وبلاگ

ج) نوسانپذیری (تغییرپذیری)
یک روش برای ارزیابی کیفیت سود، بررسی یکنواختی سود است. زیرا یکنواختی یا عدم تغییرپذیری به معنای وجود سود با کیفیت است. مدیریت با مواردی از قبیل فعالیتهای هموارسازی میتواند یکنواختی سود را تحت تاثیر قرار دهد، زیرا به اعتقاد آنها سرمایه گذاران سودی را ترجیح میدهند که به طور یکنواخت افزایش یابد. مدیران ممکن است اجزای ناپایداری را به سریهای سود اضافه کنند تا از این طریق تغییرپذیری سریهای زمانی را کاهش داده و قابلیت پیشبینی را افزایش دهند. ولی این اجزای ناپایدار، کیفیت سود را کاهش میدهند. به علاوه، سودی که به طریق مصنوعی یکنواخت شده، در ارائه مدل تجاری واحد گزارشگری و محیط اقتصادی آن فاقد صداقت در ارائه است (رحیمیان و جعفری، ۱۳۸۵، ۲۱).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱-۱۰-۲- مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود، اقلام تعهدی و وجه نقد
الف) نسبت وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی به سود
در این معیار، کیفیت سود بر اساس این فرض است که قرابت به وجه نقد به معنای سود با کیفیت بالاتر میباشد و در ساده ترین شکل خود، این ارتباط به عنوان نسبت جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی به سود بیان میشود. جدای از در نظر گرفتن رابطه نسبتاًٌ قوی بین سود و جریانهای نقدی حاصل از عملیات، این نسبت به دستکاریهای احتمالی جریانهای نقدی حاصل از عملیات نیز حساس میباشد.
ارتباط بین سودآوری و جریانهای نقدی ارتباطی دو سویه میباشد که بایستی به موازات همدیگر قرار داشته باشند. بطوریکه اطلاعات وجوه نقد بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن جهت ایجاد وجه نقد و در نتیجه مشخص کننده کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است. مسلماً هر چقدر همبستگی بین سود و جریان وجوه نقد مرتبط با آن بیشتر باشد کیفیت سودآوری بالاتر خواهد بود.
در ادبیات امور مالی گفته میشود که جریان نقدی از سود تعهدی کمتر است و بالا بودن جریان نقدی عملیاتی یک شرکت حاکی از بالا بودن توان بالای سودآوری شرکت دارد. بنابراین اگر جریان نقدی شرکت بالاتر از سود خالص شرکت باشد میتوان کیفیت بالاتری برای سود خالص در نظر گرفت. برای تعیین جریان نقدی باید اقلام غیرنقدی سود حسابداری را به سود محاسبه شده اضافه یا از آن کسر کرد. تحلیلگران مالی میتوانند با در نظر گرفتن اقلام غیرنقدی سود، برآورد مناسبی از جریان نقدی داشته باشند و بر اساس آن کیفیت سود حسابداری را ارزیابی نمایند. در شرایطی که اطلاعات مفصل در خصوص این اقلام در اختیار نیست، معمولاً تنها هزینه استهلاک به عنوان یک قلم غیرنقدی در نظرگرفته میشود (محمدی، ۱۳۸۸).
“استفاده کنندگان از صورتهای مالی در تصمیمگیریهای خود از اطلاعات موجود برای برآورد سایر اطلاعاتی که علاقمند به آگاهی از آنها هستند ولی در دسترسشان نیست استفاده میکنند. این فرایند در صورتی صحیح است که اطلاعات اولیه رابطه نزدیکی با اطلاعات ثانویه داشته باشد. به عنوان مثال هنگامی که شرکت در صورتهای مالی خود سود نشان میدهد سهامداران فرض میکنند که شرکت توانایی پرداخت سود سهام را خواهد داشت. در صورتی این فرض صحیح درست است که سودآوری با نقدینگی رابطه نزدیگی داشته باشد و گرنه نمیتوان بر اساس سودآوری در مورد نقدینگی اظهار نظر کرد (همان منبع، ۱۳۸۸).
بنابراین لازم است تا درباره رابطه بین سود عملیاتی و جریانهای نقدی عملیاتی بررسی لازم صورت گیرد. رابطه بین آنها میتواند به دو صورت کلی و جزیی انجام گیرد. در بررسی کلی فقط مثبت یا منفی بودن سود و جریانهای نقدی عملیاتی مطرح میباشد. در صورتی که در بررسی جزیی ارتباط اجزاء سود و جریانهای نقدی عملیاتی مطرح میباشد.” (همان منبع، ۱۳۸۸).
ب) تغییر در کل اقلام تعهدی
روش مبتنی بر تغییرات در کل اقلام تعهدی، شیوه سادهای برای اندازه گیری کیفیت سود است (دی آنجلو^[۴۰]). طبق این روش تا زمانی که بخشی از اقلام تعهدی دستکاری نشود و در طول زمان ثابت بماند، تغییرات در کل اقلام تعهدی، دستکاریهای مدیریتی را اندازه گیری و معیار معکوسی از کیفیت سود ارائه میدهد (وینسنت^[۴۱]، ۲۰۰۳).
