وبلاگ

فضای سایبری
طرح بحث:
فضای سایبری باویژگی های خاص خود مانند گستردگی، پنهانی بودن، تأثیرگذاری شگرف خود باعث ورود بازیگران بسیاری مانند گروه ها ، سازمان ها شرکت ها برای اعمال قدرت در این فضا شده است. به همین دلیل در این فضای به ظاهر مجازی اما حقیقی و باور نکردنی بسیاری از کارهایی که تنها در ذهن و تخیل می باشد را می توان انجام داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این فصل در مبحث اوّل تعاریف و ویژگی های فضای سایبر ارائه می گردد در مبحث دوّم پیکره فضای سایبر را خواهیم شناخت و در مبحث سوم به مزیت ها و محدودیت های این فضا خواهیم پرداخت.
مبحث اوّل: مفهوم و ویژگی های فضای سایبری
امروزه بحث های مربوط به اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی وارد عرصه جدیدی بنام فضای سایبری شده است. واژه سایبر (Cyber ) از کلمه (Cybernetics )برگرفته شده است و در فیزیولوژی به معنای مطالعه و مقایسه بین دستگاه عصبی خودکار که مرکب از مغز و اعصاب می باشد با دستگاه های الکتریکی، مکانیکی، فرمانشناسی می باشد که این واژه در دنیای اینترنت و رایانه بسیار شنیده شده است.
«نخستین بار اصطلاح سایبرنتیک توسط ریاضیدانی به نام نوربرت وینر(Norbert wiener )در کتابی با عنوان «سایبرنتیک و کنترل در ارتباط بین حیوان و ماشین» در سال ۱۹۴۸ به کار برده شد.
واژه فضای سایبر نخستین بار توسط «ویلیام گیبسون» (William Gibson) نویسنده رمان «Neuromancer» در سال ۱۹۸۴ به کار برده شد.» (زندی۱۳۸۹، ۳۸)
منظور از فضای سایبری محیط هایی غیر مادی است که در آن کاربران توسط وسایل الکترونیکی همچون اینترنت به یکدیگر متصل می شوند و از نظر خود دنیای مجازی را بوجود می آورند که وجود واقعی ندارد در حالی که این دنیا حقیقتی مجازی است که توسط رایانه بوجود آمده است.
هرچند در زبان فارسی واژه سایبر را به مجازی ترجمه کرده اند ولی فضای سایبری فضایی است حقیقی و واقعی که بسیاری از کارهای باور نکردنی که تنها در ذهن ما نمود پیدا می کنند در این فضا و این دنیای مجازی حقیقت پیدا می کند.
«آن چه به موازات ساده سازی و تنوع بخشیدن به کارکردهای انعطاف پذیر رایانه ها، بهره برداری گسترده تر و متنوع تر از سیستم های رایانه ای شخص(Personal computer) را به نحو باور نکردنی توسعه داد و به آن وجه های جهانی بخشید، امکان اتصال آن ها به یکدیگر از طریق ارتباطات الکترونیک است. این امر اشتراک گذاری کارکردها و اطلاعات میان رایانه ها را میسر ساخت و به تدریج شبکه ای جهانی به وجود آمد و فضایی به نام فضای سایبر( Cyber space)شکل گرفت به طوری که از دنیای فیزیکی کاملاً متمایز بود و ویژگی هایی داشت که نمونه های آن در داستان های تخیلی آمده بود. »( باقری اصل. ۱۱.)
آن چه دراین فضا باید قابل توجه قرار گیرد این است که همه چیز باهم در ارتباط است و بر هم تأثیر
می گذارد و باعث بوجود آمدن هنجارها و فرهنگ های مختلف شده است آن هم در یک دنیای بیکران و گسترده و نه دریک دنیای محدود و مشخص، که هیچ حد و مرزی برای آن وجود نداشته باشد.
