تعریف ۱-۲۷٫ اولین گروه بنیادی
مجموعه رده‌های هموتوپی‌راهی کمندهای بر پایه‌ی ، با عمل اولین گروه بنیادی نسبت به نقطه‌ی‌ پایه نامیده می‌شود. این گروه را با نمایش می‌دهیم.
تعریف ۱-۲۸٫ فرض کنیدیک نگاشت پیوسته و پوشا باشد. گوییم مجموعه‌ی باز از به وسیله‌ی به طور هموار پوشانده می‌شود هرگاه تصویر عکس را بتوان دربه صورت اجتماعی از مجموعه‌های باز جدا از هم نوشت به طوری‌که به‌ازای هر تحدید به همئومورفیسمی از به روی باشد. هر یک از مجموعه‌های را یک قاچ می‌نامیم.
تعریف ۱-۲۹٫ نگاشت پوششی
فرض کنیدیک نگاشت پیوسته و پوشا باشد. اگر هر نقطه‌ی از دارای همسایگی مانند باشد که به وسیله‌ی به‌طور هموار پوشانده شود آن‌گاه را یک نگاشت پوششی و را یک فضای پوششی می‌نامیم.
تعریف ۱-۳۰٫ بالابر
نگاشت را در نظر می‌گیریم. فرض کنیدیک نگاشت پیوسته از فضایی مانند به تویباشد. نگاشت را یک بالابر گوییم در صورتی‌که
لم ۱-۳۱٫ فرض کنیم یک نگاشت پوششی باشد و . هر مسیر در با نقطه‌ی آغاز ، مانند ، دارای بالابر یکتایی به مسیر با نقطه‌ی آغازی می‌باشد.
برهان. به مرجع [۱۷]، صفحه ۳۳۶ رجوع کنید.
تعریف ۱-۳۲٫ پوشش جهانی
اگر یک فضای همبند ساده ویک نگاشت پوششی باشد، آن‌گاه را یک فضای پوششی جهانی می‌نامیم.
اگر همبندراهی موضعی باشد و و دو فضای پوششی همبند‌ساده‌ی باشند، آن‌گاه همئومورفیسمی مانند موجود است که .
تعریف ۱-۳۳٫ رسته
رسته‌ای مثل ?خانواده‌ای متشکل از اشیاء است با این ویژگی که
۱- به ازای هر دو شی مثل و مجموعه‌ای متناظر می‌شود که با (مجموعه‌ی ریخت‌های از به ) نشان داده می‌شود و دارای این خاصیت است که به‌ازای هر چهار شیء، ، و که ،
۲-به‌ازای هر سه شیء مثل ، و ، تابع
موجود است که
به‌ازای هر چهار شیء، ، و ، اگر، و ، آن‌گاه.
به‌ازای هر شیء مثل ، عضوی از مثل موجود است که به‌ازای هر عضو از مثل و هر عضو از مثل ، داشته باشیم:
تعریف ۱-۳۴٫ تابعگون
فرض کنید ? و دو رسته باشند. تابعگون همورد (پادورد) از به زوجی متشکل از دو تابع است: یکی تابع شیء که به هر شیء از مثل ، شیءاز را نسبت می‌دهد و دیگری تابع ریختار که آن را نیز بانشان می‌دهیم و به هر ریختار از ? مثل ، ریختاری از مثل () نسبت می‌دهد که
۱- به‌ازای هر شیء از ? مثل ، .
۲- به‌ازای هر دو ریختار ازمثل و ، داشته باشیم
()
تعریف ۱-۳۵٫ یکریختی طبیعی
فرض کنید و تابعگون‌هایی از رسته‌ی ? به رسته‌ی ? باشند. تبدیل طبیعی ، تابعی است که برای هر شیء از ?، ریخت از ? را چنان نسبت می‌دهد که به‌ازای هر ریخت از ?، . به‌عبارت دیگر نمودار زیر جابه‌جایی است:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نمودار۱٫
اگر برای هر ، یکریختی باشد، آن‌گاه را یکریختی طبیعی می‌نامیم.
تعریف ۱-۳۶٫ هم‌ارزی رسته‌ها
اگر تابعگون‌های وو یکریختی‌های طبیعی و موجود باشند، رسته‌های ?و ? را هم‌ارز گوییم.
قضیه ۱-۳۸٫ فرض کنید یک گروه و زیرمجموعه‌ای غیرتهی از باشد. در این‌صورت( زیر گروه است) اگر و فقط اگر به‌ازای هر ، داشته باشیم .
برهان. به مرجع [۷]، مراجعه کنید.
قضیه ۱-۴۰٫ فرض کنید یک حلقه و یک زیرمجموعه‌ی غیرتهی از باشد. در این‌صورت یک زیرحلقه از است اگر وفقط اگر
۱- به‌ازای هر ، .
۲- به‌ازای هر ، .
برهان. به مرجع [۷]، مراجعه کنید.
نکته۱-۴۱٫ اگر و دو حلقه باشند، با تعریف ضرب‌ گروهی ، ضرب‌ حلقه‌ای و به عنوان معکوس گروهی ، جایی‌که معکوس در و معکوس در می‌باشد و همچنین با درنظر گرفتن به عنوان عنصر همانی ، جایی‌که عضو همانی و عضو همانیمی‌باشد، نیز یک حلقه است.
تعریف ۱-۴۲٫ همریختی گروهی
فرض کنید و دو گروه باشند. یک تابع را یک همریختی از گروه به گروه نامند اگر به‌ازای هر ، .
تعریف ۱-۴۳٫ همریختی حلقه‌ای
فرض کنید و دو حلقه و یک تابع باشد. در این‌صورت را یک همریختی حلقه‌ای از به گوییم اگر به‌ازای هر ،
۱-
۲-
تعریف ۱-۴۴٫ فرض کنید یک حلقه و یک زیرحلقه از باشد. در این‌صورت
۱- اگر به‌ازای هر و هر ، ، را یک ایده‌آل چپ گوییم.
۲- اگر به‌ازای هر و هر ، ،را یک ایده‌آل راست گوییم.

نظریه هایی وجود دارد که کیفیت خدمات ارائه شده حاصل مقایسه انتظارات و نظرات مشتریان درخصوص عملکرد ارائه خدمات است . بدین مفهوم که کیفیت تاکید شده همان رضایت است درحالیکه که مشتریان از خدمات راضی باشند این رضایت نشانه کیفیت خدمات ارائه شده است . با این وجود این موضوع همیشه درست نیست زیرا رضایت احساسی است که به احساسات مشتری در هنگام استفاده از خدمات پیشین باز می گردد (الیور^[۶۳]،۱۹۹۳).
از این رورضایت نوعی معامله است ، ولی کیفیت ارائه شده فراتر از این است . کیفیت خدمات ارائه شده قضاوتی است که به تفوق کیفیت مربوط است، ورضایت مشتری جهت گیری نسبی به سمت محصول و مکان و شخص(موقعیت) است. کیفیت درطی فرایند ارائه خد مت و درتقابل بین مشتری وارائه کننده خدمت رخ می دهد به این دلیل کیفیت خدمات تا حدود زیادی وابسته به عملکردکارکنان است. همانطوری که می دانیم عملکرد کارکنان یکی از منابع سازمانی است که کنترل کامل آن غیر ممکن بوده، درحالیکه در مورد محصولات به جهت ملموس بودن ، نشان تعیین کیفیت درک آنرا راحت تر است(پاراسومان وهمکاران،۱۹۹۱).
ازدیدگاه پاراسورامان و دیگران کیفیت درک شده همان رضایت است . درک و دریافت مشتری ازخدمات به صورت درجاتی از رضایت و نارضایتی وی منعکس می شود لذا می توان کیفیت خد مات را برهمین مبنا اندازه گیری کرد.
۲-۱۴موانع دستیابی به بهبود کیفیت خدمات
۱)فقدان مشاهده
مشکلات کیفیت خدمات همیشه، به وسیله ارائه کنندگان آن، قابل رویت نبوده و این خصوصیت مسئولیت ارائه کننده خدمت را برای شناسایی مشکلات کیفیت، چند برابر می کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲) درک مشتری از کیفیت خدمات، متشکل از مراحل مختلف ارائه خدمت است . به این دلیل،تشخیص مشکلات کیفیت در یک مرحله خاص از فرایند ارائه خدمت، مشکل است. ۳) زمان مورد نیاز برای بهبودکیفیت خدمت
مشکلات و مسائل کیفیت خدمات اغلب نیازمند دوره زمانی طولانی برای برطرف شدن است. دلیل این امر نیزوابستگی کیفیت خدمت به افراد ، سیستم ها و رویه ها است که این مساله تمرکز مدیران رابر مشکلات و دلایل کمبودهای کیفیت مشکل می سازد.
۴) وجود عدم اطمینان در فرایند ارائه خدمت فرایندارائه خدمت، با ماهیت شخصی و غیر قابل پیش بینی بودن افراد آمیخته است. این عنصر انسانی شامل هردو جنبه مشتریان خارجی و کارکنان خط مقدم سازمانهای خدماتی است(قبادیان و همکاران،۱۹۹۴)
۲-۱۵ چگونگی ارزیابی کیفیت خدمات توسط مشتریان
لاولاک و رایت،(۱۹۹۹)، قبل از آنکه مشتریان یک خدمت را دریافت کنند، درمورد کیفیت خدمات انتظاراتی دارند که بر پایه نیازهای شخصی ، توقعات گذشته ، تو ی صه هایی که شنیده اند و تبلیغات موسسه ارائه کننده خدمات قرار دارد. بعد از خرید و مصرف خدمات ، مشتریان کیفیتی را که توقع داشته اند با آنچه که واقعا دریافت کرده اند ، مقایسه می کنند. حال اگر خدمات ارائه شده ، درمنطقه تحمل پذیری قرار گیرد آنها احساس خواهند کرد که آن خدمت مناسب است . اما اگر کیفیت واقعی پایین تر از سطح خدمات مناسب و مغایر با انتظار مشتریان باشد ، یک اختلاف یا شکاف کیفیت بین عملکرد ارائه کننده خدمت و انتظارات مشتری ایجاد شده است(کیماسی،۱۳۸۳).
۲-۱۶مدل های کیفیت خدمات
جدول شماره ۲-۱ مدل های کیفیت خدمات از دید زیلستو ، ۲۰۰۶ .