ج. پیشبینی اقلام تعهدی غیر عادی (اختیاری) با بهره گرفتن از متغیرهای حسابداری
طبق روش تغییرات در کل اقلام تعهدی، همواره اقلام تعهدی دستکاری نشده نامشخصی وجود دارد. در مقابل، این روش، متغیرهای حسابداری را به عنوان عامل اقلام تعهدی دستکاری نشده معرفی میکند. روش های پیشبینی متعددی وجود دارد که هر یک حساب خاصی را به عنوان متغیر حسابداری مورد توجه قرار میدهند (همان منبع، ۲۰۰۳).
د) پیشبینی روابط بین اقلام تعهدی و جریانهای نقدی
از لحاظ نظری، رابطه بین اقلام تعهدی و جریانهای نقدی، به جنبه هایی از رابطه بین سود و وجه نقد میپردازد و از مشکلات مرتبط با روش متغیرهای حسابداری جلوگیری میکند که توسط دیچو و دیچاو^[۴۲] در سال ۲۰۰۲ بیان شده است. بر اساس روش آنها، مبلغ مازاد حاصل از تغییرات مربوط به سرمایه در گردش شرکت که بر اساس جریانهای نقدی دوره های قبل، جاری و آتی است تمام خطاهای برآوردی مدیریت (اعم از تعمدی و غیر تعمدی به قصد فریب) را در بر گرفته و به عنوان معیاری معکوس از کیفیت سود تلقی میشود. معیار آنها ارتباط مستقیمی بین جریانهای نقدی و اقلام تعهدی جاری برقرار کرده اما خطاهای غیر عمدی برآوردها را از مدیریت تعمدی سود جدا نمیکند (همان منبع، ۲۰۳۳).
۲-۱-۱۰-۳- مفاهیم کیفیت سود براساس ویژگیهای کیفی چارچوب نظری هیأت استانداردهای حسابداری مالی
الف) مربوط بودن^[۴۳] و قابلیت اتکا^[۴۴] در مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران
“خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات، “مربوط بودن” و “قابل اتکا بودن” است. هر گاه اطلاعات مالی مربوط و قابل اتکا نباشد، مفید نخواهد بود.
اطلاعاتی مربوط تلقی میشود که بر تصمیمات اقتصادی استفاده کنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا آینده یا تائید یا تصحیح ارزیابیهای گذشته آنها موثر واقع شود. مربوط بودن متشکل از خصوصیات دیگری شامل: انتخاب خاصه، ارزش پیشبینی کنندگی و تایید کنندگی میباشد.
برای اینکه اطلاعات مفید باشد همچنین باید قابل اتکا باشد. اطلاعاتی قابل اتکاست که عاری از اشتباه و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد که مدعی بیان آن است یا به گونهای معقول انتظار میرود بیان کند. قابل اتکا بودن متشکل از کامل بودن، احتیاط، بیطرفی و بیان صادقانه میباشد.
اطلاعات ممکن است مربوط باشد لیکن ماهیتاً یا در بیان چنان غیر قابل اتکا باشد که شناخت آن در صورتهای مالی به طور بالقوه گمراه کننده شود. به طور مثال اگر اعتبار و مبلغ یک ادعای خسارت در یک اقدام قانونی مورد سئوال واقع شود، ممکن است شناخت کل مبلغ ادعا در ترازنامه برای واحد تجاری نامناسب باشد گرچه افشای مبلغ و شرایط ادعای میتواند مناسب باشد.” (هیأت تدوین استانداردهای حسابداری ایران، ۱۳۷۶،۵۲۷).
در چارچوب نظری گزارشگری مالی ایران خصوصیات کیفی به خصوصیاتی اطلاق میشود که موجب میگردد اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی برای استفاده کنندگان در راستای ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری مفید واقع شود. بنابراین مفیدن بودن (مربوط بودن و قابل اتکا) سود و اجزای تشکیل دهنده آن برای استفاده کنندگان میتواند نشان از کیفیت بالای سود گزارش شده باشد.
“قابلیت اتکا بر اطلاعات وجوه نقد بدلیل عاری بودن از هر گونه داوریها و اختصاص رویه های اختیاری، از اطلاعات سود و زیان بیشتر میباشد اگر قابلیت اعتماد و اطلاعات را بر این اساس بسنجیم اطلاعاتی که عاری از خطا یا جانبداری باشد، آنگاه اطلاعات مبتنی بر رویه حسابداری نقد نسبت به اطلاعات تعهدی از قابلیت اعتماد بیشتری برخوردار است.
