها ) امکان پذیر می سازد. که گزینه های آن به صورت : ۱ (نشان دهنده عدم ارتباط ، عدم ساده بودن ، عدم وضوح) ، ۲ (نیاز به بازبینی جدی دارد) ، ۳ (مرتبط ، واضح و ساده بوده اما نیاز به بازبینی جدی دارد) و ۴ (کاملا مرتبط ، واضح و ساده) می باشد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها از اساتید محترم ، سوالاتی که نمره بالاتر از ۷۹% را کسب کردند ، مورد قبول قرار گرفتند و سوالاتی که نمره ۷۹% – ۷۰% را کسب کردند مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفتند و سوالاتی که نمره کمتر از ۷۰% را کسب کردند حذف شدند. که سؤالات “قبل و بعد از انجام فعالیت جسمانی مایعات کافی می نوشیدم.” و ” برای جلوگیری از تشدید لکه های پوستی از نور آفتاب اجتناب کردم.” از پرسشنامه حذف شدند.
اعتماد علمی یا پایایی ابزار:
برای تعیین پایایی ابزار ، از آلفا کرونباخ استفاده شد بدین صورت که طی یک مطالعه مقدماتی ، ابزار برای ۲۰ نفر از نمونه ها تکمیل گردید که به خاطر همبستگی درونی پایین و پایین بودن تجانس درونی ، ۶ سؤال حذف شد سپس طی فاصله دو هفته ، مجددأ پرسشنامه توسط همان افراد تکمیل گردید. استفاده از آزمون مجدد[۶۶] ، پایایی ابزار را به شرح زیر نشان داد:
تغذیه در دوران بارداری : ۹۹/۰= Reliability(Re)
فعالیت و استراحت در دوران بارداری : ۹۸/۰= Reliability(Re)
مراقبت از خود در دوران بارداری : ۱= Reliability(Re)
روابط اجتماعی در دوران بارداری :۹۸/۰= Reliability(Re)
نحوه مقابله با عوامل تنش زا در دوران بارداری : ۹۷/۰= Reliability(Re)