با توجه به رشد سریع و گسترده فضای سایبری زمینه ای جدید و مهم در سیاست جهان بوجود آمده است. کم هزینه بودن ورود، ناشناس بودن افراد و نامتقارن بودن در آسیب پذیری باعث شده است که تغییرات بوجود آمده بر قدرت تأثیر مهمی داشته باشد و محیط سایبر باعث بوجود آمدن یک دنیای مصنوعی و غیر قابل تصور شده است.
«فضای سایبر اگر با فضای اذهان مقایسه شود، بزرگی اش حتی از دنیای ما نیز برجسته تر و بیشتراست؛ پس گزافه نیست تا فضای سایبر را یک دنیای جدید یا دنیای دیگر نامید. تعبیر فضای سایبر به جهان جدید یا جهان دیگر صرفاً می تواند جنبۀ ادبی و در برخی موارد جنبه جرم شناختی داشته باشد تا با بیان بایسته ها و مقتضیات چنین فضای عنان گسیخته و پهناوری، بتوان درک صحیحی از علت وقوع جرم و شناخت مجرمین داشت و گرنه این تعریف از جهت حقوقی کمتر می تواند مورد توجه باشد و به راستی نیز ویژگی های عینی و ملموس آن را هویدا نمی سازد.(پاکزاد۱۳۹۰، ۴۳و۴۴)
در این فضا می توان بسیاری از کارهایی را که تنها در ذهن و خیال می باشد، به راحتی و به دور از چشم دیگران انجام داد و همین امر موجب گردیده است تا در صدد کشف اینگونه جرایم و شناخت مجرمینی که در این محیط دست به ارتکاب جرم می زنند برآمد.
با چنین تعبیری از فضای سایبر به دنیای مجازی صرفاً می توان بزهکاران و مجرمینی که دراین محیط پهناور دست به ارتکاب جرم می زنند و همچنین علل ارتکاب جرم را شناخت و با اتخاذ تدابیر مناسب بتوان در پیشگیری اجتماعی و نهادینه سازی هنجارهای اخلاقی سایبری مورد بررسی قرار داد.
«از محیط سایبر به محیط فناوری اطلاعات (IT) یا محیط اطلاعات و ارتباطات نیز یاد شده است. ازاین رو، مشاهده می شود که برای نمونه به جرمهای محیط سایبر جرمهای علیه فناوری اطلاعات نیز گفته می شود.
این عبارتها نیز نمی توانند به گونه ای جامع متضمن جرمهای محیط سایبر باشند. زیرا، برای نمونه، بسیاری از جرمها در محیط سایبر و با بهره گرفتن از این محیط ارتکاب می یابند و نه لزوماً علیه محیط سایبر. بنابراین، عبارت جرمهای علیه فناوری اطلاعات نیز عبارت درستی نیست. همچنین، باید توجه داشت که فناوری اطلاعات بر ابزار تأکید دارد، حال آنکه سایبر به محیطی اشاره دارد که جرم درآن محیط به وقوع
می پیوندد. »(فضلی۱۳۸۳، ۱۶۵)
پس می توان گفت که با توجه به استفاده روز افزون از اینترنت و افزایش تعداد کاربران و ورود اشخاص به دنیایی به نام فضای سایبری که با جهان واقعی برابری می کند و ورود فضای سایبر به تمامی عرصه های زندگی افراد و امکان ارتباط و تأثیر گذاری اشخاص بر یکدیگر به وسیله رایانه، همین امر سبب بوجود آمدن جرایمی دراین فضای بیکران شده است.
گفتار اوّل: فضای سایبری و ارتباط شبکه های اطلاع رسانی
فضای سایبر با توجه به گستردگی و تنوع کاربران آن، دنیای جدیدی را بوجود آورده است که دارای قابلیت ها و کارکردهای مختلفی است و به نسبت کارکردهای آن چالش های مختلفی نیز بوجود آورده است.