بنابراین از آنجایی که بیماری نارسایی کلیه طولانیمدت بوده و درمان هم نمیشود، سبک زندگی افراد تحت تأثیر قرار میگیرد و ممکن است سبب ناتوانی، محدودیت در فعالیتهای روزانه، از بین رفتن استقلال و اختلال در زندگی بیمار و خانواده وی شود که در این صورت نیاز به ارائه مراقبت ها افزایش مییابد. این بیماری، مراقبت همه جانبه ای را از سوی پرستاران تقاضا کرده و ایجاب میکنند که پرستار همواره در جهت تعدیل نشانه ها و ارتقای کیفیت زندگی این بیماران و مراقبین آنها تلاش کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مروری بر متون:
مطالعه و بهره گیری از پژوهش های مرتبط با موضوع مورد تحقیق علاوه بر شناسایی جنبه های مختلف موضوع مورد مطالعه موجب روشن شدن مسیر پژوهش های آینده نیز می گردد. بدین منظور در این فصل، ۹ مورد از پژوهش های انجام شده در زمینه عنوان تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.
با توجه به این مسئله که بیماران همودیالیزی نیازمند مراقبت مداوم در منزل و مراکز همودیالیز می باشند، مراقبین آنها تحت فشار ناشی از این مراقبت خواهند بود که عوامل مختلفی نیز می تواند بر آن تاثیر بگذارد. در همین راستا عباسی و همکاران در سال ۱۳۸۸ در گرگان پژوهشی با هدف تعیین میزان فشار مراقبتی و ارتباط بعضی فاکتورهای دموگرافیک با فشار مراقبتی در مراقبین انجام داده اند. این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی بود و تعداد ۱۲۰ نفر از مراقبین اصلی بیماران دارای نارسایی مزمن کلیهی همودیالیزی ، در مرکز آموزشی درمانی ۵ آذر گرگان به روش سرشماری انتخاب شدند. شرایط ورود نمونه ها به مطالعه شامل دارا بودن سواد خواندن و نوشتن، فرد اصلی در مراقبت از بیمار، نداشتن بیماری روانی تشخیص داده شده و داشتن رضایت برای شرکت در مطالعه بود. جمعآوری اطلاعات با بهره گرفتن از یک پرسشنامهی دو قسمتی انجام شد. بخش اول پرسشنامه، اطلاعات دموگرافیک شامل سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت درآمد، طول مدت بیماری، وضعیت بیمار از نظر میزان نیاز به مراقبت و توانایی انجام کارهای شخصی و بخش دوم پرسشنامه مربوط به فشار مراقبتی بود. پرسشنامهی فشار مراقبتی ۲۴ عبارت دارد که برای اندازه گیری فشار مراقبتی عینی و ذهنی تنظیم شده است و فشار مراقبتی ذهنی را با تأکید بیشتری میسنجد. این پرسشنامه شامل پنج خرده مقیاس است که عبارتند از فشار مراقبتی وابسته به زمان، فشار مراقبتی تکاملی، فشار مراقبتی جسمی، فشار مراقبتی اجتماعی و فشار مراقبتی عاطفی. آنالیز داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss و آزمونهای آمار توصیفی، تی تست مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه و ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن انجام شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که ۵/۳۳ درصد از مراقبین حداقل به یک بیماری مزمن مبتلا بودند و۳/۶۳ درصد، یک بیماری مزمن دیگر غیر از نارسایی کلیه داشتند. میزان فشار مراقبتی مراقبین در ۷/۱ درصد موارد خفیف، ۲/۲۴ درصد متوسط و۲/۷۴ درصد شدید بود. مراقبینی که یک بیماری تشخیص داده شده داشتند، در تمامی ابعاد، فشار مراقبتی بیشتری را تجربه کرده بودند. آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد با افزایش سن مراقبین، فشار مراقبتی افزایش مییابد. همچنین به جز فشار مراقبتی عاطفی، سایر ابعاد فشار مراقبتی ونمرهی کل آن با مدت ابتلا به نارسایی مزمن کلیه ارتباط مستقیم و معنادار آماری داشت و با افزایش طول مدت بیماری، فشار مراقبتی مراقبین افزایش یافت. بین فشار مراقبتی و وضعیت اقتصادی ضعیف(۰۰۷/۰=P) ، توانایی انجام فعالیتهای شخصی بیمار (۰۱/۰P<)، وابستگی مراقبتی بیشتر(۰۰۱/۰=P)، مدت ابتلا به نارسایی مزمن کلیه، ابتلای بیمار به بیماری دیگری بهجز بیماری کلیه، ابتلای مراقب به بیماری (۰۵/۰p<)، ارتباط معنیداری وجود داشت. بر اساس یافته های مطالعه با توجه به فشار مراقبتی زیاد مراقبین به دنبال مراقبت از بیماران همودیالیزی، حمایت بهداشتی درمانی کشور میتواند در کاهش فشار مراقبتی تأثیرگذار باشد. از طرفی با غنیسازی گنجینهی مهارت سازگاری مراقبین بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه میتوان تا حدی از استرس و فشار ناشی از مسایل مراقبتی بیمار کاست و از این طریق سلامت مراقبین را ارتقا داد. (۱۷)
مراقبین نیازهای آموزشی فراوانی دارند که رفع این نیازها می تواند از عوامل تعیین کننده میزان فشار مراقبتی مراقب محسوب گردد و به مراقب در اداره طولانی مدت بیمار کمک نماید. مولاگلو^[۴۱] و همکاران در سال ۲۰۱۲ در ترکیه پژوهشی را با هدف تعیین تأثیر برنامه آموزش در منزل بر فشار مراقبتی مراقبین بیماران همودیالیزی انجام دادند. موارد آموزش داده شده شامل، آموزش تغذیه و رژیم غذایی، کنترل وزن، کنترل کردن فشار خون، مراقبت از فیستول و ارتقای بهداشت شخصی بود. به جهت تسهیل در آموزش، موارد آموزش داده شده در یک بروشور آموزشی به مراقبین داده شد. جلسات آموزشی ۴۵ دقیقه به طول میانجامید و به صورت بازدید در منزل صورت میگرفت. این پژوهش یک طرح آزمایشی بود و نمونه ها ۱۲۲ نفر از مراقبین بودند. جمعآوری داده ها با بهره گرفتن از دو پرسشنامهی مقیاس فشار مراقبتی زاریت^[۴۲] و پرسشنامه دموگرافیک جمعآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار ۱۰spss و با بهره گرفتن از آزمون آماری کای دو، تی مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج حاصل از مطاالعه نشان داد که میانگین نمره فشار مراقبتی در مراقبین ۱/۵۲ بود. در این مطالعه اکثر مراقبین زن (۳/۸۰ درصد)، متأهل (۵/۷۴ درصد)، ۵۰-۴۱ سال (۵۰ درصد)، دارای نسبت همسری با بیمار (۶/۶۵ درصد)، تحصیلات ابتدایی (۴/۴۳ درصد)، خانهدار (۳/۸۰ درصد)، دارای میانگین درآمد کافی (۸/۷۳ درصد) و ساکن روستا (۷/۷۸ درصد) بودند. نمره فشار مراقبتی در بین مراقبین زن(۰۱۱/۰P=)، مجرد(۰۰۰/۰P=)، جوان(۰۰۰/۰P=)، بستگان (دختر/خواهر/برادر) (۰۰۰/۰P=)، سطح تحصیلات بالاتر(۰۴۸/۰P=)، به طور قابلتوجهی بالاتر بود و از نظر آماری معنی دار بود. همچنین نمره ابزار در مراقبینی که بیمار بودند ، از لحاظ آماری معنی دار بود. بیشترین نیازهای آموزشی در ارتباط با مراقبت در منزل شامل تغذیه، اطلاعات در مورد روش دیالیز و مراقبت از فیستول بود. وقتی نمره فشار مراقبتی با نمره بعد از آموزش مقایسه شد، نمره فشار مراقبتی مراقبین بعد از مداخلهی آموزشی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد و اختلاف از نظر آماری معنیدار بود. مداخلات آموزشی که مراقبت در منزل در آن اهمیت زیادی دارد، موجب کاهش فشار مراقبتی میشود و توصیه بر این است که این روش به اجرا درآید (۲۳).
از دیگر مطالعات انجام شده در زمینه بررسی فشار مراقبتی مراقبین بیماران همودیالیزی، مطالعه ریوکس^[۴۳] و همکاران بود، که گزارش می گردد. مطالعه ای که با عنوان” بررسی فشار مراقبتی در بین بیماران همودیالیزی شبانه در خانه در سال ۲۰۱۲” در تورنتو کانادا انجام گرفت. هدف از این مطالعه ارزیابی فشار مراقبتی، کیفیت زندگی، و نشانه های افسردگی و مقایسهی آنها بود. مطالعهی مقطعی بر روی ۶۱ نفر بیمار دیالیز شبانه و مراقبین آنها انجام شد. جمعآوری اطلاعات با بهره گرفتن از پرسشنامهی ویژگیهای دموگرافیک، فرم کوتاه کیفیت زندگی)۱۲-SF )انجام شد. وجود افسردگی با بهره گرفتن از پرسشنامهی کوتاه افسردگی بک مورد اندازه گیری شد. فشار مراقبتی در مراقبین توسط مقیاس فشار مراقبتی بررسی و با فشار درک شده توسط بیماران مورد مقایسه قرار گرفت. واحدهای مورد پژوهش ۳۶ نفر بیمار و ۳۱ مراقب بودند. داده ها با بهره گرفتن از نرمافزار ۱۶ SPSS و با بهره گرفتن از آزمون آماری منویتنی و کای دو انجام شد. سطح معنیداری P در این مطالعه کمتر از ۰۵/۰ در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که اکثر مراقبین، زن (۶۶ درصد)، همسر بیمار (۸۱ درصد) و بدون هیچ بیماری (۷۲ درصد) بودند. اکثر بیماران و مراقبین دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. میانگین سنی بیماران و مراقبین به ترتیب ۵۲ و ۵۱ سال بود. معیارهای افسردگی در ۴۷ درصد بیماران و ۲۵ درصد مراقبین وجود داشت. فشار کل مراقبتی درک شده توسط مراقبین و بیماران کم بود. بیماران در مقایسه با مراقبین، نمره سلامت فیزیکی کمتری داشتند؛ اما نمره سلامت ذهنی در هر دو مشابه بود. اگرچه، فشار مراقبتی کلی پایینی به وسیله مراقبین و بیماران تحت همودیالیز شبانه در خانه دریافت می شد ولی در تعداد قابل توجهی از مراقبین و بیماران ، معیارهای افسردگی وجود داشت بنابراین نیاز است که مراقبین مورد حمایت بیشتری قرار گیرند. این مطالعه پیشنهاد میکند اقداماتی جهت افزایش سلامت روانی و جسمی مراقبین انجام شود. توصیه میشود سمینارهای آموزشی با حضور بیماران و مراقبین برگزار شود. همچنین لازم است افسردگی و کیفیت زندگی مراقبین به طور مستمر ارزیابی شود و مداخلاتی در جهت کاهش افسردگی و افزایش کیفیت زندگی آنان صورت گیرد (۲۲)
