وبلاگ

• ارتفاع از سطح دریا

عامل ارتفاع یکی از مهمترین علل کاهش دما می باشد . بر اساس محاسبات انجام شده گرادیان دما در اکثر نقاط داخل فلات ایران حدود ۶/۰ درجه سانتیگراد برای هر ۱۰۰ متر است . به عبارت دیگر با افزایش هر صد متر ارتفاع برابر ۶/۰ درجه سانتیگراد از درجه دما کاسته می گردد .کاهش دما به همراه افزایش ارتفاع نتیجه چند عامل است از جمله می توان گفت هر چه از میزان ارتفاع کاسته می گردد از فشار هوا کاسته می گردد ودر این حالت ملکول های هوا از تراکم کمتری برخوردار می شوند و چون این ملکول های هوا نقش عمده ای در انتقال انرژی دارند بنابراین افزایش فاصله بین ملکول ها کاهش دما را به دنبال دارند . از طرف دیگر چون همیشه بین مناطق مرتفع و پست تبادل انرژی برقرار می باشد و این تبادل انرژی خود باعث جابه جایی هوا یعنی جریان باد می گردد ، بنابراین باد عاملی می گردد که گرما را از محل دور می کند و به جای آن هوای سرد جانشین می گردد . ( اصغری مقدم ،۱۳۸۴، ۳۳)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• رطوبت

هوای خشک در طبیعت وجود ندارد و حتی در هوای ظاهرا خشک بیابانها هم مقداری رطوبت موجود است . رطوبت هوا بر روی دریاهای منطقه حاره ، در بهترین شرایط ، حدود ۴ درصد از ترکیب جو را اشغال می کند . رطوبت به سه حالت بخار ، مایع و جامد وجود دارد . در هوای صاف و معمولی رطوبت به صورت بخار است که به چشم دیده نمی شود . رطوبت موجود در ابرها به صورت قطرات آب یا بلورهای یخ است که در شرایطی خاصی ، از جو تخلیه می شوند . بنابراین ، حالت غالب رطوبت در جو ، بخار آب است . ( کاویانی و همکار ، ۱۳۸۷، ۲۰۶ )
۲-۳-۴-۱- رطوبت مطلق و رطوبت نسبی
رطوبت مطلق : بر حسب تعریف رطوبت مطلق عبارت است از میزان بخار آب موجود در حجم معینی از هوا ، که حداکثر آن به میزان درجه حرارت و فشار هوا بستگی دارد ؛ که بر حسب میلی گرم در متر مکعب بیان می شود .
رطوبت نسبی : بر حسب تعریف رطوبت نسبی عبارت است از رطوبت موجود در هر واحد حجم هوا به حداکثر رطوبتی که آن حجم هوا در آن درجه حرارت می تواند در خود جای دهد ؛ که بر حسب درصد بیان می شود . ( اصغری مقدم ، ۱۳۸۷ ، ۵۱)
رطوبت مهمترین عنصر آب و هوایی ایران بشمار می رود . برای اینکه میزان بارندگی و در نتیجه وضعیت حیات را در کشور کنترل می کند .
نواحی شش گانه آب و هوایی بر اساس پراکندگی عوامل صعود :

• ناحیه خزری . که قسمت های غربی ساحل دریای خزر را شامل می شود .

• ناحیه شمال غربی . این ناحیه شامل ارتفاعات آذربایجان و البرز می شود .

• ناحیه جنوب غربی . این ناحیه شامل تمام زاکرس غربی و جلگه خوزستان است .

• ناحیه شمال شرقی . که شامل سرزمینهای واقع در جنوب البرز و غرب زاگرس تا مرز افغانستان می گردد .

• ناحیه جنوبی . سرزمین های ساحلی خلیج فارس در جنوب کوههای زاگرس این منطقه را تشکیل می دهد .

• ناحیه جنوب شرقی . که شامل منتهی الیه جنوب شرقی ایران است .