با ظهور اینترنت و ارتباطاتی که در سطح جهانی به وجود آمد، ایجاد شبکه جهانی را می توان یکی از مظاهر فن آوری اطلاعات به شمار آورد که با پیدایش رایانه ها و سامانه های ارتباطی و تحول گردش اطلاعات توانست در زندگی انسان ها تأثیر بگذارد. رایانه توانست روش جمع آوری و تولید اطلاعات و پردازش داده ها را متحول سازد.
داده ها عبارت از نمادهایی هستند که می توانند قابلیت انجام کارهایی مانند ورود ، خروج ، پردازش و ذخیره دریک سیستم رایانه ای را داشته باشند. داده ها به اشکال مختلف از جمله متن های صوتی و تصویری ،دیسکهای نوری (CD) ، یا داده های رقمی که دریک تراشه ذخیره شده و برای سیستم رایانه ای دارای مفهوم خاصی است، پردازش می کنند.
کامپیوتر یا اینترنت را می توان به عنوان ساختار اصلی جرایم سایبری دانست، در فضای سایبری اینترنت نقش اصلی را ایفا می کند و این فضا چیزی غیر از داده و اطلاعات نیست که گاهی این دو در معنای مشابهی مورد استفاده قرار می گیرند. دراین فضا به راحتی می توان به آنسوی دنیا متصل شد و به تبادل اطلاعات در سطح بین المللی دست یافت. که این تبادل اطلاعات تنها به وسیله سخت افزارهای رایانه ای عمکرد خود را اجرا خواهد کرد.
در واقع ارتباط بین رایانه ها و سامانه های ارتباطی در سراسر جهان بوسیلۀ کاربران سبب بوجود آمدن فضای سایبر شده است. سامانه های رایانه ای نیز قابلیت تبادل اطلاعات و ارتباط شبکه های اطلاع رسانی را متناسب با پردازش و مبادله داده، ذخیره و انتشار اطلاعات دارد.
«برخلاف دنیای واقعی در این دنیای مجازی حد و مرزی برای قلمرو حاکمیتی افراد وجود ندارد اینترنت بر پایه استانداردهای جهانی باز و بدون اینکه تحت حاکمیت فرد یا نهاد خاصی باشد بنا شده است. «هیچ فرد، دولت یا موسسه تجاری مالک آن نیست. » (استیون وهلپین ۱۳۸۳،۲۰)
قلمرو حاکمیتی حق مسلم هر دولتی می باشد که کشورها باید به قلمرو یکدیگر احترام گذاشته و از ایجاد ناامنی و تعرض به یکدیگر بپرهیزند که فضای سایبر گاهی اوقات این حق مسلم حقوق بین المللی کیفری را زیر پا گذاشته و باعث شده است که بعضی افراد از آزادی هایی که در این فضا وجود داشته استفاده سوء کرده و درجهت اختلال و تخریب سیستم ها گام بردارند.
گفتار دوّم :مخفی و پنهانی بودن
پنهانی و مخفی بودن فضای سایبر را می توان یکی دیگر از ویژگی های آن دانست. این فضا را همانند ذهن آدمی که بسیاری از قضایا درآن نقش می بندد و به صورت پنهانی است، می توان تشبیه نمود. تا زمانی که افکار خود را در عمل نشان ندهد آن چیز تنها در ذهن خود آن شخص است و به صورت پنهانی است امّا وقتی آن افکار نمایان شود گاهی سبب نقض قوانین و هنجارهای جامعه خواهد شد.
درفضای سایبر نیز اشخاص در محیطی امن از طریق رایانه های خود، هر آنچه را که در ذهن دارند و به صورت پنهانی و پوشیده می باشد نمایان می سازند.