با توجه به این امر که بیماران مبتلا به ESRD نیازهای مراقبتی متنوعی دارند و نیازمند همراهی فردی بعنوان مراقب می باشند، و با درنظر گرفتن مزمن بودن این بیماری، مراقبین این بیماران دچار مشکلات روانی مختلفی می شوند که نیازمند بررسی می باشد. در همین راستا مطالعه اوسار^[۴۴] و همکاران که با هدف بررسی رابطه بین کیفیت خواب، اضطراب، افسردگی و فشار مراقبتی در مراقبین بیماران دیالیز صفاقی و پیوند کلیه در سال ۲۰۱۳ در ترکیه انجام گرفت، گزارش می گردد. این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی بود. معیارهای ورود شامل سن مراقب بیش از ۱۸ سال، باسواد بودن، نسبت فامیلی با بیمار داشتن و معیارهای خروج شامل سن کمتر از ۱۸ سال، بیماری بدخیم فعال، ابتلا به بیماری بدخیم عفونتی و بیماری عروق کرونر مانند سکتهی قلبی، اختلالات ارگانیک مغزی، عقبماندگی ذهنی، مصرف الکل، ابتلا به بیماری روانی، دلیریوم و دمانس بود. در این مطالعهی مقطعی از ابزارهای متعددی جهت بررسی مراقبین استفاده شد که شامل پرسشنامهی کیفیت خواب پیتزبرگ^[۴۵]، مقیاس اضطراب و افسردگی بیمارستانی^[۴۶] و پرسشنامهی فشار مراقبتی زاریت بود. همه داده ها با بهره گرفتن از مصاحبهی چهره به چهره توسط پرستاران در بخش نفرولوژی جمعآوری شد. ۱۱۳ مراقب در این مطالعه شرکت کردند که ۵۳ نفر مراقب بیمار پیوند کلیه و ۶۰ نفر مراقب بیمار دیالیز صفاقی بودند. داده ها با نرم افزار ۱۶ SPSS و با بهره گرفتن از آزمون آماری کای دو، تی مستقل و رگرسیون لوجستیک تجزیه و تحلیل شد. سطح معنی داری Pدر این مطالعه کمتر از ۰۵/۰ در نظر گرفته شد. متوسط سن مراقبین ۷/۴۰ سال بود. نسبت سن، جنس، سطح درآمد و سطح تحصیلات بین دو گروه مشابه بودند. بیشتر مراقبین متوسط سن ۴۸ سال داشتند و اکثرا مرد، دارای درآمد متوسط و تحصیلات راهنمایی بودند. مراقبین بیماران دیالیز صفاقی در مقایسه با مراقبین بیماران پیوندی سطح بالاتری از اضطراب (۰۳۹/۰P=) و افسردگی (۰۰۳/۰P=) را داشتند. در میان مراقبین بیماران با دیالیز صفاقی کیفیت خواب پایین به طور معنیداری بالاتر از مراقبین بیماران با پیوند کلیه بود (۰۰۱/۰P=). نمرات فشار مراقبتی به طور معنیداری در مراقبین بیماران دیالیز صفاقی بالاتر بود (۰۰۱/۰>P). در این مطالعه پیوند کلیه با بهبود کیفیت زندگی و کاهش علایم روانی در مراقبین بیماران ESRD همراه بود. در نهایت، اختلال خواب، اضطراب، افسردگی و فشار مراقبتی در مراقبین بیمارانی که دیالیز صفاقی میشدند، بیشتر گزارش شد. بنابراین، مداخلات حمایتی شامل آموزش مباحث مربوط به بیماری و مسایل روانی ضروری به نظر میرسد (۸۳).
با توجه به عوارض فراوان درمان با همودیالیز، نیازهای جدید و تغییرات اساسی در سبک زندگی، اعضای خانواده تنش های زیادی تجربه می کنند، به طوری که سلامت روان آنان تحت تأثیر قرارخواهدگرفت، در این راستا لاو^[۴۷] و همکاران پژوهشی مروری سیستماتیک با “عنوان تأثیر بیماری کلیوی مرحلهی پایانی بر روی فرد نزدیک خانواده در سال (۲۰۰۸)” انجام دادند. . در این مطالعه پس از بررسی پایگاه های اطلاعاتی ، ۳۳۴ مقاله از ۵ پایگاه اطلاعاتی (. Medline، Embase، CINAHL، PsycINFO و AMED) کسب شد ، که با توجه به چکیده مقالات ۳۷ مورد آنها معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. ، که با توجه به چکیدهی مقالات ۳۷ مورد آنها، معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. معیارهای ورود مقالات به این مطالعه عبارت بودند از چاپ شدن در مجلات معتبر، مقالات دارای گزینه های: مقدمه، روش کار، نتایج و بحث باشند. و فرد نزدیک یا عضو خانواده یا فردی که توسط بیمار به عنوان مراقبت دهندهی غیررسمی شناخته شده باشد را شامل شود، از مقیاس مراقبت از بیمار ESKD استفاده کرده باشند، سن افراد مراقبت دهنده بالای ۱۸ سال باشد و مقالات به زبان انگلیسی باشند. یک مورد از ۳۶ مقاله بعداً از مطالعه خارج شد، چون فقط روی خستگی این مراقبین کار کرده بود. ۳ امری که این تحقیقات جستجو میکردند: ۱٫ تأثیر مراقبت از بیمار ESkD در دیالیز روی فرد نزدیک، بویژه کیفیت زندگی، ناخوشی فیزیولوژیکی، فشار مراقبتی و وضعیت زندگیشان بود. ۲٫ روش های سازگاری که توسط این افراد نزدیک استفاده می شود. ۳٫ عواملی که منجر به ناخوشی فیزیولوژیکی می شوند. بیشترین ابزار استانداردی که برای ارزیابی مراقبین استفاده شد، ابزار مصاحبهی فشارمراقبتی زاریت بود. مقیاس افسردگی بک، ۳۶ SF برای ارزیابی کیفیت زندگی، مقیاس سازگاری جالویس ^[۴۸] استراتژیهای سازگاری برای ارزیابی استفادهی فرد نزدیک مراقبتدهنده و فهرست بررسی بیماری کلیوی مرحلهی پایان زندگی برای بررسی فرد بیمار استفاده شدند. نتایج نشان داد که فقط در یک مطالعه افراد مراقبت کنندهی نزدیک ، کیفیت زندگی را عالی گزارش کردند و فشار کمتری در نتیجهی مراقبت متحمل شده بودند. در حالیکه در بقیهی مراقبین بیماران ESRD و دیالیزی ، افزایش فشار مراقبتی در فرد نزدیک نشان داده شد و این مراقبین نسبت به گروهی که با آن مقایسه شده بودند کیفیت زندگی پایین تری داشتند. افراد نزدیک، زندگی با فرد دیالیزی را استرسزا می دانستند و خستگی افزایش یافتهای را تجربه میکردند. مراقبت از فرد ESRD اغلب منجر به غفلت از سلامت خود فرد مراقبت کنندهی نزدیک میشد. در افرادی که زمانی را برای رسیدن به مسئولیتهای خود کنار میگذاشتند، فواید سلامت بیشتری دیده میشد. بعضی تحقیقاتی که در این مقاله بررسی شده، نشان داد افراد مراقبتدهنده، کاهش فعالیتهای اجتماعی، افزایش انزوای اجتماعی، مسئولیتهای زندگی، حجم بار کاری افزایش یافته، نتایج اقتصادی منفی، تغییر ارتباط با بیمار و مشکلات جنسی با همسرشان را گزارش کردند (۱۸).
مراقبین اغلب زمان زیادی را برای مراقبت از بیماران خود صرف می کنند وخستگی و فشارهای روانی قابل ملاحظه ای را تحمل می کنند. در این رابطه مطالعه لیلو^[۴۹] و همکاران با عنوان بررسی فشار مراقبتی، استرس، اضطراب و افسردگی در بیماران مبتلا به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک در سال ۲۰۱۲ در انجمن اختلالات نرونی استرالیا با هدف بررسی تعیین فشار مراقبتی و حالات روانی و همچنین ارتباط این متغیرها انجام گرفته، گزارش می شود. تعداد ۱۴۰ نفر از ۳۵۴ نفر مراقبین افراد مبتلا به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک در این پژوهش داوطلبانه شرکت کردند. اطلاعات با بهره گرفتن از پرسشنامهی دموگرافیک، پرسشنامهی توانایی حرکتی و تغییرات رفتاری بیماران مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، پرسشنامهی استرس، اضطراب و افسردگی^[۵۰] مراقبین و مقیاس فشار مراقبتی زاریت جمع آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرمافزار ۱۷ SPSS ، آزمون تیتست مستقل، کایدو و منویتنی استفاده شد. ۳/۶۹ درصد مراقبین زن بودند و میانگین سنی ۸/۶۰ سال داشتند. ۹۰ درصد مراقبین با بیمار نسبت همسری داشتند. میانگین سنی بیماران ۵/۶۳ سال و میانگین مدت ابتلا ۳ سال و بیشتر علایم درگیری در بیماران (۶/۷۳%) علایم اختلالات حرکتی بود. بیش از ۵۰ درصد این بیماران دچار تغییرات رفتاری مانند عصبانیت و تحریکپذیری بودند. اکثر مراقبین (۶۹ درصد) مبتلا به افسردگی و درصد کمی از آنها مبتلا به اضطراب و استرس بودند. نیمی از مراقبین، فشار مراقبتی بالایی را گزارش کردند. مراقبینی که بیمار آنها دچار اختلالات حرکتی بیشتری بودند، فشار مراقبتی بیشتری را داشتند. همچنین مراقبینی که استرس، اضطراب و افسردگی بیشتری داشتند، فشار مراقبتی بیشتری را متحمل میشدند. در واقع میتوان گفت که فشار مراقبتی در مراقبین این بیماران رابطه مستقیمی با ناتوانی بیمار و اختلالات روانی مراقب دارد (۸۴).
از دیگر مطالعات انجام شده در زمینه بررسی تاثیر آموزش برفشار مراقبتی مراقبین، مطالعه کواک^[۵۱] و همکاران است که با عنوان “بررسی تأثیر مداخلهی آموزشی به وسیلهی تلفن بر فشار مراقبتی مراقبین بیماران دمانس در سال ۲۰۱۳ ” در هونکونگ انجام گرفت. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر آموزش مراقبین از طریق تلفن در کاهش دادن فشار مراقبتی و افزایش خودکارآمدی مراقبین بود. در این پژوهش کارآزمایی بالینی یک سوکور، تعداد ۳۸ نفر از مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به دمانس با نمونهگیری ساده انتخاب شدند و سپس با تخصیص تصادفی در دو گروه کنترل و مداخله قرار گرفتند. معیارهای ورود به این مطالعه شامل مبتلا بودن بیمار به بیماری دمانس، مراقبت مراقب از این بیمار بهصورت مستقیم و معیارهای خروج شامل سن کمتر از ۱۸ سال و داشتن اختلالات شناختی در مراقب بود. مراقبینی که در گروه مداخله قرار داشتند، توسط مددکار اجتماعی دارای پروانهی رسمی به مدت ۱۲ جلسه و هر جلسه به مدت نیم ساعت از طریق تلفن آموزش دریافت کردند. در هر هفته یک بار تماس گرفته میشد. محتوای آموزشی شامل اطلاعات دربارهی این بیماری، مراقبت از بیمار دمانسی، مهارتهای ارتباط با این بیماران، مدیریت علائم روانی این بیماران، مسایل روانی مراقبین، منابع حمایتی موجود در جامعه و برنامه ریزی برای مراقبت طولانیمدت بود. بیماران گروه کنترل هیچگونه مداخلهی آموزشی را دریافت نکردند. جمعآوری داده ها با بهره گرفتن از پرسشنامهی اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامهی فشار مراقبتی زاریت و مقیاس خودکارآمدی مراقبتی انجام شد. داده ها با نرمافزار ۲۰spss و آزمونهای آماری کای دو و منویتنی تجزیه و تحلیل شد. بیمارانی که از آنها مراقبت بهعمل میآمد، در هر دو گروه زن بودند. اکثر مراقبین مورد مطالعه در هر دو گروه زن بودند و روزانه ۶-۴ ساعت از بیماران خود مراقبت میکردند. درصد بیش تری از مراقبین، زیردیپلم، متأهل و با درآمد ماهیانه ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار بودند. مراقبین گروه مداخله نسبت به گروه کنترل بعد از مداخلهی آموزشی، میانگین نمره فشار مراقبتی کمتر و میانگین نمره خودکارآمدی بیشتری داشتند و آزمون آماری رابطه معنیداری بین سطح آموزش و فشار مراقبتی و خودکارآمدی مراقبین نشان داد. از محدودیتهای این مطالعه میتوان به کم بودن تعداد نمونه ها و تقسیمبندی نکردن مراقبین بیماران دمانسی براساس سطوح دمانس اشاره کرد. (۷۶)