اطلاعات ارائه شده در صورت جریان وجوه نقد از لحاظ ویژگی مربوط بودن مربوطتر از اطلاعات ارائه شده در صورتحساب سود و زیان است چرا که سود یک مفهوم عینی نیست بلکه بیشتر دارای مفاهیم محتوایی حسابداری بوده و در حالیکه نقد و اطلاعات مربوط به آن مفهوم عینی داشته و تصمیمگیریهای سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان اغلب بر مبنای جریانهای نقدی استوار است.
ب) مربوط بودن و قابلیت اتکا در چارچوب نظری هیأت استانداردهای حسابداری مالی
هر چند ممکن است بر سود به عنوان شاخص عملکرد تاکید شود، ولی چارچوب نظری هیأت استانداردهای حسابداری مالی به کل مجموعه های گزارشگری مالی توجه میکند که شامل تمام اقلام صورتهای مالی به علاوه یادداشتها و جداول تکمیلی است. چارچوب نظری بر سودمندی تصمیم به عنوان معیاری برای ارزیابی کیفیت سود تاکید میکند که به صورت مربوط بودن، قابل اتکا بودن و قابل مقایسه بودن تعریف شده است. این سه مورد، رابطه خاص متقابلی باهم نداشته و لزوماً باهم سازگار نمیباشند و در کل نمیتوان آنها را به طور جداگانه ارزیابی کرد، پس اگر هدف ارزیابی آنها به صورت مجزا باشد، تعریف کیفیت گزارشگری مالی به صورت مربوط بودن، قابل اتکا بودن و قابل مقایسه بودن به لحاظ تجربی مشکلزا است. غالباً در عمل برای گزارشگری مالی لازم است یک جنبه فدای سایر جوانب شود و این ترجیح در بین اجزای مختلف سود متفاوت است؛ مثلاً ترجیح مربوط بودن ( که بر شناخت به موقع رویدادها و وقایع اقتصادی، حتی به قیمت گزارش ارقام برآوردی و نه ارقامی که بر اساس مبادلات استوار است، تاکید میکند.) بر قابلیت اتکا (که بر کاهش خطاهای اندازه گیری تاکید دارد) یا بالعکس، هر دو ذهنی و خاص شرایط است.
به طوری کلی به نظر میرسد هیأت استانداردهای حسابداری مالی بر ساختار سودمندی تصمیم، مربوط بودن، قابل اتکا بودن و قابلیت مقایسه تاکید میکند. به طور نمونه، در مورد مربوط بودن میتوان به مواردی مثل الزامات مربوط به اندازه گیری برخی از ابزارهای مالی به ارزش متعارف بازار و ثبت کاهش ارزش داراییها در مواقعی اشاره کرد که شرایط اقتصادی حاکی از زیان تحقق نیافته در ارزش آن دارایی باشد (رحیمیان و جعفری، ۱۳۸۵، ۵۲).
۲-۱-۱۰-۴- مفاهیم کیفیت سود ناشی از تصمیمات اجرایی
الف) قضاوتها و برآوردها معیاری معکوس از کیفیت سود
در تهیه گزارشهای مالی لازم است برخی از ارقام صورتهای مالی توسط مدیریت بر‌آورد شوند؛ این برآوردها باید جهت رسیدن به مقاصد استانداردها باشد، ولی در برخی مواقع ممکن است مدیران از این اختیار در جهت رسیدن به منافع خود استفاده کرده و مقاصد استانداردها را نادیده بگیرند. این عمل مدیران که مدیریت سود نامیده میشود، باعث کاهش کیفیت سود میشود. تحقیقات زیادی در زمینه مدیریت سود انجام شده است. برخی از آنها به شناخت علل، انگیزهها، و محرکهای مدیریت سود میپردازند. برای نمونه، بورگستاهلر و دیچو^[۴۵] علت مدیریت سود را مواردی از قبیل اجتناب از گزارشگری زیان میداند و بر اساس یافته های خود به این نتیجه میرسد که این اعمال مدیران باعث کاهش کیفیت سود میشود (محمدی، ۱۳۸۸).
ب) رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر کاربری
این معیار بیشتر در تحقیقات دانشگاهی که در زمینه مدیریت سود و کیفیت سود صورت میگیرد به کار میرود. بطور مثال یکی از این تحقیقات، فرض کردن محرکهای مدیریت سود و سپس جستجوی مدارک مدیریت سود در یک زمینه خاصی که احتمال وجود محرکهای از قبل تعیین شده هست، صورت میگیرد. یکی دیگر از این تحقیقات، که برای اهداف ما مهم هستند توجه به معیارهای موجود مدیریت سود و توجه به کمی کردن تکرار (فراوانی) و بزرگی آنها میباشد زیرا معیارهای مدیریت سود در بعضی اوقات به عنوان معکوس کیفیت سود در نظر گرفته میشوند (وینسنت، ۲۰۰۳).
۲-۱-۱۱- عناصر تاثیرگذار بر کیفیت سود
عناصر مهم تاثیر گذار بر کیفیت سود به شرح زیر میباشند:

1. 1. روش های حسابداری

1. 1. قابلیت اعتماد سود

1. 1. برآوردهای حسابداری

1. 1. هزینه های اختیاری

1. 1. نوع صنعت

1. 1. ویژگیهای مالی

1. 1. سیستم کنترل داخلی

1. 1. عوامل سیاسی

1. 1. صداقت مدیریت

1. 1. حفظ و نگهداشت سرمایه

۲-۱-۱۱-۱- روش های حسابداری