«به نقل از اندیشمندانی چون «هابز» که ذات انسان را شرور می دانند در چنین فضایی دوباره قوت می گیرد، چرا که حس پوشیده بودن و مخفی ماندن اعمال ارتکابی است که اینترنت را دنیایی آزاد جلوه گر می سازد تا در این پهنه، افراد به شکلی افسار گسیخته و فارغ از کنترل های اجتماعی و اخلاقی میدانی برای تاخت و تاز و عقده گشایی آنچه بدان دست نیافته اند بیابند؛ نمونه این امر را می توان در مورد انتشار تصاویر مستهجن کودکان در فضای سایبر دید که در عین حالی که وسیله سود آوری برای ارائه کنندگان این تصاویر گشته، برای خواستاران ارضای غرایز جنسی نیز دنیایی آزاد فراهم آورده تا هر لحظه که خواستند بتوانند به راحتی وارد این دنیای خیال گونه شوند و تمایلات غریزی خود را فرو بنشانند.» (فضلی۱۳۸۳ ،۱۲۷)
پس فضای سایبر محیطی است که بازیگران آن بصورت پنهانی بدون اینکه براحتی مورد شناسایی قرار گیرند می توانند با بهره گرفتن از امکانات دیجیتال و فناوری ارتباطات دست به ارتکاب جرم بزنند.
این افراد با توجه به امکاناتی که رایانه در اختیار آن ها قرار می دهد به جرایمی مانند تخریب داده ها و اطلاعات، کلاهبرداری، جعل و غیره می پردازند بدون اینکه کوچکترین ترسی از ارتکاب این اعمال درآن ها وجود داشته باشد.
همین امر موجب شده فضای سایبر، جهانی وسیع و گسترده اما پوشیده و پنهانی را به وجود آورد با مجرمینی خطرناک که می توانند به راحتی به مبادله اطلاعات بپردازند.
گفتار سوم :فراملی و غیر قابل کنترل بودن
فراملی بودن و غیر قابل کنترل بودن اینترنت و عدم وجود محدودیت مکانی و زمانی برای آن یکی دیگر از ویژگی های فضای سایبر می باشد.
پیدایش میلیاردها سایت اینترنتی دراین فضا سبب شده کاربران بسیاری در سطح جهانی و بین المللی بوسیله رایانه با یکدیگر مرتبط شده و همین امر گاهی مشکلات فراوانی را موجب می گردد، از جمله می توان به خدشه وارد کردن به حاکمیت سرزمینی دولت ها اشاره داشت و همین امر کنترل این دنیای بزرگ را با مشکل رو به روساخته است. دراین فضا به وسیلۀ شبکه جهانی اینترنت می توان با صرف کمترین هزینه ممکن، به آسان ترین شیوه به گنجینه کامل از اطلاعات در هر نقطه از جهان دست یافت. به طور مثال درفضای سایبر یک کاربر در دورترین نقطه اهواز با فشردن یک دکمه با یک سرویس دهنده در خراسان می تواند تماس و ارتباط برقرار کند یا شخصی در دورترین نقطه قاره اروپا با یک کاربر در قاره آسیا بدون اینکه هیچگونه محدودیتی وجود داشته باشدبا یکدیگر در ارتباط باشند.
اینترنت ابزارهای جدید ارتباطی مانند وبلاگ ها را ایجاد نموده است، که جهت انتقال اطلاعات و افکار کاربران براحتی می توانند خواسته ها و اندیشه های خود را وارد شبکه های مورد نظر خود نمایند تا دیگران از آن استفاده نمایند. همین امر اینترنت را از ارتباطات یکطرفه خارج ساخته و از آن رسانه ای مبتنی بر تعامل می سازد که آزادانه افراد، گروه ها، سازمان هارا به یکدیگر متصل می سازد.