باتوجه به اهمیت این موضوع که خودکارآمدی می تواند یکی از عوامل کاهش دهنده فشار مراقبتی باشد، مطالعه بعدی با عنوان بررسی خودکارآمدی و فشارمراقبتی در مراقبین عضو خانواده سالمندان مبتلا به آلزایمر گزارش می گردد. در این راستا مطالعه محمدی که مطالعه ای توصیفی-تحلیلی با هدف تعیین خودکارآمدی و فشارمراقبتی و بررسی ارتباط آنها در مراقبین عضو خانواده سالمندان مبتلا به آلزایمر مقیم در منزل شهر است، گزارش شده است. این مطالعه در سال ۱۳۸۵ در تهران انجام شد. در این مطالعه ۸۱ نفر از مراقبین عضو انجمن آلزایمر ایران با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمعآوری داده ها، پرسشنامه مشتمل بر اطلاعات فردی، سنجش خودکارآمدی استفان^[۵۲] و همکاران و فشار مراقبتی رابینسون^[۵۳] بود. روایی و پایایی ابزارها سنجیده شد. اکثریت واحدهای مورد مطالعه را زنان (۶۰ درصد)، دارای نسبت همسری با بیمار(۵۶ درصد)، متأهل (۶۴ درصد)، در سطح تحصیلات سیکل( ۳۹ درصد)، خانه دار(۵۵ درصد) تشکیل می دادند همچنین اکثر مراقبین با سالمند تحت مراقبت در یک خانه به سر می بردند. (۵۲ درصد). ۴۵ درصد این واحدها برای ارائه مراقبت، آموزش رسمی نداشتند و ۵۳ درصد نیز از ارائه مراقبت به سالمند خود راضی بودند. این در حالی بود که ۳۶ درصد آنان سلامت خود را بد ارزیابی کردند و ۳۵ درصد نیز مدعی ابتلا به اختلالات روان بودند. مهمترین نیاز مراقبتی مراقبین، نیاز به آموزش بود و از نظر آنان اولین اولویت مراقبتدهی به سالمندانشان، حمایت و مراقبت روانی و در درجات بعدی بهترتیب، حمام دادن و رعایت نظافت بیمار بود. میانگین خودکارآمدی ۹۶/۶۶ (۱۰۶-۲۹) و فشار مراقبتی ۴۳/۳۹ (۶۵-۱۷) محاسبه شد. این دو متغیر با هیچیک از متغیرهای منظور در مشخصات فردی مرتبط نبود و بین دو متغیر فشار مراقبتی و خودکارآمدی همبستگی معنیدار ۵۳۹/۰ با ۰۱/۰p= برقرار بود. یافتهها نشان داد که دو متغیر خودکارآمدی و فشارمراقبتی، مفاهیمی کاملا” فردی بوده و به برآورد و ادراک کلی فرد از خود بستگی دارد. از سوی دیگر اگرچه مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمر، امری استرس آور محسوب می شود؛ لیکن ارزیابی مراقبین از این استرس به گونهای نیست که مراقبین، آن را غیرقابل رویارویی تعبیر کنند. به طوریکه میانگین در حد متوسط فشار مراقبتی و ارتباط مثبت آن با احساس خودکارآمدی نشان دهندهی تعبیر تقریبا مثبت مراقبین از استرس مراقبت میباشد. پیشنهاد میشود که در تدبیر سالمندان مبتلا به آلزایمر توجه به بخش مراقبین خانوادگی جایگاه ویژهای داشته باشد و عدم توجه به ابعاد مختلف سلامت مراقبین، حلقه مفقودهای است که ضرورت توجه بیش از پیش در تدوین فرایند مراقبت میباشد. انتظار میرود که پژوهشگران با انجام تحقیقات بیشتر نیازهای روحی و معنوی مراقبین عضو خانواده را شناسایی کنند و به این ترتیب در امر پیشگیری و کنترل عوارض گام مهمی بردارند(۳۱)
از طرفی باتوجه به اینکه وجود گروه های حمایتگر و حمایتهای اجتماعی می تواند فشار مراقبتی مراقبین را تحت تاثیر قرار دهد وهمچنین حمایتهای اجتماعی(مانند بیمه یا عضو سازمان حمایت کننده ای بودن) یکی از عواملی می باشد که در این تحقیق ارتباط آن با فشار مراقبتی مورد بررسی قرار گرفته، مطالعه محمدی و بابایی که به منظور بررسی تأثیر مشارکت فعال مراقبین در گروه های حمایتگر بر فشار مراقبتی و بهزیستی معنوی آنان در مراقبین عضو خانواده” سالمندان مبتلا به آلزایمر در سال۱۳۹۰ در تهران انجام شده گزارش می گردد. در این مطالعهی نیمه تجربی تک گروهی با اندازه گیری مکرر، ۳۲ مراقب خانوادگی عضو انجمن آلزایمر ایران در مطالعه وارد شدند. این واحدها حداقل یک سال تجربهی مراقبت داشتند، باسواد و مایل به شرکت و ادامهی طرح بودند و قبلا” تجربهی شرکت در گروه های حمایتگر نداشتند و طی ۴ ماه در ۳۲ جلسهی منظم گروهی، در خصوص بیماری آلزایمر، اصول مدیریت مراقبت از سالمند و خود، حمایت معنوی و روانی از یکدیگر و رویارویی و حل مشکلات مراقب مطرح شد و بهتدریج، رهبری گروه به اعضای داوطلب سپرده شد. جلسات در سطح جامعه و با مدیریت و برنامه ریزی اعضای گروه ها در دو فرهنگسرا و یک مرکز مراقبت روزانه سالمندان برگزار شد. داده ها از طریق پرسشنامه های سنجش فشار مراقبت و بهزیستی معنوی جمع آوری شد. ابزار سنجش فشار مراقبتی مشتمل بر ۱۳ گویه در لیکرت ۴ سطحی بود. این ابزار بر اساس متون موجود و با محوریت ابزار سنجش فشار مراقبتی رابینسون توسط محمدی ( ۱۳۸۵ ) تنظیم و در مطالعهای برای مراقبین سالمندان مبتلا به آلزایمر به کار گرفته شد. ابزار سنجش سلامت معنوی مشتمل بر ۱۲ گویه در قالب لیکرت ۴ سطحی بود. این ابزار بر اساس متون موجود و با محوریت ابزار سنجش سلامت یا بهزیستی معنوی توسط محقق تنظیم شد. روایی و پایایی ابزارها سنجیده شد و با آزمون تحلیل واریانس با داده های تکراری در سطح معنی داری ۰۵/۰ تحلیل شد. میانگین بهزیستی معنوی طی سه بار اندازه گیری به ترتیب ۰۲۹/۲۶ و ۰۲۹/۳۴ و ۴۷۱/۳۴ و برای فشار مراقبتی به ترتیب ۱۱۸/۴۰، ۷۰۶/۳۲، ۲۶۵/۳۱ بود. تحلیل واریانس، تفاوت معنیداری را در سه بار اندازه گیری برای بهزیستی معنوی (۰۰۵/۰p= ) و فشار مراقبتی (۰۰۱/۰p< ) نشان داد. مشارکت فعال در گروه های حمایتگر برای مراقبین، مصداق توانمندسازی آنان برای رویارویی با مشکلات مراقبت از سالمندان مبتلا به آلزایمر است. برنامههایی از این دست با ارتقای سلامت معنوی و کاهش فشارمراقبتی، منجر به رویارویی مؤثرتر مراقب با عوارض منفی مراقبت میشود. حفظ و ارتقای سلامت مراقبین به استمرار برنامههای آموزشی و حمایتی از آنان نیازمند است و این مهم نیز ضرورت تدوین سیاستهای بهداشتی و حمایتی مؤثر را میطلبد(۷۴)
فصل سوم
روش انجام پژوهش:
این فصل در رابطه با روش پژوهش و ملاحظات اخلاقی تدوین شده است و مطالبی که تحت عنوان روش پژوهش ارائه میگردد شامل بیان نوع پژوهش، جامعهی پژوهش، نمونه پژوهش، مشخصات واحدهای مورد پژوهش و معیارهای ورود و خروج، روش نمونهگیری و تعیین حجم نمونه، محیط پژوهش، ابزار گردآوری داده ها، روایی و پایایی ابزار، روش کاربرد ابزارها و گردآوری داده ها و روش تجزیه و تحلیل داده ها میباشد.
نوع پژوهش:
نوع مطالعه مقطعی از نوع توصیفی-تحلیلی ^[۵۴]میباشد که در آن به بررسی میزان فشار مراقبتی (متغیر وابسته ) و عوامل مرتبط (متغیر مستقل) در مراقبین بیماران همودیالیزی مراجعه کننده به مرکز آموزشی- درمانی رازی شهر رشت در سال ۱۳۹۲پرداخته شده است.
جامعهی پژوهش:
جامعهی پژوهش شامل مراقبین بیماران همودیالیزی بود که به مرکز آموزشی- درمانی رازی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی وخدمات درمانی گیلان در شهر رشت مراجعه می کردند.
نمونهی پژوهش:
نمونه های مورد پژوهش شامل ۱۵۴ مراقب بیمار همودیالیزی مراجعه کننده به مرکز آموزشی- درمانی رازی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی وخدمات درمانی گیلان در شهر رشت بودند که در صورت داشتن معیارهای ورود به مطالعه از بین جامعهی پژوهش انتخاب میشدند.
مشخصات واحدهای مورد پژوهش و معیارهای ورود و خروج:
واحدهای پژوهش در این مطالعه را مراقبین بیماران همودیالیزی که مراجعهکننده به مرکز آموزشی- درمانی رازی شهر رشت بودند، تشکیل میدادند که طبق گزارش بیمار و مراقب باید واجد شرایط ورود به مطالعه میبودند در ابتدا با پرسش از بیمار، مراقب اصلی وی تعیین میگردید،بیمارانی که دارای چند مراقب بودند وارد مطالعه نمی شدند. جهت ورود به مطالعه میبایست بیمار دارای وابستگی کامل تا بسیار کم به مراقب می بود که این امر با دو سوالی که توان بیمار در انجام کارهای شخصی و میزان نیاز بیمار به مراقبت را می سنجید، به عنوان معیار ورود در ابتدا از بیماران پرسیده می شد. کسانی که در سوال ۱ گزینه ” توانم در انجام کارهای شخصی خود بسیار زیاد است “و یا در سوال ۲ گزینه” اصلا نیازی به مراقبت ندارم” را پاسخ می دادند ، وارد مطالعه نمیشدند. همچنین، شرایط واحدهای مورد پژوهش جهت ورود به این مطالعه عبارت بودند از:
مراقب با بیمار نسبت فامیلی داشته باشد.
جهت شرکت در مطالعه رضلیت داشته باشد.
مراقب عهدهدار مراقبت مستقیم از بیمار باشد.
حداقل ۳ ماه از شروع دیالیز بیمارشان گذشته باشد.
سن مراقب ۱۸ سال و بالاتر باشد.
مراقب برای انجام مراقبت هیچ پولی دریافت نکند.
مراقب به بیماری روانی مزمن مبتلا نباشد (افرادی با سابقهی مصرف داروهای اعصاب و روان وارد مطالعه نمیشدند).
روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه:
نمونهگیری در این مطالعه به شیوهی تدریجی انجام شد. بدینترتیب که ابتدا حجم نمونهی لازم جهت تعیین عوامل مرتبط با فشار مراقبتی مراقبین بیماران همودیالیزی با بهره گرفتن از نتایج مطالعهی مولاگلو و همکاران (۲۰۱۲) تحت عنوان «تأثیر برنامه آموزشی در منزل بر فشار مراقبتی مراقبین بیماران همودیالیزی» با فاصلهی اطمینان ۹۵ درصد، حد اشتباه برآورد ۲/۱ و انحراف معیار ۶/۷ ، به تعداد ۱۵۴ نفر تعیین گردید (۲۳). پژوهشگر در هر بار مراجعه به محیط پژوهش، نمونه های واجد شرایط را در شیفتهای مختلف دیالیز وارد مطالعه میکرد. بیماران دیالیزی در چهار شیفت صبح، ظهر، عصر و شب در هر ۲۴ ساعت به بخش دیالیز بیمارستان رازی مراجعه میکردند و در هر شیفت در صورت سالم بودن تمامی تختها و دستگاه ها ۴۰ بیمار دیالیز میشدند. در شیفت شب تعداد بیماران کمتر بود.
فرمول محاسبهی حجم نمونه:
n≥   n≥  ≤۱۵۴