• باد

“جا به جایی هوا را باد گویند ” علت جابجایی هوا اختلاف فشار بین دو ناحیه می باشد . به عبارت دیگر اختلاف فشار هوا بین دو نقطه که آن هم به علت اختلاف دمای هوا می باشد باعث جابه جایی هوا و ایجاد باد می گردد . فرایند ایجاد باد بدین صورت انجام میشود که هوای سرد که سنگین تر است و دارای فشار زیاد می باشد به سمت توده های هوای گرم حرکت می کند و باعث رانده شدن هوای گرم می گردد ، این فرایند در تمام سطح سیاره زمین اتفاق می افتد به طوریکه پیوسته حرکتی از سوی مراکز پر فشار به سمت مراکز کم فشار وجود دارد که بادهای سیاره ای و منطقه ای را بوجود می آورد . جابه جایی هوا ضمن آنکه حرکت توده های هوای سرد و گرم را موجب می گردد باعث جابه جایی دما و رطوبت می شود . در مطالعه باد ها با چهار دسته کلی روبرو هستیم :

• باد های سیاره ای (بادهای تجارتی)

• بادهای فصلی (صد وبیست روزه سیستان)

• باد منطقه ای (باد منجیل – باد شهریار)

• باد های محلی (باد کوه بدشت – ساحل به دریا)

بعد از بیان تعاریفی از شرایط موثر بر آب و هوا به می پردازیم که چه عواملی سبب تغییرات اقلیمی و در نهایت منجر به خشکسالی های موثر بر روند کشاورزی نواحی مختلف خواهد شد .
اصولا پدیده های محیطی ازجمله اقلیم دائما در حال تغییر و دگرگونی اند که چرخه ای دوره ای یا غیر دوره ای را نشان می دهد . این چرخه ها دائمأ بین آستانه های حداقل و حداکثر نوسان می کنند . عمومأ میانگین های دوره ای را که در یک دوره آماری طولانی مشاهده می شوند نرمال های اقلیمی می نامند . افت و خیزی را که متغیر اقلیمی به طور متناوب حول و حوش این مقادیر متوسط دارد و از یک میانگین به میانگین دیگر در فواصل منظم یا نا منظم تغییر نماید را اصطلاحا نوسان اقلیمی می نامند . نوسانهای اقلیمی خصوصأ دو عنصر اصلی بارش و دما ( به ویژه بارش که تغییر پذیری زیادی دارد ) اثرات قابل توجه و مستقیمی بر روی منابع آب دارند و در واقع بارش که منبع اصلی تمام آبهای سطحی و زیرزمینی تجدید شونده محسوب می شود . در تنظیم مقدار آب برداشتی جهت تأمین نیازهای آبی بخش های مختلف سهم مهمی ایفا می نماید. از سوی دیگر عناصر اقلیمی به ویژه بارش و دما اثرات قابل ملاحظه ای بر روی کیفیت منابع آبی دارند . ( عزیزی ، ۱۳۸۳ )
یکی از ویژگی های اقلیمی ایران وقوع مکرر خشکسالی و ترسالی های شدید و گاهی اوقات خسارت بار می باشد . به طوریکه در سالهای مرطوب وپر باران سیلاب های مخرب سبب تخریب سکونتگاه ها ، زمین های کشاورزی ، تلف شدن دام ها ،تخریب مراتع، فرسایش خاک و افت آب های زیرزمینی می گردد . به عنوان مثال در خشکسالی سال ۷۸-۷۷ متوسط بارش سالیانه در ایران ۳۶ % کمتر از بارش متوسط دوره ۳۰ ساله بود . این بارش سال قبل ۷۶-۷۷ حدود ۴۱ % کمتر بود ؛ در نتیجه این خشکسالی ۷۰ % محصولات دیم و ۱۰ % محصولات آبی صدمه دیده و تولید گندم حدود ۴/۲ میلیون تن و تولید برنج حدود چهار صد هزار تن کاهش یافت ( خبرنامه اقلیم ، ۱۳۷۸ )