«تصور اشخاص ازاین محیط این است که در این فضا به دور از چشم قانون و به دور ازنظارت سازمان یا افراد مختلف، هر کس هر آنچه می خواهد انجام می دهد چرا که او را در حین ارتکاب جرم نمی بینند. بنابراین ویژگی دیگر این محیط عدم امکان یک کنترل مؤثر تکنیکی و حقوقی در شرایط حاضر است.» (حسن بیگی۱۳۸۴،۳۶)
«به عبارت دیگر فضای سایبر دارای یک نظام عرضی است و نه یک نظام طولی وبرخلاف جوامع انسانی، ساختار آن مبتنی بر سیستم سلسله مراتبی بالا به پایین نیست که نهادهای بالا دست بر نهادهای پایین دست حاکم و ناظر باشند، بلکه درآن از نظام قدرت و کنترل تمرکز زدایی شده و هر شخص در کنار دیگری قرار می گیرد و هیچ نهاد بالا دستی برآن حاکمیت ندارد که امر کنترل و ایجاد نظم را در آنجا عهده دار باشند.» (Brenner، ۵۵)
خصوصیت فراملی و سرزمینی بودن فضای سایبر سبب شده است که جرایمی که دراین فضا رخ می دهد بر خلاف جرایم چند رسانه ای دیگر مستقل از محل ارتکاب باشد. (جرم مولتی مدیا۱۹۹۷،۷۶)
اینترنت با ایجاد شبکه های متنوع و گسترده خود توانسته است فضایی را جهت ارتکاب جرایم مختلف توسط مجرمین بوجود آورد. مرتکبین می توانند براحتی با قرار گرفتن در این فضا با اقصی نقاط جهان ارتباط برقرار کنند. در این محیط مجرم می تواند با مشخص ساختن محل مورد نظر خود حتی در دورترین نقطه از کشور دیگر نیز براحتی جرایمی را مرتکب شود و همین امر سبب گردیده است که اینگونه جرایم جامعه بین المللی را تهدید کند.
مبحث دوّم: پیکره فضای سایبری
منظور از پیکره فضای سایبری اصول و زیر ساخت های اطلاعاتی تشکیل دهنده فضای سایبر
می باشد که وسیله ارتباط بین ارکان تشکیل دهنده را فراهم می نمایند.
اجزای تشکیل دهنده فضای سایبر را مخازن اطلاعات (که بر مبنای ذخیره داده ها می باشد) سیستم های ارتباطی، ارائه دهندگان خدمات شبکه ای، تشکیل می دهند.
در این مبحث ساختار فضای سایبر را به سه قسمت تقسیم نموده ایم که به بررسی آن ها
می پردازیم.
گفتار اوّل: مخازن اطلاعات
امروزه بوسیله وسایل ارتباطی و اطلاع رسانی می توان به سیستم های راه دور و نزدیک متصل شد. انواع وسایل ارتباطی شبکه های ماهواره ای ، شبکه های تلفنی ،شبکه های عمومی گزینه ای داده ها وغیره می باشند که امکان اتصال افراد را در اقصی نقاط جهان فراهم می نمایند.
اطلاعات ذخیره شده در رایانه ها، امکان دستیابی به میلیاردها نویسه از داده های مختلف را فراهم
می سازند.
داده ها به اشکال مختلفی مانند تصویر، واقعه عدد یا گزاره می باشند.
«نخستین گام در تولید اطلاعات، گردآوری و وارد کردن داده ها به سیستم اطلاعاتی است که درونداد نام دارد. بسیاری از داده هایی که یک سازمان به عنوان درونداد سیستم اطلاعاتی خود از آن استفاده می کند در داخل سازمان تولید و گردآوری می شود. این داده ها ضمن فعالیت سازمان، از تراکنش های صورت گرفته به دست می آید. یک تراکنش رویدادی کاری است، مانند: فروش، خرید، استخدام، کارمند جدید که روی کاغذ ثبت و به سیستم وارد می شود.» (بشیری وپوررحیم ۱۳۹۰ ، ۲۱)
از مصادیق مختلف داده پیام ها که یکی از مخازن اطلاعات نامیده می شوند می توان الگوها، اطلاعات، نرم افزارها و برنامه ها، فرمول ها، اطلاعات مال، طرح های تجاری، طرح های بازاریابی، وامثال اینها را نام برد.