d =1/2    =۷/۶ ^۱-  ۹۵%
محیط پژوهش:
در این مطالعه، محیط پژوهش، بخش همودیالیز مرکز آموزشی درمانی رازی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گیلان بود. این مرکز حدود ۳۲۳ بیمار همودیالیزی را تحت پوشش درمانی قرار میداد. بیماران در این مرکز در چهار شیفت صبح، ظهر، عصر و شب دیالیز میشدند و در هر شیفت (بهجز شیفت شب) تقریبا” ۴۰ بیمار دیالیز میشدند.
ابزار گردآوری داده ها:
داده های این پژوهش با بهره گرفتن از ابزاری ۳ بخشی جمعآوری شد که ۲ بخش اول آن شامل پرسشنامهی اطلاعات دموگرافیک بود، شامل:
۱) پرسشنامهی پژوهشگر ساخت در زمینهی اطلاعات فردی اجتماعی مربوط به بیمار (سن، جنس، وضعیت تأهل، تحصیلات، ابتلای به بیماری دیگر، مدت زمان دیالیز، سرپرست خانواده بودن، توان بیمار در انجام کارهای شخصی، میزان نیاز بیمار به مراقبت، تحت پوشش بیمه، سازمان اجتماعی و انجمن بیماران دیالیزی بودن).
۲) پرسشنامهی پژوهشگر ساخت در زمینهی اطلاعات فردی اجتماعی مربوط به مراقب (سن، جنس، وضعیت تأهل، تحصیلات، تحصیلات مرتبط با علوم پزشکی، نسبت با بیمار، مدت مراقبت از بیمار، مراقبت از بیمار دیگر بهجز بیمار دیالیزی، ابتلا به بیماری خاص یا مزمن، منبع درآمد خانواده بودن، محل سکونت، وضعیت مسکن، وضعیت اشتغال، متوسط درآمد ماهیانه، تعداد افراد خانواده، زندگی کردن با بیمار)؛
۳) بخش سوم ابزار، مقیاس فشار مراقبتی بود که در سال ۱۹۹۸ توسط محققی به نام زاریت و همکاران جهت اندازه گیری فشار مراقبتی ساخته شد. پرسشنامه شامل ۲۲ سؤال در مورد فشارهای شخصی، اجتماعی، عاطفی و اقتصادی است که توسط پژوهشگر از طریق مصاحبه با مراقبین خانوادگی
تکمیل شد. پاسخ مراقبین برای هر عبارت در یک مقیاس لیکرت پنج گزینهای (هرگز تا همیشه)
اندازه گیری میشد که به ترتیب از صفر تا چهار نمرهگذاری شد. واحدهای مورد پژوهش در پاسخ به هر سؤال یکی از حالات هرگز (امتیاز۰)، به ندرت (امتیاز۱)، بعضی اوقات (امتیاز۲)، اغلب (امتیاز۳) و همیشه (امتیاز۴) را انتخاب کردند. بر این اساس، مجموع نمرات حاصل از ۰ تا ۸۸ متغیر بود. نمره پایینتر، نشاندهندهی فشار مراقبتی کمتر بود. مجموع امتیازات کسب شده توسط هر مراقب، فشار مراقبتی مراقب را نشان داد. کمترین و بیشترین شدت فشار مراقبتی برای هر سؤال به تفکیک گزارش شد. نمره های ۰ تا ۲۰ فشار مراقبتی کم یا نبود فشار مراقبتی، نمره ۲۱ تا ۴۰ فشار مراقبتی متوسط، نمره ۴۱ تا ۸۸ فشار مراقبتی شدید را نشان میداد (۸۳).
اعتبار علمی یا روایی ابزار^[۵۵]:
در این پژوهش جهت تعیین اعتبار علمی ابزار گردآوری اطلاعات از اعتبار محتوی استفاده شده است. به این منظور در مرحله اول با مراجعه به منابع علمی موجود، ابزارها تهیه گردید و به فارسی برگردانده شد. با توجه به موجود نبودن نسخه فارسی ابزار، ابتدا ابزار در اختیار متخصص ترجمه زبان انگلیسی قرار داده و ترجمه-باز ترجمه شد و پس از تایید نهایی ترجمه ، جهت تعیین روایی ارسال شد. جهت تعیین روایی ابزارهای فشار مراقبتی و عوامل فردی اجتماعی در اختیار ۱۱ تن از اعضای هیئت علمی دانشکده پرستاری مامایی رشت قرار گرفت و اصلاحات لازم طبق نظرات ارائه شده صورت گرفت و پرسشنامه نهایی تنظیم گردید. گردآوری اطلاعات نشان داد که ابزار فشار مراقبتی در بعد CVR دارای روایی محتوی قابل قبول در تمامی عبارات می باشد. از طرفی در بعد CVI امتیازات کسب شده بین ۱تا ۷۰/۰ برای ابزار فشار مراقبتی زاریت بود که مناسب بودن عبارات را در ابعاد سادگی، مربوط بودن و وضوح نشان داد.
اعتماد علمی یا پایایی ابزار^[۵۶]:
به منظور تعیین پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرنباخ برای بررسی تجانس درونی و بازآزمایی با فاصله یک هفته جهت ثبات استفاده گردید، به طوری که در یک مطالعهی پایلوت پرسشنامه در فاصلهی زمانی یک هفته ۲ بار در اختیار یک گروه ۲۰ نفری از جمعیت هدف قرار گرفت. ضریب آلفا کرنباخ ۸۶/۰به دست آمد. ضریب ICC جمع نمرات دو مرحله برابر با ۹۵۸/۰ و ضریب همبستگی پیرسون آن برابر با ۹۹۲/۰ بود که از لحاظ آماری نیز معنیدار بود (۰۰۰۱/۰ P<). همچنین آزمون test paired-t اختلاف معنیداری بین دو مرحله نشان نداد (۰۶۹/۰P<).
روش کاربرد ابزارها و گردآوری داده ها:

الگوریتم مبتنی بر انتشار برچسب برای تشخیص تشکل های همپوشان در شبکه های پویا

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همانطور که در فصل قبل اشاره شد، به دلیل مشکلاتی که زمینه کار روی تشکل های پویا وجود دارد، تاکنون کار جدی در این زمینه صورت نگرفته است. در این قسمت، الگوریتمی را پیشنهاد می‌کنیم که بر اساس روش انتشار برچسب عمل کرده و می‌تواند در تحلیل شبکه های پویا از آن استفاده کرد. نتایجی که در آزمایش های انجام شده به دست آمده اند، کارایی این الگوریتم را نشان می‌دهند.

الگوریتم

یکی از ایده هایی که می‌توان از آن برای تشخیص تشکل های همپوشان در شبکه های پویا استفاده کرد، این است که شبکه های پویا را به صورت یک سری از شبکه های ایستا در طول زمان تصور کنیم. سپس برای هر یک از این شبکه های ایستا از یکی از الگوریتم های موجود استفاده نماییم. مشکل اصلی این روش این است که به هر کدام از شبکه ها به صورت مستقل و نه پیوسته با یکدیگر نگاه می‌شود. این امر سبب می‌شود که برای تحلیل شبکه در هر برش زمانی، کار از ابتدا و بدون هیچ اطلاعات اولیه ای آغاز شود. واضح است که این مسئله باعث هدر رفتن اطلاعات بدست آمده در برش قبلی، کاهش دقت نتایج، افزایش زمان اجرا و عدم بهره گیری از مفهوم و ماهیت شبکه های پویا می‌شود.
الگوریتم پیشنهادی، از مفهوم شبکه های پویا برای بهبود کارایی خود استفاده می‌کند. به این صورت که برش های زمانی مختلف از یک شبکه پویا، از یکدیگر مستقل نبوده و در واقع شبکه ای که در برش زمانی t+1 مشاهده می‌شود، به مقدار قابل توجهی به شبکه در زمان t وابسته است. این مسئله با مشاهدات دنیای واقعی نیز تطابق دارد. به عنوان مثال، در یک شبکه اجتماعی، کاربرانی که در حال حاضر با یکدیگر در ارتباط هستند، با احتمال بالایی ارتباط خود را تا ماه بعد نیز حفظ می‌کنند و اتفاقاتی که در طول زمان در کل ساختار شبکه اتفاق می‌افتد، معمولا سبب تغییرات چشمگیر یکباره در آن نمی‌شود.
ایده کلی الگوریتم پیشنهادی به این صورت است که از اطلاعات بدست آمده از تحلیل شبکه در گذشته، برای بهبود تحلیل در زمان حال استفاده شود.

الگوریتم ۳ : الگوریتم پیشنهادی برای تشخیص تشکل های همپوشان در شبکه های پویا
فرایند اصلی الگوریتم پیشنهادی به صورت زیر است:

1. 1. ابتدا، در اولین برش زمانی از شبکه، از یکی از الگوریتم های تشخیص تشکل های همپوشان که به آنها اشاره شده (به عنوان مثال SLPA) استفاده کرده و تشکل های موجود را شناسایی می‌کنیم. سپس، تشکل های تعیین شده برای هر گره را به همراه برش زمانی آن در یک حافظه نگهداری می‌کنیم.

1. 1. برای برش زمانی بعدی، به حافظه مراجعه کرده و برای هر گره، از اطلاعات موجود در آن به عنوان دانش تولید شده در گذشته استفاده می‌کنیم. استراتژی های مختلفی را می‌توان برای استخراج این دانش مورد استفاده قرار داد. به عنوان مثال می‌توان از جدیدترین اطلاعات و یا پرتکرارترین آنها استفاده کرد و یا از یک میانگین وزنی با تاثیر زمان ثبت اطلاعات بهره گرفت. در صورتی که اطلاعاتی برای یک گره موجود نباشد، از روش تعیین شده در الگوریتم تشخیص، برای برخورد با آن استفاده می‌کنیم.

      • • در هنگام بکارگیری اطلاعات نیز می‌توان با توجه به الگوریتم تشخیص تشکل ها، از سیاست های مختلفی برای نحوه استفاده و تعیین میزان تاثیر اطلاعات گذشته بر تحلیل فعلی استفاده کرد. هر چه میزان این تاثیر بیشتر باشد، نتایج الگوریتم به اطلاعات گذشته وابسته تر خواهد شد.
      • • همچنین می‌توان از مکانیزم های مختلفی برای کنترل اندازه حافظه و پاکسازی آن استفاده کرد. برای نمونه می‌توان اطلاعاتی را که قدیمی‌تر هستند و یا فراوانی کمتری دارند و یا مربوط به گره های حذف شده از شبکه هستند از حافظه پاک کرد. حتی می‌توان تحت یک استراتژی مشخص، به عنوان مثال در انتهای یک دوره زمانی، تمام اطلاعات حافظه را پاک کرده و کار را دوباره از ابتدا شروع کرد.
      • • پس از تحلیل شبکه در هر برش زمانی، تشکل های تعیین شده برای هر گره را به همراه برش زمانی آن در یک حافظه نگهداری می‌کنیم. سپس این مرحله را تکرار می‌کنیم.

       

فصل چهارم

فصل چهارم: آزمایش ها و نتایج

مقدمه

به طور کلی، بررسی کارایی هر الگوریتم پیشنهادی برای تشخیص تشکل ها در شبکه ها، با توجه به این که در اکثر موارد، ساختار تشکل واقعی در دسترس نیست، کار دشواری است. در این فصل به ارائه نتایج حاصل از عملکرد الگوریتم های پیشنهادی بر روی مجموعه داده های آزمایشی می‌پردازیم و هر کدام از آنها را با روش پایه خود مقایسه می‌کنیم. برای این کار، از مجوعه داده های مصنوعی LFR استفاده کرده ایم. علت استفاده از این مجموعه داده، امکان تولید شبکه های مختلف در اندازه ها و ساختارهای متنوع، بررسی دقیق تر نتایج بر اساس معیار NMI، به دلیل دسترسی به تشکل های واقعی شبکه و معتبر بودن این مجموعه داده در مجامع علمی مطرح در این حوزه است. لازم به ذکر است که روش های پیشنهادی، با زبان C# و بر روی سیستمی با مشخصات پردازنده Intel® Core™ i7 CPU 1.73 GHzو حافظه ۴ GB RAM پیاده سازی و اجرا شده اند.

بهبود کارایی روش انتشار برچسب در شبکه های ایستا

برای مطالعه عملکرد روش پیشنهادی، ما آن را با روش تشخیص مشابهی که از پیش پردازش هوشمند برای مقداردهی اولیه به حافظه گره ها استفاده نمی‌کند مقایسه کرده ایم. به عنوان الگوریتم پایه از یک روش مبتنی بر SLPA برای تشخیص تشکل های همپوشان استفاده کرده ایم. این روش از تکنیک انتشار برچسب استفاده می‌کند و از بازدهی خوبی در مقایسه با دیگر الگوریتم های این حوزه برخوردار است.

پیاده سازی روش پایه

برای پیاده سازی الگوریتم پایه ما از روشی مبتنی بر الگوریتم SLPA استفاده کرده ایم. همانطور که در فصل قبل عنوان شد، SLPA یک الگوریتم تکراری است و شامل سه مرحله اصلی می‌باشد: مقداردهی اولیه، حلقه تکرار و پردازش نهایی. هر گره دارای حافظه ای است که برچسب هایی را که از سایر گره ها دریافت کرده است در آن نگهداری می‌کند. در هنگام شروع، حافظه تمام گره ها با برچسب خود آنها (شناسه هر گره) مقداردهی می‌شود. در مرحله تکرار، هر گره به صورت مداوم برچسبی را که در حافظه اش فراوانی بیشتری دارد انتشار می‌دهد و همچنین حافظه اش را بر اساس اطلاعاتی که از همسایه هایش دریافت کرده بروز رسانی می‌کند. پس از چندین تکرار، تشکل های هر گره با استخراج برچسب هایی که بیشترین فراوانی را در حافظه آن دارند تعیین می‌شود. در انتها نیز تشکل های لانه ای^[۹۸] حذف شده و تشکل های نهایی مشخص می‌گردند.
در پیاده سازی ما، حافظه هر گره با برچسب آن مقداردهی می‌شود. ترتیب گره ها به صورت تصادفی مشخص شده و هر گره برچسب جدیدی که بیشترین نرخ را در میان برچسب های پیشنهادی از همسایه هایش دارد به حافظه اش اضافه می‌کند. این فرایند برایبه تعداد T₁ بار برای تمام شبکه ادامه می‌یابد. در انتها نیز حافظه هر گره بررسی شده و برچسب هایی که احتمال حضور آنها از r₁ کمتر باشند از حافظه حذف می‌شوند. پس از حذف تشکل های لانه ای و اطمینان از پیوستگی تشکل های باقیمانده، آنها به عنوان نتایج نهایی ارائه می‌شوند.

پیاده سازی روش پیشنهادی

در پیاده سازی انجام شده، ابتدا به تعداد c مورد زیر شبکه با اندازه s از شبکه اصلی تهیه می‌شود. برای انتخاب هر زیر شبکه، ابتدا یک گره به صورت تصادفی انتخاب شده و سپس با بهره گرفتن از روش انتخاب اول- سطح^[۹۹]، گره های مجاور آن به زیر شبکه اضافه شده تا جایی که اندازه آن بیش از حداکثر اندازه تعیین شده نشود.
سپس برای هر زیر شبکه با بهره گرفتن از روش SLPA، تشکل ها تشخیص داده می‌شوند. به این صورت که ابتدا حافظه هر گره با برچسب خود آن مقداردهی شده و در یک فرایند تکراری، ابتدا ترتیب گره ها به صورت تصادفی مشخص شده و سپس برای هر گره، برچسب جدیدی که بیشترین پیشنهاد را از سوی همسایه های آن دارد به حافظه اضافه می‌شود. پس از T₂ بار تکرار، حافظه هر گره بررسی شده و برچسب هایی که احتمال حضور کمتر از r₂ دارند از آن حذف می‌شوند. برچسب های باقیمانده به عنوان مقادیر اولیه برای حافظه گره های انتخاب شده در تشخیص تشکل ها برای شبکه اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پس از پایان تشخیص تشکل ها در تمام زیر شبکه ها، حافظه گره هایی که اطلاعات برای آنها استخراج شده است با برچسب های استخراج شده با وزن w و گره هایی که اطلاعاتی برای آنها در دسترس نیست با برچسب خودشان مقداردهی می‌شوند. سپس از روش پایه برای تشخیص تشکل ها استفاده می‌شود.

مجموعه داده ها

برای مقایسه عملکرد الگوریتم پایه و الگوریتم پیشنهادی، ما از مجموعه داده های LFR که در فصل دو اشاره شد و در این حوزه کاملا شناخته شده هستند استفاده کرده ایم. ابزار LFR این امکان را فراهم می‌آورد که بتوانیم شبکه هایی در اندازه ها، ساختارها و درجه های مختلف همپوشانی تولید کنیم. در آزمایش های انجام شده ما از شبکه هایی با ۵۰۰۰ گره استفاده کرده ایم. میانگین درجه گره برای این شبکه ها، ۱۰ در نظر گرفته شد که مقداری معمول در مقالات مختلف است. توزیع درجه شبکه ها و اندازه تشکل ها از توزیع قانون توانی^[۱۰۰] با توان های به ترتیب ۲ و ۱ پیروی می‌کنند. حداکثر درجه هر گره نیز ۵۰ در نظر گرفته شده است. اندازه تشکل ها نیز بین ۲۰ تا ۱۰۰ گره متغیر است. همچنین پارامتر ترکیبی نیز در دو حالت ۰.۱ و ۰.۳ مقداردهی شده است که میزان مورد انتظار تعداد یال هایی را که یک گره را به تشکل های دیگر متصل می‌کند، مشخص می کند. همچنین O_n که نشانگر تعداد گره های همپوشان است در این آزمایش ها ۱۰% (معادل با ۵۰۰ گره همپوشان) تعیین شده است. پارامتر O_m نیز که نشانگر تعداد تشکل های هر گره همپوشان می‌باشد، در آزمایش های انجام شده، متفاوت در نظر گرفته شده است.

معیار ارزیابی

معیار ارزیابی مورد استفاده در این آزمایش ها NMI است که در فصل دو به آن اشاره شد. خروجی این معیار در بازه ۰ تا ۱ تعریف می‌شود و هرچه به ۱ نزدیک تر باشد، نتایج بهتری را نشان می‌دهد.

نتایج آزمایش ها

نتایج اجرای دو الگوریتم پایه و پیشنهادی به صورت زیر است. نمودارهای ارائه شده برای حالات مختلف آزمایش به ازای میانگین ۱۰۰ اجرا با انحراف معیار ۰.۰۱ ارائه شده است.

نمودار ۷: نتایج معیار NMI برای هر تکرار T₁ در تشخیص تشکل های شبکه اصلی، با مقادیر: O_m=2 و µ=۰.۱.
r₁=0.05، c=100، s=50، T₂=10، r₂=0.4 و w=1.

نمودار ۸: نتایج معیار NMI برای هر تکرار T₁ در تشخیص تشکل های شبکه اصلی، با مقادیر: O_m=4 و µ=۰.۳.
r₁=0.01، c=100، s=50، T₂=10، r₂=0.4 و w=1.

نمودار ۹: نتایج معیار NMI برای هر تکرار T₁ در تشخیص تشکل های شبکه اصلی، با مقادیر: O_m=2 و µ=۰.۱.
r₁=0.05، s=50، T₂=10، r₂=0.4 و w=1.

نمودار ۱۰: نتایج معیار NMI برای هر تکرار T₁ در تشخیص تشکل های شبکه اصلی، با مقادیر: O_m=2 و µ=۰.۱.
r₁=0.05، c=100، T₂=10، r₂=0.4 و w=1.

نمودار ۱۱: نتایج معیار NMI برای هر تکرار T₁ در تشخیص تشکل های شبکه اصلی، با مقادیر: O_m=2 و µ=۰.۱.
r₁=0.05، c=100، s=50، T₂=10 و w=1.

تحلیل نتایج

همانطور که در نمودارهای ۷ و ۸ مشاهده می‌شود، در دو شبکه LFR با مقادیر مختلف µ و O_m که در مورد اول هر گره همپوشان متعلق به دو تشکل و در دومی در چهار تشکل می‌باشد، الگوریتم پیشنهادی در هر مرحله از تکرار، به وضوح از الگوریتم پایه نتایج بهتری را ارائه داده است.

فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَى _(طه۴۴) اما به نرمی با او سخن بگویید؛ شاید متذکر شود، یا (از خدا) بترسد.
بنابر این باید بدانیم:
- گام اول در امر به معروف و نهی از منکر، بیان نرم است.
-امیدها در نرمی است و انتظاری از خشونت نمی رود.
- شروع تربیت و ارشاد باید از طریق گفتگوی صمیمانه باشد و حتی با سرکش ترین افراد باید با نرمی و لطافت سخن گفت. _{(قرائتی،۱۳۸۹،ج۵،ص۳۴۶)}
در خصوص رفتار و برخورد ملایم پیامبر خدا چنین آمده است:
پیوسته خوشرو، ملایم و خوش برخورد بود. سختگیر و خشن، داد و فریاد کن و بد زبان نبود. عیبجویی
نمیکرد و از کسی خیلی تعریف نمینمود. در مقابل آ نچه که دوست نمیداشت، خود را به غفلت میزد و به روی خود نمیآورد. کسی از وی ناامید نمیشد و آرزومندانش محروم نمیشدند. سه کار را کنار گذاشته بود: جدال و ستیزه جویی، زیاده گویی و سخن گفتن بیهوده. سه کار را در مورد مردم انجام نمیداد: کسی را نکوهش و سرزنش نمیکرد، لغزشها و مسائل پنهانی افراد را دنبال نمیکرد، در موردی تکلّم میفرمود که امید ثواب داشت. وقتی صحبت میکرد، همه ساکت بودند، چنانکه پرنده ای بر روی سر آنها نشسته بود و هر گاه سکوت مینمود، دیگران صحبت میکردند. در حضور ایشان، مجال سخن گفتن را از یکدیگر
نمیگرفتند. اگر کسی در حضور ایشان صحبت میکرد، سکوت میکرد تا سخن او تمام شود.
به هر چه دیگران را میخندانید، میخندید. در مقابل افراد غریب که در گفتار و در خواست، رفتار دوستی نداشتند، صبر میکرد،. _{( محمدی ری شهری ،۱۳۸۷،ص۳۱۹)}
بردباری او[رسول اکرم] به این اندازه بود که چیزهایی که دیگران از شنیدنش بیتاب میشدند، در آن بزرگوار بیتابی به وجود نمیآورد. گاهی دشمنان آن بزرگوار در مکه رفتارهایی با او میکردند که وقتی جناب ابوطالب در یک مورد شنید بقدری خشمگین شد که شمشیرش را کشید و با خدمتکار خود به آنجا رفت، آن جسارتی که آنها با پیامبر کرده بودند، همان را با یکایک آن ها انجام داد. گفت هر کدام اعتراض کنید گردنتان را میزنم، امّا پیامبر همین منظره را با بردباری تحمل کرده بود.
یک شخصیت عظیم، با ظرفیت بینهایت، با خُلق و رفتار و کردار بینظیر در صدر سلسله انبیاء و اولیاء قرار گرفتهاست و ما مسلمانان مو ظف شدهایم که به آن بزرگوار اقتدا کنیم که فرمود: «و لکم فی رسول الله اسوهٌ حسنه» ما باید به پیامبر اقتدا و تأسی کنیم، نه فقط در چند رکعت نماز خواندن، در رفتارمان، در گفتارمان، در معاشرت و معامله هم باید به او اقتدا کنیم پس باید او را بشناسیم. _{(مقام معظم رهبری، نماز جمعه ۲۶/۲/۷۹ )}
از این رو بر مربیان و اساتید است که با تأسی به شخصیت آن بزرگوار، الگوی مناسبی برای همگان خصوصاً دانش پژوهان بوده باشند و هر فرد اگر بخواهد معلم و مربی خوبی باشد، باید از تلطف و مهربانی برخوردار باشد و جملات او باید سراپا عاطفه باشد؛ خواه در کلاس درس و خواه در جامعه.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴-۲-۶- برخورد نیکو با مخاطبان:
یکی از راههایی که در تربیت متعلم بسیار موثر است، فروتنی و نرمخویی مربی در برابر اوست، زیرا نفس انسانی در برابر تواضع و فروتنی اشخاص خاضع میگردد. بنابر این، نرمخویی و تواضع و گفتن مطالب به شکل نیکو و مستدل و بدون تحکم و نیز نصیحت کردن به طور غیر مستقیم از بهترین شیوه هاست. خداوند متعال به پیامبرش چنین میفرماید:
ادْعُ إِلِى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ _{(نحل،۱۲۵)} ای پیامبر ! مردم را با حکمت و گفتار استوار و منطقی و پند نیکو، به راه پروردگارت بخوان و با مخالفان به شیوه ای که نیکوتر است جدال و گفتگو گن.
این آیه به همه مربیان و معلّمان دستور جامعی میدهد و آن اینکه باید به شیوه های گوناگون، مجهز باشند، چرا که همه مردم را نمی توان با یک شیوه دعوت کرد و هر شخص ظرفیّتی دارد که باید با زبان خودش با او سخن گفت؛ خواص را با حکمت و استدلال، عوام را با موعظه نیکو و مخالفان را با جدال نیکو. موعظه نیکو آن است که واعظ خود به آنچه میگوید، عمل کند و جدال نیکو آن است که توهین و تحریک احساسات طرف دیگر در آن نباشد.
از عوامل تاثیر کلام در دیگران، خیر خواهی، دلسوزی و مهربانی است. در قرآن کریم در باره پیامبر اسلام میفرماید: حَریصٌ عَلَیکُم _{(توبه،۱۲۸)} پیامبر برای هدایت شما حرص میخورد.
همان گونه که پیامبر برای هدایت و ارشاد مردم بسیار دلسوز بود مربی هم میبایست در تعلیم و تعلم متربی بسیار مهربان و دلسوز باشد. اگر شاگرد احساس کند که معلم او را دوست دارد، تحت تاثیر قرار میگیرد، ولی اگر احساسش این باشد که استاد فقط به خاطر حقوق و مادیات تدریس میکند، سخنانش در او تاثیر نمی کند.
فصل پنجم
عوامل موفقیّت مربی در تربیت
مقدمه:
در هر کاری پیش از هر چیز باید هدف آن کار مشخص باشد تا بتوان برای وصول به آن هدف برنامه ریزی کرد. و راه های رسیدن به آن را مشخص ساخت و امکانات لازم را به کار گرفت. در تربیت نیز باید اهداف مشخص باشد و بدانیم چگونه انسانی می خواهیم تربیت کنیم. و بر فرض که تربیت موثر واقع شد چه تحولی در انسان حاصل می گردد، و نیز بدانیم غایت تربیت چیست؟ و با وصول به کدام هدف کلی می توان به سمت آن غایت سیر کرد؟
غایت تربیت باید متناسب حقیقت انسان باشد؛ همان مقصدی که انسان برای آن آفریده شده است و آفرینش بدان می خواند؟
در این فصل بر آن شدیم آنچه که باعث موفقیّت یک مربی در امر تعلیم و تربیت متربی می گردد، با بهره گرفتن از آیات و کلام معصومین۸آورده می شود تا تصویر روشن گری از پیوند دین و تربیت، در دست داشته باشیم. لازم است از شیوه های تربیتی قرآن و معصومین برای تربیت و همراه نمودن آن با تعلیم استفاده نمود.
۵-۱- اخلاص در تعلیم و تربیت:
نخستین عامل موفقیت مربی در تربیت، داشتن نیت خالصانه است، چراکه ارزش عمل و رفتار هر کسی بر قصد و نیت و طرز جهتگیری او بستگی دارد. اگر عمل وی قصد و نیت و جهت الهی داشته باشد از ارزش والایی برخوردار است وگرنه همین اعمال و رفتار، به خاطر هدف گیریهای نادرست و غیر انسانی به صورت وزر و وبال بر دوش او سنگینی خواهد کرد، چنان که در عبادات دینی، صرفاً اطاعت از فرمان خدا، معیار و ملاک است و اگر در عبادات غیر خدا در نظر گرفته شود، موجب ذلت و خواری و فرومایگی عامل نزد خدا می گردد. از جمله اهداف و اغراض نادرست و بی ارزش میتوان، حب مال ، جاه طلبی، نام جوئی، برتری جویی نسبت به برادران دینی و… را نام برد.
رسول خدا i میفرماید: آموزش علم به دیگران برای رضای خدا حسنه و یاد گیری آن عبادت و گفت و گوی علمی تسبیح و کاربرد دانش جهاد و نیز آموزش دادن آن به کسی که نمیداند صدقه و بخشیدن آن به کسی که صلاحیت دارد سبب قرب الهی است، زیرا دانش، آموزنده حلال و حرام و روشنگر راه بهشت و همدم حالت تنهایی است. _{( جوادی آملی، ۱۳۹۱، ص۷۶)}
و باز حضرتش میفرماید: هر کس بخشی از دانش را فرا بگیرد تا برای خشنودی خدا آن را به مردم بیاموزد خدا پاداشی را به او عطا میکند. _{(همان،ص۷۶)}
همان گرامی باز میفرماید:
حضور در مجلس عالم از حضور در هزار تشیع جنازه و هزار عیادت بیمار بهتر است، کسی که به مسجد رفت و آمد کند تا دانشی مفید بیاموزد یا به دیگران یاد دهد پاداش عمره و حجی کامل را خواهد داشت. _{(همان،ص۷۶)}
امیر مومنان علی ۸ میفرماید: ای مومن! علم و ادب بهای جان توست، پس در آموختن آن بکوش، پس هر چه بر علم و ادب تو افزوده شود بر ارزش تو افزوده میشود، چرا که از راه دانش به پروردگارت راه مییابی و با ادب، خدمت پروردگارت را نیکو به جای میآوری و با این ادب در خدمت است که بنده سزاوار ولایت و قرب الهی میگردد، پس نصیحت مرا بپذیر تا از عذاب برهی. _{(همان،ص۷۷)}
و نیز میفرماید: یک سخن حکیمانه را مرد بشنود، سپس آن را نقل کند یا بدان عمل کند از عبادت یک سال بهتر است. _{(همان،ص۸۰)}
امام باقر ۸ نیز در خصوص پاداش علم آموزی میفرماید:
پاداش کسی که علم را آموزش میدهد مانند پاداش کسی است که علم میآموزد و او بر کسی که میآموزد برتری دارد، پس دانش را از صاحبان آن (دانشوران) فرا گیرید و به برادرانتان به گونه ای که عالمان به شما یاد داده اند آموزش دهید. _{(همان،ص۷۸)}
کسی که وارد عرصه تعلیم و تربیت میشود باید انگیزه او هم برای خدا و خدمت به اهل بیت پیامبر اکرم i باشد نه اینکه از روی بیکاری آمده باشد، یا نداشتن شغل و یا برای تصدی پست ها و مسئولیتها باشد که اینگونه امور از آفات مربیگری و معلمی است.
امام باقر ۸ فرمود: هر کس علم و دانش را طلب کند تا بر سایر علماء مباهات کند یا بر نادانان فخر بفروشد و یا بدین وسیله مردم را به سوی خودش جذب کند، جایگاهش آتش است، زیرا که ریاست صلاح نیست مگر برای اهلش. _{(مجلسی، ۱۴۰۳،جلد ۲،ص۳۸)}
پس بر مربی و معلم است که در کارهایش انگیزه الهی داشته باشد ، چراکه اگر انگیزه الهی نباشد به علم هم عمل نمیکنند و عالم بی عمل میشوند؛ چنانکه حضرت رسول اکرم i میفرماید:
اِنَّ اَهلَ النَّارِ لَیَتَأَذَّ ونَ مِن ریِحِ العَالِمِ التَّارِکِ لِعِلمِهِ _{(همان،ج۲،ص۳۴)} همانا دوزخیان از بوی گند عالم بی عمل در اذیت و رنجند.
و نیز امام حسن عسکری ۸ عالمان بیعمل را بدتر از سپاه یزید میداند. «ضرر و زیان علماء بد برای شیعیان ناتوان و آسیب پذیر ما، بیشتر از زیان سپاه یزید، برای حسین بن علی ۸ و یاران او، زیرا آنان جان و مال ایشان را گرفتند و این علماء بد کردار…. در دل شیعیان ناتوان ما شک و شبهه میاندازند و گمراهشان میکنند.» _{(برخوردار،۱۳۸۵،ص۱۳)}
و امام علی ۸ میفرماید: هیچ لغزشی بدتر از لغزش عالم نیست. لغزش عالم، جهانیان را تباه میکند. _{(همان،ص۳۵)}
بنابر این، مربی میبایست مواظب باشد تا اعمال و رفتار وی همواره جهت الهی داشته باشد، زیرا رنگ و بوی الهی در کارها باعث برکت آنها میگردد.
۵-۲- مهربانی و دلسوزی:
معلم وارسته نسبت به دانش پژوه خود دلسوز و مهربان است و بر اساس مصالح آنان قدم بر می دارد. قرآن کریم ، سخن حضرت صالح در این باره را چنین بیان می فرماید:
tفَتَوَلَّیs öNåk÷]tã tA$s%ur ÉQöqs)»tƒ ô‰s)s9 öNà۶çGøón=ö/r& s’s!$y™Í‘ ’În1u‘ àMós|ÁtRur öNä۳s9 `Å۳»s9ur žw tbq™۷ÏtéB šúüÏÛÅÁ»¨Y9$#_{(اعراف -۷۹)}
ای قوم من! من پیام الهی را به شما رساندم و خیر خواهی شما را نمودم، ولی شما ناصحین و خیر خواهان را دوست ندارید.